ශාක හා සත්ත්ව සෛලවල ව්‍යුහය හා කෘත්‍ය දෙවන කොටස
ප්ලාස්ම පටලය
- සියලුම සෛලවල ප්‍රාක්ප්ලාස්මය වට කරමින් සෛල පටලය හෙවත් ප්ලාස්ම පටලය පිහිටයි.
- ප්ලාස්ම පටලය ජීවී ව්‍යුහයක් වේ .
- දෘශ්‍ය වී තරලමය ස්වභාවයක් දරයි.
- වරන පාරගම්‍ය තාවයක් දරයි.
- සෛල ඉන්ද්‍රිකා වට කරමින් පවතින පටලවල ව්‍යුහය ද ප්ලාස්ම පටලය ව්‍යුහයට සමාන ස්වභාවයක් දරයි.
- ප්ලාස්ම පටලය තැනෙන්නේ ප්‍රෝටීන, ලිපිඩ, කාබෝහයිඩ්‍රේට වලිනි. මෙහි ප්‍රෝටීන ලිපිඩ බහුල වශයෙන් පිහිටන අතර කාබෝහයිඩ්‍රේට ස්වල්ප වශයෙන් පිහිටයි.
- ප්ලාස්ම පටලය පොස්පොලිපිඩ ද්විත්ව ස්තරයකින් සමන් විත වේ .
- පොස්පොලිපිඩ ද්විත්ව ස්තරය තුළ ගිලුණු ගෝලාකාර ප්‍රෝටීන දැකගත හැකිය.
- ප්ලාස්ම පටලයේ ව්‍යුහ විස්තර කරන ආකෘතිය තරල විචිත්‍ර ආකෘතිය ලෙස හඳුන්වයි .එසේ හැඳින්වීමට හේතු වන්නේ තරලයක් ලෙස ක්‍රියා කළ හැකි පොස්පොලිපිඩ ස්ථරය තුළ තැනින් තැන ගිලුණු ගිලුණු ප්‍රෝටීනවලින් විචිත්‍රවත් වී ඇති නිසාය.
- ප්ලාස්ම පටලය පිටත පෘෂ්ඨය හා සම්බන්ධව කාබෝහයිඩ්‍රේට දාම් පිහිටය
ප්ලාස්ම පටලයේ කාර්‍යයන්
- සත්ත්ව සෛලවල සෛල වල සෛල ප්ලාස්මය වට කරමින් පිහිටමින් අභ්‍යන්තර ව්‍යුහය ආරක්ෂා කිරීම.
- සෛල තුළට ද්‍රව්‍ය ඇතුල්වීම පාලනය කිරීම.
- සෛලවලින් ද්‍රව්‍ය පිටවී යාම පාලනය කිරීම.
- සෛලවල ආස්‍රතික තුල්‍යතාවය පවත්වාගෙන යාමට දායක වීම.
- සෛලය ගතික ආවරණය ලෙස ක්‍රියා කිරීම .
- ප්‍රතිග්‍රාහක මගින් තොරතුරු ලබාගෙන සංඥා සම්ප්‍රේෂණය මගින් සෛල අතරෙ ක්‍රියාකාරකම් පාලනය කිරීම .
මයිටොකොන්ඩ්‍රියා
- මෙම ඉන්ද්‍රිකා ව ස්වසන සිදුකරන සෑම ශාක හා සත්ත්ව සෛලයකම පිහිටනු ලබයි.
- වඩාත් සුලභව පිහිටන්නේ කාය කාර්මික වශයෙන් සක්‍රිය සෛලවල ය .උදාහරණ කංකාල පේශී සෛල
- සාමාන්‍යයෙන් දිගට සිලින්ඩරාකාර හැඩයක් දරනු ලබන අතර දෙකෙළවරවල් රවුම් වී ඇත.
- ද්වි පටලමය ඉන්ද්‍රයිකාවකි. එනම් පටල දෙකකින් වටවී ඇත. එම පටල දෙක නම් බාහිර පටලය සහ අභ්‍යන්තර පටලය යි .
