මොකක්ද මේ ‘‘රතු දත්ත පොත ’’ (1 කොටස)
මොකක්ද මේ ‘‘රතු දත්ත පොත ’’ (1 කොටස)
(මෙය අන්තර් ජාලය අැසුරින් සැකසිණි.)
ස්වාභාවික පරිසරය සිය වාසස්ථානය කර ගනිමින් ශාක හා සත්ත්ව ජීවීන් විශේෂ විශාල සංඛ්‍යාවක් ජීවත් වෙති. ස්වාභාවික පරිසරය විසින් මෙම ජීවී විශේෂවල ගහණය ශීඝ්‍ර ලෙස ඉහළ යාම හෝ පහත වැටීම වළකා දමයි.
නමුත් මිනිසාගේ විවිධ ක්‍රියාකාරකම් නිසා මෙම පරිසර තුලිතතාවය බිද වැටී අැත. කාර්මික විප්ලවයත් සමග වර්ධනය වූ අධික පරිසර දූෂණය නිසා ජීවී විශේෂ බොහොමයක් මේ මිහිතලය තුළින් වඳ වී ගියහ. තවත් ජීවී විශේෂ බොහොමයක් මේ මිහිතලය තුළින් වඳ වී යාමේ තර්ජනයට ලක් වී සිටිති.
එදා පැවති ආකල්ප අදටත් පැවතුනි නම් , රතු දත්ත පොතක් බිහි නොවනු ඇති. කෙසේ වුවද රතු දත්ත පොතෙන් යොමුවන අවධානය හමුවේ නැවතත් එවන් සොබා දහමක් බිහි කරන්නට යත්න දැරීමට ලෝකය එක වෙමින් සිටි. රතු දත්ත පොතේ අනාගතය , හෙට දවසේ සත්ත්ව ශාක ලෝකයේ ඉරණම සනිටුහන් කරනු ඇත.
වඳ වී යාමේ තර්ජනයට ලක් වී ඇති ස්වාභාවය මත IUCN මගින් රතු දත්ත වර්ගීකරණය කරනු ලබයි.
- වඳ වී ගිය (EX)
- පරම්පරා ගත ගහනයෙන් තොර වූ (EW)
- වඳ වී යාමේ උග්‍ර තර්ජනයට ලක්වූ (CR)
- වඳ වී යාමේ ඉහල අවදානමක් ඇති (EN)
- අනතුරට ලක්විය හැකි (VU)
- අවදානම හමුවේ ඇති (NT)
- අවම අවදානමේ ඇති (LC)
- දත්ත ඌණතා සහිත (DD)
- වර්ගීකරණයට ලක් නොකළ (NE)
1 වඳ වී ගිය (EX)
යම් ශාක හා සත්ත්ව විශේෂයකට අයත් ව සිටි අවසාන ජීවියත් මිය ගිය බව ට හා අදාළ විශේෂයේ නව පරපුරක් බිහි කිරීම සඳහා කිසිඳු සත්ත්වයෙක් වාර්තා නොවෙන බව ට පැහැදිලි සාක්ෂ්‍ය සහිත සත්ත්ව හා ශාක විශේෂ මෙම වර්ගීකරණයට ඇතුලත් කෙරේ.
මේ සදහා බලපාන හේතු ගණනාවකි.
- පරිණාමය වීම
- ජානමය ගැටළු
- වාස භුමි අහිමි වීම
- විලෝපිකයන්ට ගොදුරු වීම
- යැපෙන්නන්ගේ වඳවී යාම නිසා අාහාර නොමැති වීම
- ස්වභාවික වරණය
- ස්වාභාවික අාපදා ( පෘතුවිය මත ට වැටුණු ග්‍රහකයක් නිසා ඩයිනෝසරයින් වඳ වී ගිය බව පිළිගැනේ.)
2 පරම්පරාගත ගහනයෙන් තොර වූවන් (EW)
පෙර වාර්තා වූ පරම්පරා ගත ගහනයන් හා සංසන්දනය කරන විට අතිශය පසුබැස්මක් වාර්තාවන විශේෂ මීට අයත් වේ. මෙවෙනි විශේෂ වල වාර්තා වීමක් දක්නට ලැබෙන්නේ ඉතාමත් කලාතුරකින් වන අතර එයද පැවති වාර්තාගත වීම් වලට සාපේක්ෂව අවම අගයක් ගනී. ඇතැම් විට එය එක් ජීවියෙක් පමණක් වීමට ඉඩ ඇත.
උදා-: • පින්ටා අයිලන්ඩ් ටෝර්ටීස් ගලපගොස් දුපතේදී හඳුනා ගන්නා ලද අවසාන සත්ත්වයා 2012 දී මිය ගිය අතර ලොනසම් ජෝර්ජ් යනුවෙන් හැදින්විය. එම සත්වයා ලොව පුරා මහත් ජනප්‍රියත්වයට පත් වූ සත්වයෙක් ලෙස හදුන්වා දිය හැකිය.
වඳ වී යාමේ උග්‍ර තර්ජනයට ලක් වූ - අතිශය අන්තරායට ලක් වූ (CE)
වඳ වී යාමේ උග්‍ර තර්ජනයට ලක් වූ ජීවී විශේෂ මෙමෙ වර්ගීකරණයට එතුලත් කෙරේ. වර්තමානයේ සත්ත්ව විශේෂ 2139ක් හා ශාක විශේෂ 1831ක් මෙය ට අැතුලත් කර ඇත. ඒ සඳහා ඒ සිට ඊ දක්වා නිර්ණායක ඉදිරිපත් කොට ඇති අතර ඉන් කවර හෝ කොටසක ට අයත් වන ශාක හා සත්ත්ව විශේෂ මෙයට එක් කෙරේ.
