සිංහල භාෂාව අතිශය සංකීර්ණ වූත්, අලංකාර වූත් භාෂාවකි. භාෂාව හොඳින් හැසිරවීමට නම් ඒ පිලිබඳ නිවැරදි අවබෝධයක් තිබිය යුතුය.
සිංහල භාෂාවේ ප්රධාන වශයෙන් මූලික ගණයේ වාක්ය වර්ග ද්විත්වයකි.
1.කර්තෘ කාරක වාක්යය
2.කර්ම කාරක වාක්යය
කර්තෘ කාරක වාක්යයක් හදුනා ගනිමු.
කිසියම් වාක්යකින් කර්තෘ පදය උක්ත වී ඒ අනුව අවසාන ක්රියා පදය හෙවත් ආඛ්යාතය ගොඩනගා ඇත්නම් එය කර්තෘ කාරක වාක්යයක් නම් වේ.
උදා: ඇදුරුතුමා වාර සටහනක් ලියයි.
මෙම වාක්යයෙහි අවසාන ක්රියා පදය වන්නේ " ලියයි" යන්නෙ වේ. එය සිදු කරන්නේ "ගුරුතුමා" වන අතර එය වාක්යයෙහි උක්ත පදය වේ. එනම් මෙම වාක්යයෙහි අවසාන ක්රියා පදය සකසා ඇත්තේ කර්තෘ පදයට අනුරූපීව වේ.
⇔ ගොවියා කුඹුරට යයි.
⇔ අම්මා බත් ඉව්වාය.
⇔ මල්ලි පාඩම් කරයි.
⇔ පූසෝ කිරි බොති.
⇔ මම කතාවක් කරන්නෙමි.
ඉහත සදහන් ආකාරයේ වාක්ය කර්ම කාරක වාක්යක් බවට පත් කරන්නේ කෙසේ ද? සිංහල භාෂාවේ ප්රධාන වාක්ය වර්ගයක් වශයෙන් හදුනා ගැනෙන කර්ම කාරක වාක්යක් නිර්මාණය කර ගැනීමට පියවර කිහිපයක් අනුගමනය කළ යුතුය.
උදා: මව්වරු දරුවන් නළවති.
1. කර්තෘ පදය අනුක්ත කිරීම
උදා: මව්වරු - මව්වරුන්
2." විසින්" යන නිපාත පදය එකතු කිරීම.
උදා: මව්වරුන් විසින්
3. කර්ම පදය උක්ත කිරීම
උදා: දරුවන් - දරුවෝ
4. උක්ත කරන ලද කර්ම පදයට අනුව ආඛ්යාතය තැබීම. මෙහිදී දී ඇති වාක්ය නියෝජනය කරන කාලය පිළිබද සැලකිලිමත් වීම අනිවාර්ය වේ.
උදා: මව්වරුන් විසින් දරුවෝ
අතීත කාලය නම් " ලද" ධාතුවෙන් අවසාන ක්රියාව තැබිය යුතුය.
උදා:
කර්තෘ කාරක කර්ම කාරක
කළෙමි කරන ලද්දෙමි
කළෙමු කරන ලද්දෙමු
කළෙහු කරන ලදහු
කලෙහි කරන ලදහි
කළා ය කරන ලදී
කළහ කරන ලදහ
වර්තමාන කාලය හෝ අනාගත කාලය නම් " ලබ" ධාතුවට අනුරූපව ආඛ්යාතය ගොඩනගා ගැනීම නිවැරදි වේ.
ඉහත සදහන් වාක්යයෙහි ආඛ්යාතය තැබීම උක්ත කරන ලද කර්මයට අනුගතව සිදු විය යුතු වේ.
උදා: මව්වරුන් විසින් දරුවෝ නළවනු ලැබෙති.
පහත සදහන් කර්තෘ කාරක වාක්ය කර්ම කාරක වාක්ය බවට පත් කරමු.
1.ගුරුවරු අප සාදරයෙන් පිළිගත්හ.
ගුරුවරුන් විසින් අපි සාදරයෙන් පිළිගන්නා ලද්දීමු.
2.නිළියක් වේදිකාවේ ප්රීතියෙන් නටති.
නිළියක විසින් වේදිකාවේ ප්රීතියෙන් නැටෙයි/ නටනු ලැබෙයි.
3.මිනිසා මුවන් ද සාවන් ද මැරුවේ ය.
මිනිසා විසින් මුවෝ ද සාවෝ ද මරන ලදහ.
4.නැට්ටුවෙක් පෙරහැරේ අලංකාර නර්ථනයක් ඉදිරිපත් කරයි.
නැට්ටුවෙකු විසින් පෙරහැරේ අලංකාර නර්ථනයක් ඉදිරිපත් කෙරෙයි./ කරනු ලැබෙයි.
5.විදුහල්පතිතුමා මා ඇමතී ය.
විදුහල්පතිතුමා විසින් මම අමතනු ලැබීමි.
6. ගොවියා කුඹුරට යයි.
ගොවියා විසින් කුඹුරට යනු ලැබේ .
7. අම්මා බත් ඉව්වා ය.
අම්මා විසින් බත් උයනු ලැබිණ.
8. මල්ලි පාඩම් කරයි
මල්ලි විසින් පාඩම් කරනු ලැබේ.
9. පූසො කිරි බොති.
පූසන් විසින් කිරි බොනු ලැබේ.
10. වෙළෙන්දෝ එළවළු විකුණති
වෙළෙන්දන් විසින් එළවළු විකුණනු ලැබේ.
11. ශ්රී ලංකා කණ්ඩායමේ ක්රීඩකයෝ දක්ෂ ලෙස ක්රීඩා කරති .
ශ්රී ලංකා කණ්ඩායමේ ක්රීඩකයන් විසින් දක්ෂ ලෙස ක්රීඩා කරනු ලැබේ.
12. ලියනාඩෝ ඩාවින්චි මොනාලිසා චිත්රය ඇන්දේය.
ලියනාඩෝ ඩා වින්චි විසින් මොනාලිසා චිත්රය අඳිනු ලැබිණි.
13. අයියා වෙසක් කූඩුවක් සෑදුවේය.
අයියා විසින් වෙසක් කූඩුවක් සාදනු ලැබිණි.
14. සංගීත සංදර්ශනයේ දී ගායකයා පැරණි ගීතයක් ගායනා කරයි.
සංගීත සංදර්ශනයේ දී ගායකයා විසින් පැරණි ගීතයක් ගායනා කරනු ලැබේ.
15. කුකුළා පණුවන් ආහාරයට ගනී.
කුකුළා විසින් පණුවෝ ආහාරයට ගැනෙති.