කර්මකාරක අඛ්‍යාත හා කර්තෘකාරක අඛ්‍යාත මගින් නිවරදි වාක්‍ය තනමු.
උක්ත අඛ්‍යාත පද සම්බන්ධය
(වාක්‍ය නිර්මාණය)
උක්ත පදයක් යනු අවසාන ක්‍රියාවෙන් කියවෙන දෙයයි.එනම් අවසාන ක්‍රියාව කරන කෙනා හෝ දෙයයි.අවසාන ක්‍රියාව කරන්නා කිසිම අකාරයෙක් අනුක්තව තබන්නේ නැත.එනම් වාක්‍යයක් නිවරදි විමට නම් උක්තය හා අඛ්‍යාතය මැනවින් ගැළපිම දැන සිටිය යුතුමය.එහිදි කර්මකාරක අඛ්‍යාත හා කර්තෘකාරක අඛ්‍යාත අතිත ,වර්තමාන,අනාගත කාල තුනේ වර නැගෙන අයුරු දැන සිටිම වැදගත් වේ.
ඒ අනුව බල වන ක්‍රියා ධාතුව මගින් කාල තුනෙහි කර්තෘකාරක හා කර්මකාරක අඛ්‍යාතවල වර නැගෙන අයුරු සොයා බලමු.
කර්තෘකාරක අඛ්‍යාතය වර නැගිම
අතිත කාලය
ඒක වචන බහුවචන
ප්‍රථම,පු - බැලි/බැලිය/බැලුවේය (ඔහු) බැලු/බැලුහ/බැලුවෝය (ඔවුහු)
මධ්‍යම,පු - බැලිහි/බැලුවෙහි (ඔබ) බැලුහු/බැලුයෙහු (ඔබ)
උත්තම,පු - බැලිමි/බැලුවෙමි (මම) බැලිමු/බැලුවෙමු (අපි)
වර්තමාන කාලය
ඒක වචන බහුවචන
ප්‍රථම,පු - බලයි බලති
මධ්‍යම,පු - බලහි බලහු
උත්තම,පු - බලමි බලමු
අනාගත කාලය
ඒක වචන බහුවචන
ප්‍රථම,පු - බලන්නේය බලන්නෝය/බලන්නාහ
මධ්‍යම,පු - බලන්නෙහි බලන්නෙහු
උත්තම,පු - බලන්නෙමි බලන්නෙමු
කර්මකාරක වාක්‍ය වර නැගිම
අතිත කාලය
ඒක වචන බහුවචන
ප්‍රථම,පු - බැලිණි/බලන ලදි/බලන ලද්දේය බැලුණු/බලන ලදහ/ලද්දෝය/බලනු ලැබුහ
බලන ලැබුවෙයි ලැබුවෝය
මධ්‍යම,පු - බලන ලදහි/බැලිහිණි/බලන ලද්දේහි බැලුණුහු/බලන ලදහු/බලන ලබුවෙහු/ලද්දේහු
බලනු ලබහි
උත්තම,පු - බැලිණිමි/බලන ලදිමි/ලැබිමි/ලැබුවෙමි බැලිණිමු/බලන ලදිමු/ලැබුවෙමු/ලද්දෙමු/ලැබුමු
ලද්දෙමි
වර්තමාන කාලය
ඒක වචන බහුවචන
ප්‍රථම,පු - බැලෙයි/බලනු ලබයි බැලෙති/බලනු ලැබෙති
මධ්‍යම,පු - බැලෙහි/බලනු ලැබෙහි බැලහු/බලනු ලැබහු
උත්තම,පු - බැලෙමි/බලනු ලැබෙමි බැලෙමු/බලනු ලැබෙමු
අනාගත කාලය
ඒක වචන බහුවචන
ප්‍රථම,පු - බැලෙන්නේය/බලනු ලබන්නේය බැලෙන්නෝය බැලෙන්නාහ/බලනු ලබන්නෝය
මධ්‍යම,පු - බැලෙන්නෙහි/බලනු ලබන්නෙහි බැලෙන්නෙහු/බලනු ලබන්නෙහු
උත්තම,පු - බැලෙන්නමි/බලනු ලබන්නෙමි බැලෙන්නෙමු/බලනු ලබන්නෙමු
මේ අකාරයට ක්‍රියා ධාතු හැකිතාක් වර නැගිම මගින් කර්තෘකාරක හා කර්මකාරක වාක්‍ය නිර්මාණය පිළිබදව තවදුරටත් අධ්‍යනයය කිරිමට අවස්ථාව හිමි වේ.
ඒ වගේම වාක්‍යයක් නිර්මාණය කිරිමේදි උක්ත පද හා අනුක්ත පදද දැන සිටිය යුතුය.සිංහලයේ උක්ත අනුක්ත පද ගණන 05ක රුප කෙරෙහි බලපායි.
01) ප්‍රාණවාචි බහු වචන පදවල උක්තය හා අනුක්තය ඇත.
උක්ත පදය අනුක්ත පදය
ගොවියො ගොවියන්
කුරුල්ලෝ කුරුල්ලන්
මිනිස්සු මිනිසුන්
ළමයි ළමයින්
බල්ලෝ බල්ලන්
02) අනියම් ප්‍රාණවාචි ඒක වචන නාම පද වලද උක්තය හා අනුක්තය ඇත.
උක්තය අනුක්තය
කාන්තාවක් කාන්තාවක
ගොවියෙක් ගොවියෙකු
මිනිසෙක් මිනිසෙකු
ළමයෙක් ළමයෙකු
කුරුල්ලෙක් කුරුල්ලෙකු
03) සර්ව නාම පද වලද උක්තය හා අනුක්තය ඇත.
උක්තය අනුක්තය
මම මා
අපි අප
තොපි තොප
ඔහු/හෙතෙම/හේ ඔහු
ඇය/ඈ/ඕ තොමො ඇය
04) ප්‍රාණවාචි බහුවචන ප්‍රත්‍ය ගැන්වු අප්‍රාණවාචි පද වලද උක්තය හා අනුක්තය ඇත.
උක්තය අනුක්තය
පියුම්හු පියුමන්
රුක්ෂයෝ රුක්ෂයන්
තාරකාවෝ තාරකාවන්
ගංගාවෝ ගංගාවන්
රිතිහු රිතින්
05) ගෞරවාර්ථ පද වලද උක්තය හා අනුක්තය ඇත.
උක්තය අනුක්තය
සරත්චන්ද්‍රයෝ සරත්චන්ද්‍රයන්
වික්‍රමසිංහයෝ වික්‍රමසිංහයන්
මැණියෝ මැණියන්
පියාණෝ පියාණන්
