විනිමය අනුපාත අවප්‍රමාණය

මුදල් අවප්‍රමාණය යන්නෙහි වචනාර්ථය සළකා බලන විට එම උපසර්ගයෙහි අව යන ප්‍රත්‍යය නිසාවෙන් ප්‍රමාණය යන වචනයේ අර්ථය බාල කිරීමක් මොට කිරීමක් බාල්දු කිරීමක් අවප්‍රමාණය යන්නේන ගම්‍යමාන කර ගත හැකි ය. අවප්‍රමාණය පිලිබදව ආර්ථික විද්‍යාත්මක නිර්වචනයක් සිදුකිරීමේ දී අවප්‍රමාණය යනු විදේශ මුදල් එකකයකට සාපේක්ෂව දේශීය මුදලේ විදේශීය අගය පහළ බැසීම වශයෙන් හැදින්විය හැකි ය.එනම් සරළව ම භාවිතා කරනු ලබන ජාත්‍යන්තර මුදල් වර්ග වලට සාපේක්ෂව විශේෂයෙන් ම ඩොලරයට ගෙවන රුපියල් අගය වැඩිවීම ය(ආචාර්ය චන්ද්‍ර කුමාර පතිරණ ).
මුදල් අවප්‍රමාණය කෙරෙහි තරමක විස්තීරණ නිර්වචනයක් සකසා බැලීමෙහි දී මුදල් අවප්‍රමාණය යන්න සදහා ශබ්දකෝශ අර්ථකථනයන් හා ජාත්‍යන්තර නිර්වචනයන් පිළිබදව සලකාබැලීම වැදගත් වේ. ඉංග්‍රීසි ශබ්දකෝශයන්ට අදාළව අවප්‍රමාණය(Devaluation) යන්න An official lowering of the exchange value of a country’s currency relative gold or other currencies ලෙසින් දැක්විය හැකි ය. එමෙන් ම අවප්‍රමාණය කිරීම සහ අවප්‍රමානය වීම යන සංකල්ප දෙක අතර වෙනසක් පවතී. එනම් ස්ථාවර විනිමය අනුපාත ක්‍රමයක් යටතේ නිළ වශයෙන් සිදුවන විනිමය අනුපාත පහත වැටීම අවප්‍රමාණය කිරීමක් ලෙසට හදුන්වන අතර ම එම තත්වයන් මූල්‍ය අධිකාරිය මැදිහත් වීමෙන් තීරණය කරනු ලබයි. අවප්‍රමාණය වීම යන්නේ හදුන්වන්නේ වෙළදපොළ බලවේගයන් වලට අනුගතව පාවෙන විනිමය අනුපාත ක්‍රමයක් යටතේ අගය අඩු වීමක් වේ. අවප්‍රමාණය වීම යන්න අගය බාල්දු වීම අගය පිරිහීම පවත වැටීම ක්ෂය වීම යනාදී වචන වලින් ද හදුන්වන ලබයි. (Devaluation an official lowering of the value of a country’s currency within a fixed exchange ratesystem. And depreciation is a decrease in a currency’s value due to market forces under a floating exchange rate. Www.wekipedia.com)

