සතුන්ගේ නාද, මිනිසුන්ගේ කටහඬ, රථ වාහනවල නලා හඬ, අපට එදිනෙදා නිරතූරුව ම ඇසෙන ශබ්ද (sound) කිහිපයකි.
අපට ඇසෙන විවිධ ශබ්ද පිළිබඳ ව සොයා බැලීමට පහත දැක්වෙන ක්‍රියාකාරකමෙහි යෙදෙමු.

ක්‍රියාකාරකම 6.1

• බාහිර පරිසරයට ගොස් නිදහසේ ඇවිදිමින් ඔබට ඇසෙන ශබ්දවලට මිනිත්තු කිහිපයක් හොඳින් සවන් දෙන්න.
  
• ඔබට ඇසෙන ශබ්ද හඳුනා ගන්න.
• ඔබ හඳුනා ගත් ශබ්ද ලැයිස්තුවක් සකස් කරන්න.
• පංති කාමරයට පැමිණ ඔබේ මිතුරන් හඳුනා ගත් ශබ්ද සමඟ ඔබට ඇසුණු ශබ්ද සසඳා බලන්න.
  

බාහිර පරිසරයේ දී ඔබ විවිධ ශබ්ද අසන්නට ඇති. ඇසෙන ශබ්දවල ස්වභාවය පිළිබඳ තවදුරටත් සොයා බැලීමට පහත දැක්වෙන ක්‍රියාකාරකමෙහි යෙදෙමු.

ක්‍රියාකාරකම 6.2

අවශ්‍ය ද්‍රව්‍ය :- බ්‍රිස්ටල් බෝඩ්, කතුරක්, මැලියම්

ක්‍රමය :

• බ්‍රිස්ටල් බෝඩ්වලින් රූපයේ දැක්වෙන ආකාරයේ කේතු හැඩයට සමාන හැඩයක් ඇති උපකරණ දෙකක් සාදා ගන්න.
• සාදා ගත් උපකරණ දෙකෙහි කුඩා විවරය සහිත අග්‍රය කන් දෙකට තබා ගනිමින් ශබ්ද ශ්‍රවණය කරන්න.
• ඔබට ඇසෙන ශබ්දවල තීව්‍රරතාව 6.1 ක්‍රියාකාරකමෙහි දී ඇසුණු ශබ්දවල තීව්‍රරතාව සමග සංසන්දනය කර වාර්තා කරන්න.
• මෙම ක්‍රියාකාරකමේ දී බාහිර පරිසරයේ දී ඇසෙන විවිධ ශබ්ද වඩාත් පැහැදිලි ව ඔබ විසින් ශ්‍රවණය කරන්නට ඇත.

ශබ්ද නිපදවෙන්නේ කෙසේ දැ යි සොයා බැලීමට පහත දැක්වෙන ක්‍රියාකාරකම්වල යෙදෙමු.

ක්‍රියාකාරකම 6.3

අවශ්‍ය ද්‍රව්‍ය :- බයිසිකල් සීනුවක්

ක්‍රමය :

• බයිසිකල් සීනුව ගෙන නාද වීමට සලස්වන්න.
• එය නාද වන අවස්ථාවේදී ම එය මත ඇඟිල්ලක් තබන්න.
• ඔබගේ නිරීක්ෂණ වාර්තා කරන්න. (දැනෙන ආකාරය)
  

බයිසිකල් සීනුව නාද වන අවස්ථාවේ දී යම් දෙදරීමක් සිදු වන බව ඔබට දැනෙනු ඇත.
ශබ්දය නිපදවෙන ආකාරය පිළිබඳ සොයා බැලීමට පහත දැක්වෙන ක්‍රියාකාරකමෙහි ද යෙදෙමු.

ක්‍රියාකාරකම 6.4

අවශ්‍ය ද්‍රව්‍ය :- කූඩා රබානක් සහ කුඩා කඩදාසි කැබලි කිහිපයක්.

ක්‍රමය :

• රබානේ සම් පටලය මත කුඩා කඩදාසි කැබලි කීපයක් තබා රබාන වාදනය කරන්න.
• රබාන වාදනය කරන විට කඩදාසි කැබලිවලට කුමක් සිදුවේ දැ යි හොඳින් නිරීක්ෂණය කරන්න.

රබාන වාදනය කරන විට එහි සම් පටලය මත ඇති කුඩා කඩදාසි කැබලි චලනය වන බව ඔබ දකින්නට ඇති. එසේ වන්නේ රබානේ සම් පටලය ද දෙදරීම හෙවත් ඔබ මොබ චලනය වීම නිසාය. මෙසේ හඬ නිපදවෙන
සෑම අවස්ථාවක දී ම සිදුවන ඔබ මොබ චලනය කම්පනය (vibrations) ලෙස හඳුන්වනු ලැබේ. මේ අනුව ශබ්දය හෙවත් ධ්වනිය නිපදවන්නේ යමක් කම්පනය වීමෙන් බව පැහැදිලි වේ.

 මේ ආකාරයට ධ්වනිය නිපදවන වස්තු ධ්වනි ප්‍රභව (sources of sound) ලෙස හැඳින්වේ. සතුන්, විවිධ උපකරණ, සංගීත භාණ්ඩ ආදිය ධ්වනි ප්‍රභව සඳහා නිදසුන් වේ.
විවිධ ශබ්ද නිපදවීම සඳහා පහත සඳහන් ක්‍රියාකාරකම්වල යෙදෙමු.

ක්‍රියාකාරකම 6.5

• පැන්සලකින් හෝ පෑනකින් මේසයට තට්ටු කිරීම.
• අත්පුඩි ගැසීම.
• පබළු කීපයක් හෝ මුං ඇට කීපයක් හෝ යෝගට් කෝප්පයකට දමා සෙලවීම.
• කඩදාසියක් අතින් පොඩි කිරීම.
• බැලූනයක් පිපිරවීම.

ඉහත ආකාරයට සරල ක්‍රියාකාරකම් මගින් විවිධ ශබ්ද නිපදවා ගත හැකි බව පැහැදිලි වේ.

පැවරුම 6.1

විවිධ වූ ශබ්ද නිපදවීමට වෙනත් සරල කි්‍රයාකාරකම් කීපයක් අත්හදා
බලන්න.