ඉන්දියන් ඉතිහාසය හැදෑරීමට ඇති මූලාශ්‍ර
ඉන්දියාව කියන්නෙ අපට සමීපතම ඒ වගේම ඈත අතිතයේ සිට අප හා සබඳකම් පැවැත්වූ රාජ්‍යයකි. ඉතින් අද මම කියන්නම් ඒ රාජ්‍ය පිළිබඳ හැදෑරීමට ඇති මූලාශ්‍ර කිහිපයක් ගැන.
- බානහට්ටගේ හර්ෂ චරිතය
- අශෝක සෙල්ලිපි
- මෙගස්තිනීස්ගේ වාර්තා
- හියුං සාගේ වාර්තා
- සංගම් සාහිත්‍ය
- සෘග් වේදය
- කෞටිල්‍යගේ අර්ථ ශාස්ත්‍රය
බානහට්ටගේ හර්ෂ චරිතය
හර්ෂවර්ධන රාජ්‍ය සමයේ රජ මාලිගයේ සිටි කවියෙකු වන මොහුගේ පළමු කෘතිය හර්ෂ චරිතයයි. ක්‍රි.ව. 7 වන සියවසේ සිටි සංස්කෘත ලේඛකයෙකි. කාව්‍යමය ශෛලියකට රචනා කර ඇති මෙම කෘතියේ ඓතිහාසික තොරතුරු ඇතුළත් නොවූවද බානහට්ට තුළ හර්ෂ කෙරෙහි ඇති අවබෝධය අතිශයෝක්ති වර්ණනාවලින් ගහනව නිමකිරීමට ගත් උත්සාහයක් ලෙස ඊ.පී.කෝවෙල් වැනි ඉතිහාසඥයින් විවේචනය කරයි.
මෙම කෘතිය පරිච්ඡේද අටකින් යුක්ත වන අතර එහි මුල් පරිච්ඡේද දෙකින් හර්ෂ රජුගේ පෙළපත හා ඔහුගේ ජීවිතයේ මුල් අවධිය විස්තර කරයි. එවකට ඉන්දියාවේ පැවති ස්වාභාවික පරිසරය, ඉන්දීය ජනයාගේ ධෛර්යවන්ත බව, ඔවුන්ගේ එදිනෙදා කාර්යන්, සමාජ කටයුතු, කර්මාන්ත ආදිය ගැන අතිශයෝක්ති අලංකාරවලින් බහුලව ජීවන තොරතුරු ඉදිරිපත් කරයි. ඒ නිසා ඓතිහාසික මූලාශ්‍රයකට වඩා සංස්කෘත කාව්‍යක් ලෙස මෙය හැදින්වීම වඩාත් සුදුසු බව ඇතැමුන් පවසයි. නමුත් මෙහි රජුගේ මුළු රාජ්‍ය කාලය පිළිබදවම තොරතුරු ඇතුළත් නොවේ.
අශෝක සෙල්ලිපි
ඉන්දීය ඉතිහාසය හැදෑරීමේදී පුරා විද්‍යාත්මක මූලාශ්‍රයක් ලෙස අශෝක සෙල්ලිපි වැදගත් වේ. ඉන්දියාව පුරාම අශෝක සෙල්ලිපි සියදහස් ගණනක් විසිරී ඇති අතර අශෝක අධිරාජ්‍යයේ ව්‍යාප්තිය පිළිබඳ තොරතුරු දැන ගැනීමට මෙම තොරතුරු උපකාරී වේ.
පුවරු ලිපි, ටැම් ලිපි, ගිරි ලිපි, ලෙන් ලිපි ආදිය මෙසේ වර්ග කළ හැකිය. මෙම සෙල්ලිපි වල පොදු භාෂාව මාගධී භාෂාවයි. මෙම සෙල්ලිපි බ්‍රාහ්මණ අක්ෂර වලිනුත් ඇෆ්ගනිස්ථාන් මා කන්දහාර් ප්‍රදේශවල සෙල්ලිපි ඇමයික් හා කරෝෂ්ඨි බසින් ලියා ඇත. අශෝකගේ සෙල්ලිපිවල ඇති තොරතුරු අතර රාජ ආඥා, නිකුත් කිරීම, අනුශාසනා ප්‍රචාරය කිරීම, පරිපාලන සේවා විධිමත් කිරීම ආදිය දැක්වීමට අශෝක සෙල්ලිපි උදව් කරගෙන ඇත.
