දේශීය අල වර්ග හා ඒවායේ වැදගත්කම
දේශීය අල වර්ග හා ඒවායේ වැදගත්කම
ස්‌වාභාවික පරිසරයට මනා ළබැඳියාවක්‌ දැක්‌වූ ශ්‍රී ලංකාවේ ආදි ගම් වැසියන් ගේ දෛනික ආහාරය සපයාගනු ලැබුවේ අවට පරිසරයෙනි. අවට පරිසරයෙන් සරි කරගත් දෛනික ආහාරයට දේශීය පළා වර්ග මෙන්ම අල වර්ග ද අයත් ය. සිංහල මාස ක්‍රමයට අනුව ඉල් මස අවසන් වනවාත් සමඟ උඳුවප්, දුරුතු සහ නවම් යන මාස මුළුල්ලේ ඇසෙන අවිච්චියන් ගේ නද, දේශීය ගොවියාට සුබ ලකුණක්‌ විය. අවිච්චියා නඟන මිහිරි නදත් සමග ගොවීහු තමන් ගේ හේනේ හෝ කොරටුවේ ඇති තමන් සිටුවූ අල වර්ග උගුල්ලන්නට පටන් ගනිති. ඉල් මසෙන් අරඹා උඳුවප් මස අවසන් වන විට කොටුවල සිටුවූ අල වැල්වල මෙන්ම ගස්‌වල ද කොළ රන් පැහැ වීමට පටන් ගනී. මෙවන් ලක්‌ෂණ පහළ වූ විට ආදියේ මෙන්ම අදත් බොහෝ පළාත්වල ගොවීහු තමන් සිටුවූ අල මේරී ඇති බව දැනගනියි
අස්‌වනු නෙළීමෙන් පසු ඔවුහු ඒ හා සම්බන්ධ පුද පූජා පවත්වා අවට ගැමියන් සමග අල බෝග හුවමාරු කර ගැනීමෙන් පසු ඉදිරි කන්න සඳහා බීජ වෙන් කර තබා ගනිති. ඉතිරිය ඉදිරියේ එන වැසි සමයේ ආහාරය සඳහා තබා ගනිති. මනා සුරක්‍ෂිතතාවකට අනුව මේ අල බෝග වසරේ මාස 6ක කාලයක්‌ යන තුරු ම පරිභෝජනයට ගත හැකි විය.
අද වන විට විවිධ හේතු රැසක්‌ නිසා දේශීය අල බෝග භාවිතයෙන් මෙන්ම පරිසරයෙන් ද ඉවත් වී යැමේ ප්‍රවණතාවක්‌ තිබේ. මෙයට ප්‍රධාන හේතු කීපයක්‌ වෙයි. විවෘත ආර්ථිකය මෙරටට හඳුන්වා දීමෙන් පසු දේශීය ආහාරවලින් ඈත් වූ ලක්‌වැසියා ක්‍ෂණික බටහිර ආහාර පරිභෝජනයට යොමු වීම එකකි. අනෙක්‌ කරුණ වන්නේ ගොඩ මඩ ඉඩම් සහිත ප්‍රදේශ නාගරීකරණය වී ඉඩ ප්‍රමාණය කුඩා වීමයි. මේ ප්‍රධාන හේතු දෙකට අමතරව බලපෑ අනෙක්‌ කරුණ වන්නේ තිබෙන ඉඩකඩේ හෝ කවර හෝ බෝගයක්‌ වගා කිරීමට ගොවීන් මැළිකමක්‌ දැක්‌වීමයි.
එදා මෙන් අදත් දේශීය අල ප්‍රභේද වගා කිරීම වාසි රැසක්‌ ගෙන දීමට හේතු වෙයි. අල යනු ඕනෑ ම කුඩා හෝ බිම් කඩක වගා කළ හැකි බෝගයක්‌ වීම ජලය හා කෘෂි රසායනික ද්‍රව්‍ය භාවිත අත්‍යවශ්‍ය නො වීම, කාබනික පොහොර පමණක්‌ භාවිත කළ හැකි වීම, අවම ශ්‍රමයකින් වැඩි පලදාවක්‌ ලබාගත හැකි වීම සහ රෝග හා කෘමි උවදුරුවල බලපෑම් අවමයෙන් සිදු වීම යන වාසි මේ අතර වෙයි. ශ්‍රී ලංකාවේ අල වර්ග ප්‍රධාන කොටස්‌ දෙකකට බෙදෙයි ඒ වැල් අල හා ගස්‌ අල යනුවෙනි.
