දර්ශක - 7-වසර ගණිතය

දර්ශක

                                                                    

  * පාදය සාධකයක් සේ ඇති වාර ගණන දර්ශකය හෙවත් බලය වේ.

  A4  මෙහි පාදය A ද දර්ශකය 4 ද වේ.

  56 මෙහි පාදය 5 ද දර්ශකය 6 ද වේ.

 (අ) ප්‍රසාරණය කර ලිවීම

   3x5 = 3 * x * x * x * x * x*

 (-7)4 = (-7) * (-7) * (-7) * (-7)

(ආ) ඝාතීය අංකනයෙන් හෙවත් දර්ශකය සහිතව ලිවීම

  B * B * B * B * B =  B5

  B සාධකයේ වාර ගණන 5 වේ.

  (0.4) * (0.4) * (0.4) * (0.4) = (0.4)4

 (ඇ) ධන දර්ශක සහ සෘණ දර්ශක

  H7  මෙහි පාදය H ද දර්ශකය 7 (ධන 7 ) ද වේ.

  K-3  මෙහි පාදය K ද දර්ශකය -3 (සෘණ) ද වේ.

(ඈ) දර්ශක නීතී

 * ගුණ කිරීමේදි පාදය පොදු වු විට දර්ශක එකතු කරනු ලැබේ.

  X*  X=   X( a +b )

නිදසුන්

1)  53 * 56 = (5 * 5* 5) * ( 5 * 5 * 5 * 5 * 5*5) 

                  = 5(3 + 6)  

                =  59

5X2 * 2X4 * X7 = 5 * 2 * X2 * X4 * X7

                      = 10 X(2+4+7)

                         = 10 X 13

සංගුණක වූ 5 සහ 2 ගුණ කරන්න.පොදු පාදය වූ X හි දර්ශක එකතු කරන්න.

 * බෙදීමේදී පාදය පොදු වු විට මුල දර්ශකයෙන් දෙවැනි දර්ශකය අඩු කරනු ලැබේ.

 Xa   /   X =  X(a-b)

 

නිදසුන්

1   24   /  21  = (2 * 2 * 2 * 2 ) / ( 2 )

 

                   = 2( 4 – 1 )

                      = 2( 3 )

2    6/  6=  6( 5 – 2 )

                   =  6( 3 )

* බලයක බලයක් ලෙස දර්ශක පිහිටයි නම් දර්ශක ගුණ කරනු ලැබේ.

       ( Ya )b   = (Y)ab

1 ( 43)5    =  415

2   (72)3   =  76

 *යම්කිසි දර්ශකයක්  බලයක් පද කිහිපයකට පොදු නම්, එය වෙන වෙනම ලියා දැක්විය හැකිය.

       ( XY )5 = X5 Y5

නිදසුන

 1  (78)3 =  73 83

 2 (25)5  =  25 55

* ඕනෑම දර්ශකය 0 වන බලයක අගය 1 වේ.

        X0 = 1

* සෘණ දර්ශකයක් ධන දර්ශකයක් ලෙසද ධන දර්ශකයක් සෘණ දර්ශකයක් ලෙසද ලීවීමේ දී පරස්පරය ගත යුතුය.

  X-3  =  1 / X3

  X2   = 1 / X-2

නිදසුන

1 6-2  =  1 / 62

2  93  =  1  / 9-3