අශෝක රජු බුදුදහම කෙරේ දැක්ව අනුග්‍රහයත් සෙසු ආගම් කෙරේ දැක්වූ අනුග්‍රහයත් ඔහුගේ සෙල්ලිපි වලින් පෙනේ. අශෝක බෞද්ධයෙකු වීම, බෞද්ධාගමට දක්වන ලද සැලකිල්ල ආදිය දැක්වෙන සෙල්ලිපි අතර කල්කටා හා බහරුද් සෙල්ලිපි වැදගත් වේ. “බුදු රදුන්ටත්, ධර්මයටත්, සංඝයාටත් මාගේ ඇති ගෞරවය ඔබ වහන්සේලා දන්නවා ඇති” යන පාඨය තුළිනුත්, “ප්‍රියදර්ශනී නැමති මගධ රජතුමා සංඝයාට වැද උන්වහන්සේලා සැපවත්ව හා නිරෝගීව සිටිනවා ඇතැයි විශ්වාස කෙරේ” යන පාඨ වලිනුත් මේ පිළිබදව තවදුරටත් පැහැදිලි කෙරේ.
අශෝකගේ පාලන ප්‍රතිපත්තිය ගැන කියැවෙන කාලිංග සෙල්ලිපිය ඉතා වැදගත් වේ. “සියළුම රටවැසියෝ මාගේ දරුවන්ය.මාගේ දරුවන්ට මෙන් ඒ හැම රට වැසියන්ටම සුභසිද්ධිය සලසාලනු කැමැත්තෙමි.” යන පාඨය තුළින් අශෝකගේ පාලන සංවිධානය පිළිබද තේරුම් ගත හැකිවේ. පස්වන ගිරි ලිපියට අනුව මෞර්ය අධිරාජ්‍යයේ ඈතින් පිහිටි ප්‍රදේශ වන කාම්බෝජය, ගාන්ධාරය වැනි ප්‍රදේශවල ජනයාගේ කටයුතු සොයා බැලීමට වෙනම නිලධාරීන් පත් කොට තිබේ. ඔහුගේ 14 වන රාජවංශයේ පත්කළ රජ්ජුක, යුක්තක වැනි ප්‍රාදේශීය රාජ්‍ය නිලධාරීන් ඉටු කළ යුතු කාර්ය්‍යන් එම ශිලා ලේඛණයේ දැක්වේ.
අශෝකගේ විදේශ ප්‍රතිපත්තිය ගැන දැක්වෙන සෙල්ලිපියක “මාගේ අධිරාජ්‍ය මායිම්වල ඇති යටත් නොකරන ලද රාජ්‍යන් වල ජනතාව මා කෙරේ බිය නොවිය යුතුය. මාගෙන් සැපතක් හෝ විපතක් නොවන බව විශ්වාස කළ යුතුය.” යන පාඨය තුළින් පෙනෙන්නේ අශෝක අසල්වැසි රටවල් සමග මිත්‍රත්වයෙන් සිටි බවයි.
තවද අශෝක විසින් කරන ලද යුධ ව්‍යාපාරයන් පිළිබදව ද ඔහුගේ සෙල්ලිපිවල කියැවේ. 13 වන පර්වත ලිපියට අනුව ඔහු මෙහෙයවූ එකම යුද්ධය කාලිංග යුද්ධය බව කියැවේ. එම යුද්දයේදී සිදු වූ අප්‍රමාණ විනාශයත්, එයින් ඇති වු බලවත් කලකිරීමත් නිසා ඔහු දිග් විජය අතහැර ධර්ම විජය වැළදගත් බව කියැවේ.
මේ අනුව අශෝක යුගයේ පමණක් නොව මෞර්ය අධිරාජ්‍යයේ පැවති ආර්තික, ආගමික, දේශපාලනික ආදී සියලු තොරතුරු අශෝක සෙල්ලිපිවල අන්තර්ගත වේ.