බතල, කටු අල, දන්දිල අල, හිරිතල, නාට්‌ටල, උඩල අල, රාජ අල, කිරි කොඬොල්, කුකුලල, රතු= අල, හිඟුරල, අතු අල, ඇඟිලි අල, ඉනි අල, කහට අල, ගෝනාල වැනි අල වර්ග මීට අයත් වෙයි.
ගස්‌ අල
ගස්‌ අල හබරල සහ ගහල යනුවෙන් ප්‍රධාන කොටස්‌ දෙකකට බෙදෙයි. මේ දෙවර්ගයට ම අයත් අල, කිරි අල, මවු අල, සෙවෙල් අල, ආටිචොක්‌ අල, රැල් බුරුල්ලා අල, කිඩාරන් අල, හුළංකීරියා අල, බුත්සරණ අල, තුන්මස්‌ අල, හබරල, වෙල් අල, කදල, මඤ්ඤොක්‌කා, කොහිල යනුවෙන් වර්ග කෙරේ.
අල කල් තබා ගැනීම
අස්‌වැන්නක්‌ ආකාරයට නෙළාගත් අල කල් තබා ගැනීම අත්‍යවශ්‍ය වෙයි දේශීය වශයෙන් අල කල් තබාගැනීමේ දී ගොවීහු ක්‍රම කීපයක්‌ අනුගමනය කළ හ. පැරැණි ගොවීන් මේ සඳහා අල බිස්‌ස හා අල අටුව භාවිත කළ හ. අල පස්‌ යට දැමීම ද සිදු කළ හ.
අල බිස්‌සේ හෝ අල අටුවේ හෝ අල ගබඩා කර තැබීමේ දී කරුණු දෙකක්‌ පිළිබඳව අවධානයක්‌ යොමු කෙරිණි.
පසෙන් ඉවතට ගත් අල වියළි ස්‌වභාවයෙන් ආරක්‌ෂා කිරීම එකකි.
අල හෑරීමෙන් පසු එහි ගෑවී ඇති පස්‌ ඉවත් කර පිරිසිදු කර ගැනීම අනෙකයි.
මෙහි දී අලවල පස්‌ තැවරී තිබුණ හොත් අලවලින් අංකුර මතු වීම නිසා ආහාරයට ගැනීමට නොහැකි වෙයි. අල මතුපිට රැඳි පස්‌ ඉවත් කරන විට අලයේ පිටත සිවියට හානි නො වන ලෙස එය සිදු කිරීමට වගබලාගත යුතු ය.
පස්‌ යට තැබීම
තෙතමනය නැති නො තෙමෙන තැනක වාතය නො ලැබෙන සේ වියළි වැල්වලින් අල යට කර තැබීමෙන් අතීත ගොවියෝ අල කල් තබා ගත් හ. මේ ක්‍රමවේදයෙන් මාස 3ත් 6ත් අතර කාලයක්‌ අල කල් තබා ගැනීමට හැකි විය.
ශ්‍රී ලංකාවෙන් මේ වන විට අල විශේෂ 60ක්‌ පමණ වාර්තා වන අතර ඉන් විශේෂ 23ක්‌ ගැන පමණ විද්‍යාත්මක අධ්‍යයන කර තිබෙන බව පෙනී යයි.
කිරි අල
|
|
කිරි අල ගසේ අල පමණක්‌ නො ව කොළ හා පිති ද ආහාරයට ගනී. කොළ මැල්ලුමක්‌ ලෙසට ද සකස්‌ කෙරෙයි. බොහෝ දෙනා නො දන්නා බැවින් ආහාරයට නො ගැනෙයි. ඉතා ම පෝෂ්‍යදායි ආහාරයක්‌ මෙන්ම දියවැඩියාව රෝගීන්ට ද ගුණදායක ය.
බතල
දේශීය වශයෙන් ගත් කල බතල ප්‍රභේද කිහිපයක්‌ ඇත. මේවා රතු බතල, කහ බතල, සුදු බතල, සහ ඇඟිලි බතල යනුවෙන් හැඳින්වෙයි. හිරමන බතල යනුවෙන් හැඳින්වෙන ප්‍රභේදයක්‌ ද වෙයි.
පෝෂ්‍ය ගුණය - කාබෝහයිඩේ්‍රට්‌ බහුලව අඩංගු වන අතර සරල සීනි, තන්තු ද බහුලව අඩංගු ය. මේ හැරුණු කොට බීටා කැරොටින් හෙවත් විටමින් A විටමින් C සහ විටමින් බී6 අඩංගු ය. ප්‍රොaටීන, යකඩ සහ කැල්සියම් අඩංගු බැවින් පෝෂ්‍ය ගුණයෙන් ඉහළ ආහාරයක්‌ ලෙස පිළිගැනෙයි.
