විවිධත්වය අනුව ජනාවාස වර්ග

ලෝකයේ විවිධත්වය අනුව හදුනාගත් ජනාවාස වර්ග තුනකි.එනම්,

1.ග්‍රාමීය ජනාවාස

2.නාගරික ජනාවාස

3.අර්ධ නාගරික ජනාවාස (ගැමිරික)

1.ග්‍රාමීය ජනාවාස

පැළෑටි,සතුන් හා වෙනත් සම්පත් පරිහරණය කිරීමේදී මිනිසා විසින් ප්‍රයෝජනයට ගනු ලබන හෝ ඉදිකරනු ලබන ජනාවාස ග්‍රාමීය ජනාවාස වේ.ඵල වැල එකතු කිරීම,දඩයම් කිරීම,මසුන් මැරීම,ගොවිතැන,සත්ව පාලනය වැනි ප්‍රාථමික ආර්ථික කටයුතු වල නිරතවන ජනතාවක් දැකිය හැකි වේ.

අවුරුද්දේ කෙටි කාලයකට පමණක් ප්‍රයෝජනයට ගනු ලබන තාවකාලික ජනාවාස ග්‍රාමීය ජනාවාස වල එක් වර්ගයකි.කොංගෝ නිම්නයේ පිග්මිවරු,අප්‍රිකාවේ අලහාරි කාන්තාරයේ බුෂ්මන්වරුන්ද,මලයාසියාවේ සකයිවරුද,ශ්‍රී ලංකාවේ අභිකුන්ටක ජනතාවද තාවකාලික ජනාවාස වල වාසය කරති.

ග්‍රාමීය ජනාවාස රටා බිහිවීමට විවිධ සාධක හේතු වී තිබේ.එනම්,

1.භෞතික පරිසරය

2.ආර්ථික පරිසරය

3.සමාජ හා සංස්කෘතික පරිසරය

2.නාගරික ජනාවාස

සීමිත බිම් ප්‍රදේශයක අධික ජන සංඛ්‍යාවක් ඒකරාශී වීම නිසා අධික ජන ඝනත්වයක් පවතින වාණිජ,කාර්මික,පරිපාලන,අධ්‍යාපන වැනි විවිධ කාර්යයන් ඒකරාශී වී ඇති ජනාවාස නාගරික ජනාවාස ලෙස සැලකේ.

සීමිත බිම් ප්‍රදේශයක විවිධ කාර්යයන් ස්ථාන ගත වීම නිසා අධික ජන සංඛ්‍යාවක් ඒකරාශී වීමෙන් නාගරික ජනාවාස හට ගනී.

ජන සංඛ්‍යාව හා විශාලත්වය අනුව හා සිදු වන කාර්යයන් අනුවද නගර වර්ග කල හැකිය.

නගරයක් විශාල වී උපනගර,ආසන්න අර්ධ නාගරික ප්‍රදේශ ඇතුලත්ව පුරවර නිර්මාණය වේ.පුරවර කිහිපයක් නිර්මාණය වී නාගරික සමුහිත නිර්මාණය වේ.නාගරික සමුහිත ගණනක් එකතු වී නගර යායක් නිර්මාණය වේ.

ජන සංඛ්‍යාව හා විශාලත්වය අනුව නාගරික ජනාවාස වර්ග කල හැකිය

1.කුඩා නගර

2.මධ්‍යම ප්‍රමාණයේ නගර

3.මහ නගර

4.මිලියන නගර

5.දැවැන්ත නගර

6.පුරවර හා නගරයාය

නාගරික ජනාවාසයක් බිහි වීමට බලපාන සාධක:

1.ග්‍රාමීය ප්‍රදේශ වලින් සිදු වන සංක්‍රමණ

2.රැකියා සොයා නගරයට පැමිණීම

3.වෙළද කටයුතු වල දියුණුව

4.පරිපාලන කටයුතු සංකේන්ද්‍රණය වීම

සිදු වන කාර්යයන් අනුව නගර වර්ග කිරීම

1.පුරවර

පුරවරයක් යනු තනි නගරයක් නොව උප නගර කලාපය තුල නගර 10 ක් 15 ක් පමණ පිහිටා තිබිය හැකිය.ගැමිරික කලාපය තුල කුඩා නගර හා ගැමිරික ජනාවාස රාශියක් ඇත.ප්‍රධාන නගරයට රැකියා සදහා සහ සේවා හා භාණ්ඩ සදහා නිතර සංක්‍රමණය කරන ජන කොටස් පුරවරය තුල සිටිති.මහා මාර්ග සහ දුම්රිය මාර්ග වලින් මාධ්‍ය නගරය පුරවරයේ සෙසු ප්‍රදේශ හා බැදී පවතී.

