26 පාඩම, නිදහස පිළිබඳ බෞද්ධ චින්තනය (ඉගැන්වීම් උපකාරක කෙටි සටහන්)

දේවවාදී ආගම්, පුබ්බේකත හේතුවාදී ආගම් හා  නියතිවාදී ආගම් වලද පුද්ගල නිදහසක් දැකිය නොහැක.

සටහන:-
දේවවාදී ආගම් - පුද්ගලයා දේව කැමැත්තට අනුවම ක්‍රියා කළ යුතු යැයි ඉගැන්වෙන ආගම්.
පුබ්බේකත හේතුවාදී ආගම් - සියල්ල සිදුවන්නේ පෙර කර්මයට අනුව යැයි ඉගැන්වෙන ආගම්.
නියතිවාදී ආගම් - සියල්ල සිදුවන්නේ නියතයකට අනුව යැයි ඉගැන්වෙන ආගම්.

බෞද්ධ චින්තනයට අනුව පුද්ගල නිදහස සීමා කෙරෙන කිසිඳු පුද්ගලයෙකු හෝ බාහිර බලවේගයක් නොමැත.

සැබෑ නිදහස භුක්ති විඳීමට නම් ස්ව කැමැත්තට අනුව ක්‍රියා කිරීමට ඇති හැකියාව තිබිය යුතුය.

එමනිසා බෞද්ධ චින්තනය තුල පුද්ගල නිදහස උපරිමව භුක්ති විඳිය හැක.
උදා:-

1. බුද්ධ පරිනිර්වාණයට ආසන්න කාලයේදිත් තෙරුවන් පිළිබඳව පවා ප්‍රශ්න කිරීමේ නිදහස භික්ෂූන් වහන්සේට තිබුනි.

2. බුද්ධ කාලීන භාරතයේ නොතිබුනු කාන්තා නිදහස බුදුදහම තුලින් කාන්තාවට හිමි විය.

3. කුළ භේද නොසළකා සෑම පුද්ගලයෙකුටම බුදු දහම වැළඳ ගැනීමට හා පැවිදි වීමට නිදහස තිබුනි.

බුදු දහම තුල පුද්ගලයාට යහපත් මෙන්ම අයහපත් දේ කිරීමටද නිදහස උපරිමව තිබුනද යහපත් දේ නොකරන්නේ එහි විපාක විඳීමේ වගකීමද තමාටම පැවරෙන බැවිනි.

කාලාම සූත්‍රයේදී බුදුන් වදාළේ යම් කරුණක සත්‍ය අසත්‍ය බව,

1. පරම්පරාගත පිළිගැනීම

2. කටකතා

3. ආගමික ඉගැන්වීම්

4. තර්කය

5. නීතිය

6. කියන්නාගේ සුදුසුකම්

මත නොව තම බුද්ධිය මෙහෙයවා තමා විසින් නිදහස්ව සිතා බලා තීරණය කළ යුතු බවයි.

උපාලි සූත්‍රයේ සඳහන් වන පරිදි උපාලි ගෘහපතියාට බුදුරදුන් වදාළේ තීරණයක් ගත යුත්තේ තමා විසින් හොඳින් සිතා බැලීමෙන් අනතුරුව බවයි.

අනණ සූත්‍රයේ සඳහන් වන පරිදි ණය බරින් නිදහස්ව, ප්‍රමාණවත් ධනය සහිතව ආර්ථීක නිදහස භුක්ති විඳීම බුදු දහම අගය කරයි.

අභ්‍යාස:-

ශ්‍රේණි විභාගය 2014

1. බුදු සමය නිදහස් චින්තනය අගය කළ අයුරු කෙටියෙන් පැහැදිලි කරන්න. (ල.5)