මිනිස් සිරුරේ පද්ධති 02
ආහාර ජීරණ පද්ධතිය
ආහාර ජීරණ පද්ධතිය මුඛයෙන් ආරම්භ වී ගුද මාර්ගය දක්වා විහිදී පවතින විශාල පද්ධතියකි. මෙම ආහාර ජීරණ පද්ධතියට දත්, දිව, අන්නස්‍රෝතය, ආමාශය, කුඩාන්ත්‍රය, මහාන්ත්‍රය, ගුද මාර්ගය, ගුදය යන අවයවයන් අන්තර්ගත වී පවතී.
මුඛ කුහරය තුළ දත්, දිව, ඛේට ග්‍රන්ථි පිහිටා ඇත. වැඩුනු මිනිසෙකුගේ මුඛය තුළ දත් වර්ග හතරක් පිහිටා තිබේ. එනම්, කෘන්තක, රදනක, චාර්වක, පුරස්චාර්වක යනු එම දත් වර්ග හතරය. ආහාර කුඩා කැබලි වලට කඩා ගැනීම සදහා දත් උපකාරී වේ. ළමයෙකුගේ මුඛයේ චාර්වක දත් නොමැති අතර “ කිරිදත්” නමින් හැදින්වෙන දත් 20ක් පමණ ඇත. වයස අවුරුදු හතේදී පමණ මේවා ගිලිහී වැටෙන අතර ස්ථිර දත් වර්ධනය වේ. අස්ථිමය ව්‍යුහයක් වන විදුරුමස තුළ පිහිටි කුහර තුළ දත් සවිවී ඇත. මුඛ කුහරයේ අභ්‍යන්තර ශ්ලේෂ්මල වලින් යුක්තය. මුඛයේ දී ආහාර හොදින් මිශ්‍ර වීමට හා ආහාර ගිලීම පහසු වීමට ශ්ලේෂ්මල උපකාරී වේ. මේ සදහා ඛේට ග්‍රන්ථිද උපකාරී වේ. ඛේට ග්‍රන්ථි යුගල තුනක් දැකිය හැකිය. එනම්,
පැරෝට්ඩි ග්‍රන්ථිය (කනට ආසන්නව පිහිටා ඇත)
උප ඌර්ධව හණුක ග්‍රන්ථිය (යටි හකුවේ පහළ දෙපසට වනසේ පිහිටා ඇත)
අධෝ-ජිහ්ව ග්‍රන්ථිය (දිවට යටින් පිහිටා ඇත)
ඛේට ග්‍රන්ථි පොකුරු ලෙස පිහිටා ඇති ව්‍යුහයන් වේ. මේවායින් ශ්‍රාවය වන ඛේටය ඛේට ප්‍රණාලය දිගේ මුඛය වෙතට ගලාගෙන පැමිණේ. කේට‍ය ආහාර ජීරණය වීමට සහ ගිලීම පහසු වීමට උපකාරී වේ. දිවද මුඛ කුහරය තුළ පිහිටි වැදගත් ඉන්ද්‍රියකි. මෙහි අපර කෙළවර අස්ථියකට සම්බන්ධ වී ඇති අතර ඉදිරි කෙළවර නිදහස්ව පවතී. දිව මිනිසාගේ රස සංවේදී ඉන්ද්‍රියයි. ප්‍රධාන රසයන් වන පැණි රස, ලුණු රස, තිත්ත රස, ඇඹුල් රස දිවේ විවිධ කොටස් වලට හොදින් දැනේ. ආහාර ගිලීම සදහාද දිව උපකාරී වේ. මුඛ කුහරයේ සහ දත්වල මනා සෞක්‍යය පවත්වා ගෙන යාම සදහා හොදින් පිරිසිදුව තබාගත යුතුය. දත් හොදින් පිරිසිදුව හා නිරෝගීව ඇතිවිට ප්‍රසන්න පෙනුමක් ඇති වේ. මක කුහරය හා දත් හොදින් පිරිසිදුව ඇතිවිට මුඛයෙන් දුගද හැමීමක් සිදු නොවේ.