පුරවරයද ජනාවාස වර්ගයකි.ඒවායේ ජන සංඛ්‍යාව සීග්‍රයෙන් වැඩිවේ.මුලදී මධ්‍යයේ පිහිටි ප්‍රධාන නගරයේ ජන සංඛ්‍යාව සීග්‍රයෙන් වැඩි වේ.පසුව ප්‍රධාන නගරයට වඩා වේගයෙන් එය වටා පිහිටි උප නගර වර්ධනය වේ.ක්‍රමයෙන් පුරවර ප්‍රසාරණය වී පුරවර 2 ක් එකට යාවි අඛණ්ඩව විහිදෙන නාගරික ලක්ෂණ ඇති විශාල ප්‍රදේශ නිර්මාණය වේ.මෙසේ පුරවර රාශියක් පිහිටි කලාපය නාගරික සමුහිතය වශයෙන් නම් කෙරේ.

පුරවරයක ප්‍රධාන ලක්ෂණ:

1.මධ්‍යම නගරය

2.උප නගර

3.ගැමිරික ජනාවාස කලාපය

4.කුඩා නගර

2.නාගරික සමුහිතය

නාගරික සමුහිතයක් පුරවර ගණනාවකින් සැදුම්ලත් විට න්‍යෂ්ටික කිහිපයක් ඇති සමුහිතය වශයෙන් හැදින්වේ.එහෙත් ලන්ඩන්,පැරිස් වැනි නගර ප්‍රසාරණය වී විශාල ප්‍රදේශයන් වසා පැතිරී ඇති හෙයින් තනි න්‍යෂ්ටියේ සමුහිතද ලෝකයේ තිබේ.සමුහිත වර්ධනයට කාර්මීකරණය බෙහෙවින් බලපා ඇති බැව් කිව හැකිය.

3.නගර යාය

සමුහිත ගණනාවක් එකිනෙක සමග මාර්ග මගින් සම්බන්ධ වී නගරයාය වශයෙන් වර්ධනය වීම නාගරික ජනාවාසයේ උපරිම අවස්ථාව වශයෙන් සැලකිය හැකිය.බොස්ටන් සිට වොෂිංටන් දක්වා  විහිදෙන කලාපය තුල නිව්යෝක්,බෝල්ටිමෝර් යනාදී සමුහිත ගණනාවක්ම දුම්රිය හා මහා මාර්ග,ගුවන් මාර්ග,දුරකථන සේවා වැනි ජාල මගින් මගීන්ගේ දෛනික සංචලතාව පණිවිඩ හුවමාරුව යනාදිය මගින් එකිනෙක හා බැදී පවතී.

අර්ධ නාගරික ජනාවාස (ගැමිරික)

ග්‍රාමීය හා නාගරික යන අංශ දෙකෙහිම ලක්ෂණ වලින් යුත් ජනාවාස ගැමිරික ජනාවාස ලෙස හදුන්වයි.ප්‍රධාන නගරයට ආසන්නව පිහිටි ප්‍රදේශ වල අර්ධ නාගරික ජනාවාස ව්‍යාප්තව තිබේ.විවිධ අවශ්‍යතා සදහා අර්ධ නාගරික ප්‍රදේශ වල සිට දෛනික විශාල පිරිසක් නාගරික ප්‍රදේශ වලට සංචලනය වේ.

උසස් පෙළ
ආර්ථික විද්‍යාව
(සිද්ධාන්ත/පුනරීක්ෂණ)
තනි හෝ කණ්ඩායම් පන්ති
076-6557372 (කොළඹ/ගම්පහ අවට පමණි)

(විශ්ව විද්‍යාල සිසුවෙකු විසින් මෙහෙයවයි)