මුදල් අවප්‍රමාණය තුළින් සිදුවන්නේ විදේශීය මුදල් ඒකකයක් සදහා ඉහළ වියදමක් දේශීය මුදල් එකක් වලින් දැරීමට සිදුවන බවයි. එනම් උදාහරණයක් වශයෙන් පෙර ඇමරිකානු ඩොලරයක සහ රුපියලක් අතර විදේශ විනිමය අනුපාතය ඩොලර් එකක රුපියල් 40 ක් ලෙස පැවති අතර මුදල් අවප්‍රමාණයෙන් අනතුරුව ඒය ඩොලර් 1 ක් - රුපියල් 50 ලෙස වෙනසස් විය.ඒ අනුව මෙම තත්වය අනුව ඩොලරයක් සදහා පෙරදී සිදුකළ වියදමට වඩා වැඩි වියදමක් දැරීමට සිදුවේ. එනම් ඩොලරයක් සදහා වැඩි රුපියල් ප්‍රමාණයක් ගෙවීමට සිදුවීමෙන් රුපියලේ අගය බාල්දු වීමක් දක්නට ලැබේ. උක්ත නිදර්ශනානුගතව රුපියල ඩොලරයට සාපේක්ෂව 25% කින් අවප්‍රමසාණයක් දක්නට ඇති අතර එහිදී පෙර ගෙවූ මුදල් ප්‍රමාණයට වඩා වැඩි දේශීය මුදල් එකක ප්‍රමාණයක් දැරිය යුතු වේ.

අවප්‍රමාණයෙහි ප්‍රතිවිරුද්ධ තත්ත්වය වන්නේ අතිප්‍රමාණයයි. අතිප්‍රමාණය යනුවෙන් හදුන්වන්නේ විදේශ ව්‍යවහාර මුදල් ඒකක වල ප්‍රතිමුඛ දේශීය මුදලේ විදේශීය අගය වැඩි කිරීමයි. මුදල් ප්‍රතිප්‍රමාණය කිරීම හරහා විදේශීය මුදල් ඒකකයක් සදහා ගෙවිය යුතු විදේශීය මුදල් ප්‍රමාණය අඩු වේ.එනිසා විදේශ විනිමය අනුපාතය ද අඩු වේ.
රටක් විසින් අවප්‍රමාණය සදහා යෙමු වන්නේ ඇයි දැයි යන්න පිළිබදව සලකා බැලීමේ දී අවප්‍රමාණය කිරීම සදහා රටක් පෙලඹෙන තත්වයන් ප්‍රධාන ආකාර තුනක් යටතේ හදුනාගත හැකි වේ.

 ගෙවුම් ශේෂයේ දුෂ්කරතා වලින් වැළකීම
 අපනයන වර්ධනය කර ගැනීම
 ආනයන අධෛර්යමත් කර ගැනීම
 ලෝක බැංකුව ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල වැනි ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අධිකාරීන්ගේ බලපෑම
 විදේශ රටවල අවප්‍රමාණයන්ට ප්‍රතිචාර ලෙස අවප්‍රමාණය සදහා රටවල් පෙළඹෙන ප්‍රවනාතාවක් දක්නට ලැබෙයි.

සැබැවින් ම අවප්‍රමාණයක දී සිදුවන්නේ ආනයනය අපනයන මිල ගණන් වෙනස් වීම ය.ඒ අනුව සාමාන්‍ය ධනේශ්වර ආර්ථික විද්‍යාඥයින්ගේ මතය වනුයේ අවප්‍රමාණය හරහා ආනයනය කරනු ලබන භාණ්ඩ වල දේශීය මිල ගණන් ඉහළ ගොස් ආනයනය කරනු ලබන ප්‍රමාණය අඩු වී ආනයනය කරනු ලබන භාණ්ඩ සදහා වැය වන ආනයන වියදම අඩු කරගත හැකි බවයි. එමෙන්ම ඒ හරහා අපනයනය කරගනු ලබන ප්‍රමාණය අඩුවී භාණ්ඩ වල දේශීය මිල ගණන් අඩු වේ. අපනයනය කරනු ලබන භාණ්ඩ වල විදේශීය ඉල්ලුම ඉහළයාම තුළින් අපනයන ආදායම ඉහළ නංවාගත හැකි ය. ඒ බව පදනම් කර ගනිමින් ඒ හරහා ගෙවුම්ශේෂ හිගය පියවා ගත හැකිය යන අරමුණ මුදුන් පමුණුවාගැනීම සදහා අවප්‍රමානය සදහා යහ පෙළඹවීමක් දක්නට ලැබෙන බව පෙනේ.