ඉන්දු මිටියාවතෙහි සංස්කෘතිය
1922 වන තුරු ම ඉන්දියානු ඉතිහාසය ඍග් වේදයෙන් පිළිබිඹු වන යුගයෙන් ඇරබේ යැ යි විද්වත්හු පිළිගත් හ. එහෙත් මේ මේ අවුරුද්දේ දී “මොහෙන් ජොදාරෝ” නම් ගමෙහි බෞද්ධ නටබුන් පරික්ෂා කිරීමට ගිය “ආර්. ඩි බැනර්ජි” මහතා නගරයක නෂ්ටාවශේෂ අනාවරණය කළේ ය. මේ නිසා ඉන්දීය ඉතිහාසය විෂයෙහි මෙතෙක් කිසිවෙකු දැන නොසිටි පරිච්චේදයක් ලියැවිණි. ඍග් වෛදික ආර්යයන්ගේ පැමිණීමට පූර්වයෙන් මෙහි නාගරික සභ්‍යත්වයක් බලපෑ බව ය, ඉන් පළමු කොට පෙනී ගියේ මේ වැදගත් සොයා ගැනීමේ ප්‍රතිපලයක් ලෙස අවට පෙදෙස්හි නටබුන් ද පිරික්සා බැලීම ඇරඹිණි. 
මෙසේ මොහෙන්ජොදාරෝ ගමෙහි සිට සැතපුම් පන්සීයක අර්ධ විෂ්කම්භයක් ඇති ප්‍රදේශයේහි නෂ්ඨාවශේෂ ස්ථාන හැටකට වඩා වැඩි ප්‍රමාණයක් මේ වන විට සොයාගෙන ඇත. මින් “රූපර්” නම් ස්ථානය පිහිටා ඇත්තේ සිම්ලා කදු වැටිය ප මුල ස්ටේලේජ් ගංගා නිම්නය පිහිටා ඇති භූමියේ ය. මෙය උතුරු දෙසට ඉතා ම ඈතින් පිහිටි ස්ථානයක් ය. දකුණු දෙස මෙසේ පිහිටි ස්ථානය ව කලි සුත්නපේන්දෝර් නම් ගම ය. රූපර්හි සිට සැතපුම් දහසකට වඩා වැඩි වූ ගම පිහිටියේ අරාබි මුහුදු වෙරලේහි ය.
මේ සියලු ම ස්ථාන පිහිටා තිබුණේ ඉන්දු ගංගාවෙහි මිටියාවතට අයත් භූමි ප්‍රදේශයේ ය. එම නිසා මේවායින් පිළිබිඹු වන සංස්කෘතිය ඉන්දු මිටියාවතෙහි සංස්කෘතිය යන නමින් හැදින්විය. ඇඳුම් නිෂ්පාදනය සදහා ඉන්දු නිම්න වාසීන් කපු වැවූ අතර, එම නූල්වලින් රෙදි වියා ඇඳුම් සකසා ගෙන ඇත. ඔවුන් ලෝම ඇඳුම් ද එකල භාවිතකර ඇති බවට ශාක්ශි ලැබී තිබේ. පිරිමින් උඩුකය සඳහා වම් උර හිසට උඩින් පහතට වැටෙන සේ දමාගත් සළුවක් ද, යටිකය වැසීම සඳහා දොතියට සමාන ඇඳුමක් ද භාවිතා කර ඇත.
.
කාන්තාවන් විවිධ විලාසිතාවලට පුරුදු වී සිටි අතර, දණහිසෙන් පහළට වැටෙන සේ දිගු ඇඳුමක් ද අදින ලදී. ඉන්දු නිම්න කැණීම්වලදී දෙපක්‍ෂය ම පැළදි ආභරණ රාශියක් සොයාගන ඇත. මේවා තැනීම සඳහා රන්, රිදී තඹ, ඇත්දළ යොදා ගන තිබේ. මාල, වළලු, කර්ණභරණ , නසිකාභරණ, නළල් පට, හා මුදු වඩාත් ජනපි‍්‍රය ආභරණ විය. විශේෂයෙන් කාන්තාවන් රූපලාවන්‍ය කෙරෙහි සැලකිල්ලක් දක්වා ඇත. විවිධ සබන් සුවඳ විලවුන්, මුහුණ ආලේප, හිස සේදීමට දියර භාවිතා කර ඇත. ඉන්දු මිටියාවතෙහි වූ නෂ්ටාවශේෂ අතරින් ප්‍රමාණයෙන් මෙන් ම ඵෙතිහාසික වටිනා කමින් මුල් තැන ගත්තේ මොහොන්ජෝදාරෝ, හරප්පා යන දෙතැන්හි වූ නටබුන් ය. 
ලේඛන කලාව පිළිබදව ද ඉන්දු නිම්න ශිෂ්ටාචාරයට අයත් ලේඛන හමු වී ඇතත් මෙතෙක් එම අක්‍ෂර කියවීමට හැකි වී නැත. කලා ශිල්ප ඉන්දු නිම්න වැසියන්ගේ කලාත්මක නිර්මාණ බොහොමයක් ඉතා උසස් තත්වයේ පවතී. මේ අතර සෙල්මුවා, රිදී, ලෝකඩ හා මැටිවලින් ප‍්‍රතිමා නෙලීම දක්නට ලැබේ. සෙල්මුවා ප‍්‍රතිමා අතර මෙම රූපයේ දැක්වෙන නිර්මාණය උසස් තත්වයේ පවතී. ප‍්‍රතිමාවේ ඇති කබාය තුන්වෙනි රටාවකින් සරසා ඇත. ඉන්දු නිම්නයෙන් සොයාගෙන ඇති විවිධ මෝස්තර යොදා වර්ණ ගන්වා ඇති මැටි බඳුන් ද, අලංකාර නිර්මාණ වේ.
එමෙන්ම සොයා ගන්නා ලද විවිධ ස්තී‍්‍ර ආභරණද ඉන්දු නිම්න වාසීන්ගේ කලා කුසලතා පිළිබිඹු කරයි. ඇදහිලි හා විශ්වාසමෙම ශිෂ්ටාචාරයට අයත් වැසියන්ගේ ආගමික විශ්වාස හා ඇදහිලි පිළිබඳ තොරතුරු සොයාගත හැක්කේ රූප, මුද්‍රා, ප‍්‍රතිමා යනාදී පුරා විද්‍යා මුලාශ‍්‍ර ඇසුරිනි. ඒ අනුව හමු වී ඇති ස්තී‍්‍ර රූප අනුව ජනපි‍්‍රයම ඇදහීම ලෙස මව් දෙවගන පිදීම සැලකිය හැකිය. එමෙන්ම මහා යෝගි විලාශයෙන් සිටි දෙවියෙකු ඇදහු බවට ලැබී ඇති මුද්‍රාවලින් පෙනි යයි. මීට අමතරව, වෘක්‍ෂ වන්දනාව, සත්ව වන්දනාව, උදක වන්දනාව (ජල) ද සිදුවිය. මෙසේ බැලීමේ දී අපට පෙනී යන කරුණක් වනුයේ ඉන්දු මිටියාවතෙහි ඉතා දියුණු කලාශිල්ප මෙන් ම දියුණු සංස්කෘතියක් ද ඔවුන් සතුව තිබු බවයි.