- එම පටල දෙක අතර පිහිටි අවකාශය අන්තර් පටල අවකාශයේ නම් වේ
- අභ්‍යන්තර පටලය ට ඇතුළතින් පූරකය පවතී.
- පුරකය තුල වෘත්තාකාර DNA,RNA, එන්සයිම ,විවිධ කාබනික අණු පිහිටයි.
- පූරකය තුළ 70s රයිබසෝම ඇත.
මයිටොකොන්ඩ්‍රියා වල කාර්යභාරය
ස්වායු ශ්වසනය මගින් ශක්තිය නිපදවීම.
හරිතලව
- හරිතලව හමුවන්නේ ප්‍රභාසංස්ලේෂණය සිදු කරන ශාක සෛල වලය.
- සෛලවල වූ හරිතලව සංඛ්‍යාව ද විවිධ වේ.
- හරිතලව මණ්ඩලාකාර හැඩතිය.
- හරිතලව පටල දෙකකින් ආවරණය වී ඇත.
- අභ්‍යන්තර පටලයට ඇතුලතින් පංජරය පවතී.
- පංජරය තුළ වෘත්තාකාර DNA, RNA , පිෂ්ට කණිකා, එන්සයිම කාබනික අණු පිහිටයි.
හරිතලව කාර්යභාරය
ප්‍රභාසංස්ලේෂණය මගින් ආලෝක ශක්තිය රසායනික ශක්තිය බවට පත්කරමින් ග්ලුකෝස් නිපදවීම.
න්‍යෂ්ටිය
- සෛලයක් තුළ පිහිටන කැපී පෙනෙන විශාල ඉන්ද්‍රිකා වකි.
- සාමාන්‍යයෙන් න්‍යෂ්ඨිය ගෝලාකාර හැඩැතිය.
- සාමාන්‍යයෙන් සෛල තුළ ඇත්තේ එක් න්‍යෂ්ටිය කි.කලාතුරකින් බහු න්‍යෂ්ටික සෛල දැකිය හැක.
- පටල දෙකකින් ආවරණය වී ඇත.
- පටල වලට ඇතුලතින් න්‍යෂ්ටි ප්ලාස්මය පිහිටයි.
- න්‍යෂ්ටිය තුල DNA මෙන්ම RNA ද පිහිටයි.
- න්‍යෂ්ටිය තුල න්‍යෂ්ටික ව පිහිටයි.එය ඝන ගෝලාකාර දේහයකි.පටලයකින් වට වී නැත.
න්‍යෂ්ඨියේ කාර්යභාරය
- සෛලයේ ජීව ක්‍රියා පාලනය කිරීම.
- ප්‍රවේණික තොරතුරු ගබඩා කිරීම.
- පරාවෙන් පරම්පරාවට ප්‍රවේණික තොරතුරු සම්ප්‍රේෂණය කිරීම.
අන්තඃප්ලාස්මීය ජාලිකා
- අන්තඃප්ලාස්මීය ජාලිකා යනු සෛල ප්ලාස්මය පුරා පැතිරී පවතින නාල සහ පැතිලි තැටි පද්ධතියකි.මේවා තනි පටලයකින් වට වී ඇත .
- මේවා ප්ලාස්මා පටලය සමගත් න්‍යෂ්ටියේ පිටත පටලය සමගත් යාවි පිහිටයි.
- අන්තඃප්ලාස්මීය ජාලිකා වර්ග දෙකක් ඇත .
- ඒවා නම් සිනිදු අන්තඃප්ලාස්මීය ජාලිකා හා රළු අන්තඃප්ලාස්මීය ජාලිකා යි .
රළු අන්තඃප්ලාස්මීය ජාලිකා
මේවායේ පෘෂ්ඨයට සම්බන්ධ රයිබසෝම නිසා රළු ස්වභාවයක් ගනී. මේවායේ කෘත්‍ය වනුයේ ප්‍රෝටීන පරිවහන යයි.
සින්දු අන්තඃප්ලාස්මීය ජාලිකා
රයිබොසෝම රහිත නාලාකාර මඩි ජාලයකි. මේවා මගින් ලිපිඩ හා ස්ටෙරොයිඩ නිපදවා පරිවහනය කරයි.
