අන්තර්ජාතික ගැටුම්
රාජ්‍යයන් අතර පවත්නා ගැටුම් අන්තර්ජාතික ගැටුම් ලෙස සරලව හඳුනාගත හැකිය. මෙම ගැටුම් ප්‍රධාන කොටස් දෙකක් යටතේ දැක්විය හැකිය. එනම් මතවාදී ගැටුම් හා යුධමය ගැටුම් වශයෙනි. මේ ආකාර දෙක පිළිබඳව සවිස්තරාත්මකව විමසා බලමු.
1. මතවාදී ගැටුම්
දේශපාලනික හා සමාජ, ආර්ථික වශයෙන් පවතින මතවාදී ස්වභාවයන් මුල් කරගෙන ඇති වන ගැටුම් මතවාදී ගැටුම් ලෙස හඳුන්වයි.
උදා:-
- ධනවාදී හා සමාජවාදී බල කඳවුරුවල පැවති මතවාදීමය ගැටුම්
දෙවන ලෝක යුද්ධයෙන් පසු ලෝකයේ බලවත් රාජ්‍යයන් දෙකක් වන ඇමරිකාව හා රුසියාව මූලික කරගෙන ලෝකය බල කඳවුරු දෙකකට වෙන්විය. ඇමරිකාව ධනවාදී බලකඳවුර නියෝජනය කළ අතර රුසියාව සමාජවාදී බල කඳවුර නියෝජනය කරන ලදී. මෙය සීතල යුද්ධය ලෙස ද හඳුන්වනු ලබයි.
- බටහිර සහ පෙරදිග සංස්කෘතීන් අතර පවතින මත භේද සහිත ක්‍රියාවලි
- බටහිර ක්‍රිස්තියානි සහ මැදපෙරදිග ඉස්ලාමීය රටවල් අතර පවතින මතවාදී ගැටුම්
2. යුධමය ගැටුම්
අන්තර්ජාතික වශයෙන් යුධමය ගැටුම් ඇතිවීම කෙරෙහි සම්පත්, ආර්ථීක ප්‍රතිලාභ, බල ව්‍යාප්තිය ආදී හේතූන් බලපායි. ලෝකයේ ඇති වූ අති බිහිසුණු යුද්ධ ලෙස පළමු සහ දෙවන ලෝක සංග්‍රාම හැඳින්විය හැකිය. මෙමඟින් මිනිස් ජීවිත ලක්ෂ ගණනක් අහිමි වූ අතර දේපල හා පාරිසරික හානිය ගණනය කළ නොහැකි තරම්ය. ඉන්පසු ලෝක ප්‍රජාව විසින් නැවත එවැනි ලෝක යුද්ධයක් (තුන්වන ලෝක යුද්ධයක්) ඇති වීම වලක්වා ගැනීම සඳහා එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය බිහි කර ගන්නා ලදී. ලෝක සාමය ආරක්ෂාව තහවුරු කිරීම එමඟින් බලාපොරොත්තු විය.
වර්තමානයේ ලෝක සංග්‍රාම නොමැති නමුත් රාජ්‍යයන් අතර යුද්ධ රැසක්ම දක්නට ලැබේ.
උදා:-
- ඊශ්‍රාලය හා පලස්තීනය අතර ගාසා තීරය සම්බන්ධයෙන් පවතින යුද්ධය
- ඉන්දු-පකිස්තාන යුද්ධය
- ඇෆ්ගනීස්ථානය, ලිබියාව හා සිරියාවට එරෙහිව ඇමරිකාව ප්‍රමුඛ යුරෝපා ප්‍රජාව මැදිහත් වී කරන යුද්ධ
ජාත්‍යන්තර වශයෙන් යුධමය තත්ත්වයන් නිර්මාණය වීම සඳහා විවිධ හේතු බලපායි. ඒ අතර වාර්ගික ගැටලු, දේශපාලන මතවාද හා සමාජ ආර්ථික ගැටලු ප්‍රධාන තැනක් ගනී.
වාර්ගිකත්වය පදනම් කරගෙන ඇති වූ ගැටුමක් ලෙස රුවන්ඩාවේ ටුට්සිවරු සහ හුටුවරු අතර කුලය පදනම් කරගෙන ඇති වූ ගැටුම පෙන්වා දිය හැකිය. එමෙන්ම දකුණු අප්‍රිකාවේ ඇති වූ වර්ණභේද ගැටුම ද පෙන්වා දිය හැකිය.
දේශපාලනය මුල් කරගෙන ඇති වූ ගැටුමක් ලෙස ඊශ්‍රාලය හා පලස්තීනය අතර ඇති වී තිබෙන ගැටුම පෙන්වා දිය හැකිය. ඇමරිකාවේ සහයෝගය මත නිර්මාණය වූ පලස්තීන රාජ්‍යය නිසා එම දේශ සීමා ආශ්‍රිත රටවල් ගණනාවක් විවිධ ගැටලුවලට මුහුණ පා තිබේ. විශේෂයෙන්ම ගාසා තීරයේ ප්‍රශ්නය සඳහා පලස්තීනය හා ඊශ්‍රාලය සටන් වදී.
සමාජ ආර්ථික තත්ත්වය මූලික කරගෙන දරිද්‍රතාවය හේතුවෙන් සෝමාලියාව, ඉතියෝපියාව වැනි රාජ්‍යවල ගැටුම් නිර්මාණය වී තිබේ.
තෙල් සම්පත නමැති ආර්ථික සාධකය මූලික වී මැදපෙරදිග කලාපයේ ගැටුම් නිර්මාණය වී තිබේ.
ආගමික මතවාදයන් හේතු කර ගෙන අයර්ලන්ත යුද්ධය හා කුරුස යුද්ධය නිර්මාණය වී ඇත.
ලෝකය පුරාම විවිධ සාධක පදනම් කරගෙන යුද්ධ නිර්මාණය වී තිබේ. මෙම ගැටුම් නිසා විනාශ වන මිනිස් ජීවිත හා දේපල ප්‍රමාණය අතිමහත්ය. මේ ගැටුම් නිරාකරණය කර ගැනීම සඳහා ලෝකයේ විශේෂ අවධානය යොමු වී තිබේ. විශේෂයෙන් එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය මේ අතර ප්‍රමුඛස්ථානය ගනී. ජාත්‍යන්තර වශයෙන් ලෝක මට්ටමේ පවත්නා ගැටුම් නිරාකරණය කර ගැනීම සඳහා නිසි යාන්ත්‍රණයක් ක්‍රියාවට නැංවීම ලෝක බලවතුන්ගේ මෙන්ම මේ මිහිතලය මත ජීවත් වන මහජනතාවගේ ද කාලෝචිත මාතෘකාවක් විය යුතුය. එය මුලු මහත් ලෝකයේ මිනිස් ජීවිත හා දේපලවලට වටිනාකමක් දීමට සමත් වනු ඇත.
