සංගම් සාහිත්ය
ක්රි.ව. පළවන වන සියවසේ සිට තුන්වන වන සියවස දක්වා කාලය තුළ විවිධ ස්ථාන වල පාණ්ඩ්ය රජවරුන්ගේ අනුග්රහයෙන් ඒකරාශී වූ සංගම් මගින් රචිත සාහිත්ය සංගම් සාහිත්ය ලෙස හදුන්වනු ලබන අතර සංගම් 3ක් මෙම කාලයේ පවත්වා ඇත. පළමුවැන්න මධුරා නගරයේ, දෙවැන්න කබාඩපුරම් නගරයේ, තුන්වැන්න මධුරා නගරයේත් පවත්වා ඇත. මේවා උපදේශාත්මක හා වෘතාන්තමය යනුවෙන් කොටස් දෙකක් දැකිය හැකි අතර උපදේශාත්මක කාව්ය කීල්කනක්කු නමින්ද, වෘතාන්තමය කාව්ය මේල්කනක්කු නමින්ද හදුන්වා ඇත. “තොල්කාප්පියම්” නැමති ග්රන්ථය මෙම කාලයට අයත් ප්රධාන ව්යාකරණ ග්රන්ථය ලෙස සදහන් වේ. මෙම ග්රන්ථ වල ඓතිහාසික හා සාහිත්ය වටිනාමක් මෙන්ම දේශපාලන, සමාජ, සංස්කෘතික තොරතුරු අඩංගුය. දේශපාලන වශයෙන් රජු, ඔහුගේ කාර්ය්යයන්, රාජ සභාව,රාජධානිය අතර ගැටුම්, කෘෂිකර්මය, වෙළදාම ආදි පිළිබද විස්තර දක්වා ඇත. එදිනෙදා ජීවිතයේ සිරිත් විරිත්, ආහාර පාන, ආගමික වත්පිළිවෙත් ආදිය දැක්වේ. මෙම සංගම් සාහිත්ය ලියු කවීන් පන්සියයක් පමණ සිටි අතර කාන්තාවන්ද ඒ අතර වූ බව සදහන් කර ඇත. මෙවන් සාරවත් සාහිත්යක් බිහි වීමට රාජ්ය අනුග්රහය නොමදව ලැබී ඇති බව පැහැදිලි වේ.
සෘග් වේදය
ඉන්දියාවට පැමිණි මුල් ආර්යය කණ්ඩායම් පිළිබදව දැක්වෙන එකම මූලාශ්රය සෘග් වේදයයි. වේද සාහිත්ය කොටස් හතරකින් යුක්තය. ඒවා නම් සෘග්, යජුර්, සාම,අතර්වන් වේ. සෘග් වේදය ලියා ඇත්තේ ආර්යයන් ඒ ඒ දෙවියන්ගෙන් සෙත් ශාන්ති ලබා ගැනීමට කරන ලද පූජා, සංඥා, ශ්ලෝක ඇතුළත් කිරීම සදහා ය. විශේෂයෙන් ස්වාභාවික වස්තු දේවත්වයට තබා එම දෙවි වරුන්ගෙන් සෙත් ශාන්තිය ලබා ගැනීමට කටයුතු කළ ආකාරය පිළිබදව සෘග් වේදයේ දැක්වේ. සෘග් වේදයේ ආර්යයන්ගේ දේශපාලන, ආර්ථික , සමාජයීය, සංස්කෘතික තොරතුරු ඇතුළත් වේ. සෘග් වේදයේ මණ්ඩල 10 කි. ශ්වලෝක 1028 කි. සෘෂිවරුන් විසින් පරම්පරා ගණනාවක්ම සෘග් වේදයේ අඩංගු ශ්ලෝක කටපාඩමින් ගෙනවුත් ක්රි.පූ. පළමුවන හා හතරවන සියවස්වල ලියා ඇතැයි සැලකේ.
ආර්යයන් හින්දුකූෂ් කදුකරය ඔස්සේ ඛයිබර් හා බෝලාන් කපොලු හරහා ඉන්දියාවට ඇතුළු වූ බවත්, ඔවුන් සින්දු නදියේ ඉහළ කොටසේ සරස්වතී නදිය ආශ්රිතව පදිංචි වූ බවත් සෘග් වේදයේ දක්වා ඇත. සප්ත සින්දු නැමති නදීන් හතක් ද (ජෙලම්,චේනාබ්,රාවි,බියස්,සුට්ලෙජ්, දෘශ්යවතී සහ සරස්වතී) , නදීස්තුතී නැමති ගංගා විසි පහක් ගැනද සෘග් වේදයේ දැක්වේ. තවද ආර්යයන් ඉන්දියාවට පැමිණි කාලයේ ස්වදේශිකයන් සමග කිරීමට සිදු වූ සටන් පිළිබදව ද මෙහි ඇතුළත් වී ඇත.
ඔවුන්ට මෙම කරදර වලින් මිදීමට ඉන්ද්ර නැමති දෙවියන්ගෙන් ලැබුණු සහය ගැනද දක්වා තිබේ. දසස් හෙවත් ඉන්දියාවේ සිටි ස්වදේශීකයන්ගේ බලකොටු සියගණනක් විනාශ කළ නිසා පුරන්දර නමින් ඉන්ද්ර දෙවියන් සෘග් වේදයේ හදුන්වා ඇත.