තුන් මස්‌ අල
වැලි සහිත වියළි පසේ වගා කළ හැකි ය. පත්‍ර තරමක වටකුරු හැඩයක්‌ ගනී. අල හා පිත්ත කළු පැහැයට හුරු දම් පැහැයක්‌ ගනී. අල මෙන් පිත්ත ද රසවත් ව්‍යංජනයකි.
සිටුවා මාස තුනක්‌ පමණ ගත වන විට අස්‌වැන්න ලබාගත හැකි ය. මේ කාලය ළඟා වන විට මවු ශාකයේ කොළ කහ පාට වී වියළී යයි මවු ශාකය වටා ළපටි පැළ හෙවත් මොරෙයියන් හටගනී වෙළෙඳපොළේ හොඳ ඉල්ලුමක්‌ ඇති බැවින් ආර්ථික බෝගයක්‌ ලෙසටත් දෛනික ආහාරයට අවශ්‍ය බෝගයක්‌ ලෙසටත් වගා කළ හැකි ය. පිෂ්ටය අධික බැවින් ශරීර ශක්‌තිය වර්ධනය කරන ගුණයක්‌ ද ඇත. උදෑසන ආහරයට තම්බා කෑමට ද ගත හැකි ය.
කිඩාරන් අල
ඝර්ම කලාපීය ආසියාතික රටවලත් ශ්‍රී ලංකාවේත් දක්‌නට ලැබේ. මෙහි වර්ග 3ක්‌ ඇති බැව් හඳුනාගෙන ඇත. ළා කොළ පාට කඳ සහ සුදු පුල්ලි ඇති වර්ග දෙක ආහාරයට ගනී. මෙහි ගොබය හා අලය (තම්බා) වෑංජනයක්‌ ලෙස ආහාරයට ගත හැකි ය.
තද කොළ පැහැති කඳ සහ පත්‍ර සහිත වර්ගය බෙහෙත් කිඩාරන් යනුවෙන් හඳුන්වයි. දේශීය වෙදකමේ දී ගෙඩි, වණ සුව කිරීම සඳහා යොදා ගනී. ආහාරයට නො ගනී.
ආහාරයට ගන්නා කිඩාරන් ආහාර ජීර්ණය හොඳින් සිදු කර ආහාර රුචිය ඇති කරයි. ආමාශගත රෝගවලටත් අර්ශස්‌ සහ අජීර්ණ රෝගවලටත් ගුණදායක ය. වල් කිඩාරන් යනුවෙන් හඳුන්වන ප්‍රභේදයක්‌ ද වෙයි. මේවා පොළොං කිඩාරන් යනුවෙන් ගැමියෝ හඳුන්වති. මෙහි කඳ රතු පැහැති ය. පොළඟකු ගේ මෙන් පුල්ලි දක්‌නට ලැබේ. ඖෂධ සඳහා භාවිත කළ ද ආහාර පිණිස නො ගනී.
ගහල
මාන්දම රෝගයට බෙහෙවින් ගුණදායක සෙවෙල් අලවල අඩංගු සෙවල ස්‌වභාවය ආමාශගත රෝගවලට මෙන්ම ශරීරයේ උෂ්ණ ගතිය මඟහැරවීම ද සිදු කරන බැවින් ඕනෑ ම වයස්‌ කාණ්‌ඩයක අයකුට ආහාරයට ගැනීමට සුදුසු ය.
රාජ අල
තම්බා ගත් විට පිෂ්ටය අධික ආහාරයක්‌ බැවින් ප්‍රධාන ආහාරයක්‌ ලෙස ගත හැකි ය. විවිධ ආහාර නිපදවීමට රාජ අල යොදා ගන්නා බැවින් ආර්ථික බෝගයක්‌ ලෙස ද වගා කළ හැකි ය.
බුත්සරණ
බුත්සරණ වර්ග දෙකකි. ඒවා රතු බුත්සරණ හා සුදු බුත්සරණ යනුවෙන් හැඳින්වෙයි.
රතු බුත්සරණ නම් වූ විශේෂය සෙංගමාල රොගීන්ට ගුණදායක ය. රසවත් පිටි සහිත ආහාරයකි. වෙළෙඳපොළේ ඉල්ලුමක්‌ නොමැති වුවත් ගෙවත්තේ වගා කර දෛනික ආහාරයට ගැනීමට සුදුසු ය.