පහත දැක්වෙන උපදෙස් අනුගමනය කිරීමෙන් මුඛ කුහරය සහ දත් පිරිසිදුව තබා ගත හැකිය.
- දිනකට දෙවරක් දත් මැදීම (උදෑසන හා රාත්‍රි නින්දට පෙර)
- දිව සහ මුඛ කුහරය ඇතුළත ඇගිල්ලෙන් ඇතිල්ලීමෙන් හා සෝදා හැරීමෙන් පිරිසිදු කිරීම.
- දත් මැදීම සදහා සුදුසු දන්තාලේපයක් සහ දත් බුරුසුවක් භාවිතා කිරීම.
- පැණිරස දේ ආහාරයට ගැනීමෙන් පසුව මුඛය හොදින් සෝදා හැරීම.
- අධික උණුසුම් හෝ අධික සිසිල් ආහාර පාන නොගැනීම.
- දත්වල ආධාරයෙන් කම්බි කැඩීම, බෝතල් වල මූඩි විවෘති කිරීම ආදී ක්‍රියාවන් නොකිරීම.
- පලතුරු හා පලා වර්ග නිතර ආහාරයට ගැනීම.
- දිරා ගිය දත් ඇත්නම් ඒවා පිරවීම හෝ ගලවා දැමීම.
මුඛයේ දී කුඩා කැබලි වලට වෙන් වූ ආහාර අන්නස්‍රෝතය දිගේ ආමාශයට ඇතුළු වේ. එහිදී ආහාර විපර්යාස කිහිපයකට භාජනය වේ. ආමාශයේ දී ආහාර වලට ආමාශයික යුෂ එක්වේ. ආමාශයික යුෂයෙහි ජලය, හයිඩ්‍රෝ‍ක්ලෝරික් අම්ලය, සහ ඇතැම් එනිසයිම ඇත. ආමාශයේදී ආමාශයික යුෂ සමග එක්වීමෙන් ආහාර තලපයක් වැන දෙයක් බවට පත්වේ. ප්‍රෝටින් ජීරණය ආරම්භ වේ. ආමාශයේධී හොදින් මිශ්‍ර වූ ආහාර ඊලගට කුඩාන්ත්‍රයට ඇතුළු වේ. කුඩාන්ත්‍රයේ මුල කොටස වන ග්‍රහණියට, පිත්ත ප්‍රණාලය සහ අග්න්‍යාශයික ප්‍රණාලය විවෘත වේ. කුඩාන්ත්‍රයේ මුල කොටසේදී ආහාර ජීරනය සම්පූර්ණ වේ. පසු කොටසේදී ජීරණය වූ ආහාර සිරුරට අවශෝෂණය වේ. ජීරණය වූ ආහාර කාර්යක්ෂම ලෙස අවශෝෂණය වීම සදහා පහත සදහන් කරුණු උපකාරී වේ.
- කුඩාන්ත්‍රය දිග නාළයක් වීම
- කුඩාන්ත්‍රයේ ඇතුළත බිත්ති රැලි සහිත වීම
- අංගුලිකා රාශියක් තිබීම
- රුධිර කේෂනාලිකා රාශියක් තිබීම
ජීරණය වූ ආහාර සිරුරට අවශෝෂණය වීමෙන් පසුව ඉදිරි වන කොටස් මහාන්ත්‍රය තුළට ඇතුළු වේ. මෙහිදී ඉතිරිවන ද්‍රව්‍ය වල ඇති ජලය වැඩි ප්‍රමාණයක් සිරුරට අවශෝෂණය වේ. ඉන්පසු ඉතිරිවන දුව්‍ය මළ සේ ගුදයෙන් පහ කරනු ලබයි.