ආර්යයන්ගේ දේශපාලන තොරතුරු වශයෙන් ගෝතු වශවයන් ඉන්දියාවට පැමිණි බවත්, ඔවුන්ගේ මුල් පවුල් සංස්ථාව ගෝත්ර බවත් මෙහි දක්වා ඇත. යදු, පුරා, දෘහ්ය, බරත, තුර්වාස, පක්ක, අලීන වැනි දුබල හා ප්රබල ගෝත්ර ගණනාවක් වූ බවත් ප්රබල ගෝත්ර විසින් දුබල ගෝත්ර යටපත් කරගෙන සිටි ආකාරය පිළිබදවත්, විෂ් නමින් හැදින්වූ ගෝත්රය විෂ්පති නමින් හැදින්වූ ගෝත්ර නායකයන්, රජවරුන් යටතේ පාලනය වූ රාජ්ය දක්වා වර්ධනය වූ ආකාරයත් සෘග් වේදයේ දක්වා තිබේ. රජුගේ සහයට සමිති, සභා, පුරෝහිත වැනි ආයතන හා පුද්ගලයන් බිහි වීමත්, එමගින් සිදු වූ කාර්යයන් පිළිබදව ද මෙහි දක්වා තිබේ.
ආර්යයන්ගේ ආර්ථික තත්වය ගැන විමසීමේදී එඩේරුන් ලෙස පැමිණි ආර්යයන් කෘෂිකාර්මික ජීවිතයට හුරු වු අයුරුත්, පසුව වෙළදාම, කර්මාන්ත වැනි දේහි නියුක්ත වූ අයුරුත් දක්වා ඇති අතර පීතෘ මූලික සමාජයක් වූ ආර්යයන්ගේ සිරිත් විරිත්, ඇදුම් පැළදුම්, ක්රීඩා, විනෝදාංශ, විවාහ චාරිත්ර ආදිය පිළිබදව තොරතුරු සෘග් වේදයෙන් හෙළිවේ.
කෞටිල්යගේ අර්ථ ශාස්ත්රය
ඉන්දීය ඉතිහාසය හැදෑරීමට උදව් වන ඓතිහාසික මූලාශ්රයකි කෞටිල්යගේ අර්ථ ශාස්ත්රය. පුරාණ ඉන්දීය ඉතිහාසයේ සෑම ක්ෂේත්රයක් උදෙසාම අර්ථ ශාස්ත්රයේ රශ්මිය ලැබී ඇති බව හේමචන්ද්ර රායි නම් ඉතිහාසඥයා පවසයි. අර්ථ ශාස්ත්රයේ කතෘත්වය හා රචිත කාල වකවානුව පිළිබද විවිධ මත කිහිපයක් ඇත. ඉන් පළමු මතය නම් ක්රි.පූ. හතර වන සියවසේ කෞටිල්ය චානක්ය, විෂ්ණු ගුප්ත යන නම් වලින් හැදින්වූ මෞර්ය චන්ද්රගුප්ත රජුට අගමැති කම් කළ පුරෝහිතයා විසින් අර්ථ ශාස්ත්රය ලියා ඇති බවයි. දෙවන මතය නම් ක්රි.පූ. හතරවන සියවසේ කෞටිල්ය පොත සම්පූර්ණ කරන ලද්දේ ඔහුගේ අනුගාමිකයන් බවයි. තෙවන මතය නම් කෞටිල්ය නාමය හා සම්බන්ධ එක්තරා දේශපාලන පක්ෂයක් විසින් මෙම කෘතිය රචනා කළ බවයි. මෙම ග්රන්ථය පිළිබද විවිධ මතිමතාන්තර පැවතියද ඉන් වැඩි කොටසක් රචනා වී ඇත්තේ මෞර්ය යුගයේදී බව බොහෝ දෙනාගේ පිළිගැනීමයි.
මෙම ග්රන්ථයේ පැරණි ඉන්දියාවේ පරිපාලනය, රටේ පැවති නීතිරීති, බ්රහ්මණයන්ගේ තත්වය, රටේ පැවති බදු ක්රම, වෛශ්යන් හා ශුද්රයන් කරන ලද සේවා ආදිය ඇතුළත්ය. තවද මෙම ග්රන්ථයේ යුධ සංවිධානය පිළිබදවත් දැක්වේ. මෙහි අධිකරණ 15 ක් ඇති අතර අතුරු කොටස් එකසිය අසූවකි. ශ්ලෝක හැට දහසකි. ප්රධාන කොටස් 15 හා දැක්වෙන තොරතුරු අතර රජු පත් කිරීම, භාන්ඩාගාරය, පොළී ක්රම, දේපාර්තමේන්තු, චරපුරුෂ සේවා, සේනා සංවිධානය, නිළධාරීන්ගේ වැටුප්, අයබදු, අධිකරණය ආදී විවිධ තොරතුරු අන්තර්ගතය. ඉන්දියාව චරපුරුෂ සේවාවන්ගෙන් පිරුණු රටක් බවද අර්ථ ශාස්ත්රයේ දැක්වේ.