පුරාතන ශ්‍රී ලංකාවේ වෙළඳාම. (01 කොටස)
පුරාතන ශ්‍රී ලංකාවේ ආර්ථිකය ශක්තිමත් කිරීමෙහිලා දායක වූ සුවිශේෂි අංගයක් ලෙස වෙළදාම හැඳින්විය හැක. අනුරාධපුර යුගයේ ආරම්භයේ පටන්ම වෙළදාම ජනතාව අතර ජනප්‍රිය ධන ඉපැයීමක් බවට පත්ව තිබූ බවට සාක්‍ෂ්‍ය සුලභව ලැබේ. රටේ රජුගේ පටන් ප්‍රභූ පන්තිය හා සාමාන්‍ය ජනයාද එකසේ වෙළදාමට නැඹුරු වී ඇති බව පෙනේ. රට පුරා විහිදී ඇති ශිලා ලේඛනවලට අනූව හා සාහිත්‍ය මූලාශ්‍රවලට අනූව එකල වෙළදාම ඉතා දියුණු තත්වයක පැවති බව පෙනේ.ඉතා පහසු කටයුත්තක් හා රාජ්‍යන් සමග නොයෙක් සම්බන්දතා ඇති කර ගැනීමට හැකි වූ නිසා වෙළදාම කෙරෙහි ජනතාව වැඩි කැමත්තක් දැක්වූ බව සිතිය හැක. වෙළඳාමෙහි අතීතය පිලබඳව සාකච්ඡා කිරීමේදි එය ලංකාව ජනාවාස වීමේ කාලය දක්වාම දිව යන්නකි. පාහියන් භික්‍ෂුවගේ දේශාටන වාර්තාවට අනූව මුලින්ම ලක්දිව ජනාවාස පිහිටුවා ගත් අය මෙහි පැමිණ ඇත්තේ වෙළෙන්දන් වශයෙනි. එමෙන්ම දිව්‍යාවදාන නම් සංස්කෘත ග්‍රන්ථයට අනූව ලක්දිව සිටි කාන්තාවන් සමග වෙළදාමේ පැමිණි ජනතාව විවාහ සබඳතා පැවැත්වීමෙන් ලංකාව ජනාවාස වූ බව දැක්වේ. මෙවැනි ඉතිහාසගත තොරතුරුවලට අනූව ලංකාවේ වෙළදාමට දිගු කාලීන ඉතිහාසයක් තිබේ. කෙසේ වුවද අනුරාධපුර යුගය පමණ වන විට ලංකාව තුළ විශාල දියුණුවක් ඇති කිරීමට වෙළදාම සමත් වී ඇත. ඒ සඳහා රට තුළ පැවති අභ්‍යන්තර වෙළදාම හා රටින් බාහිරව ඇති කරගත් විදේශීය වෙළදාමද අතිශයින් උපකාරී වී ඇත.
අනුරාධපුර යුගයේ වෙළදාම පිළිබඳව මුලින්ම තොරතුරු ලැබෙනුයේ දීපවංශයෙනි. විජය කුමරු විසින් ගොඩ නගන ලද තම්මැන්නා නුවර වෙළදපොලක් වූ බවත් ඔහු සමග පැමිණි උපතිස්ස ඇමතියා විසින් උපතිස්ස ගමෙහි වෙන් වෙන් ව පිහිට වූ අන්තරාපණ වූ බවත් දීපවංශය දක්වයි. මුල් කාලයේ අන්තරාපණ ලෙස හඳුන්වා ඇත්තේ වෙළඳපොලවල්ය. ක්‍රිඃපූ යුගයේ භික්‍ෂූන් වහන්සේලාට ලෙන් පූජා කළ අය අතර වණිජ හා වාපර යනුවෙන් හඳුන්වනු ලැබූ වෙළෙන්දන් සිටි බවට විවිධ පළාත්වල ඇති ලෙන් ලිපිවලින් තහවුරු වේ. මහා බෝධිවංශ ග්‍රන්ථිපද විවරණයට අනූව සංඝමිත්තා තෙරණිය සමග පැමිණි කුල අතර වෙළඳ කුලයට අයත් පවුල් වූ බවද සඳහන් වේ. වළගම්බා රජුගේ කාලයේ අනුරාධපුරයේ විසූ ධනවත් වෙළඳ පවුලක් ගැන තොරතුරු සීහලවත්ථු ප්‍රකරණයේ දැක්වේ. මෙම තොරතුරුවලට අනූව අනුරාධපුර යුගයේ වැසියන්ගේ ප්‍රධාන රැකියාව වූ කෘෂිකර්මාන්තයට නොදෙවෙනි තැනට වෙළඳාම පත්ව තිබූ බව පෙනේ. එමෙන්ම වෙළෙන්ඳන් වෙනම කුලයක් වශයෙන් රට පුරා විහිදී සිටි බවද පැහැදිලි වේ.
අභ්‍යන්තර වෙළඳාම.
මෙම යුගයේ රට තුළ පැවති අභ්‍යන්තර වෙළඳාම ඉතා දියුණු තත්වයක පැවති බවට සාධක ලැබේ. සෑම නගරයකම පාහේ වෙළඳසල් සහිත වීථි තිබී ඇත. නගරයෙන් පිටතද වෙළඳපොලවල් හා වෙළඳ ගම් පවත්වාගෙන ගොස් ඇත. හතර වන උදය රජුගේ (946-953)කාලයට අයත් බදුලු ටැම් ලිපියෙහි වණිග්‍රාම යනුවෙන් හඳුන්වා ඇත්තේ ද මෙම වෙළඳ ගම් බව සිතිය හැක. ක්‍රිඃ ව 4-5 සියවස්වලදී අනුරාධපුර නගරයේ ප්‍රධාන වාසල් දොරටු හතරට නුදුරින් නියම් ගම් හෙවත් වෙළඳ ගම් පිහිටා තිබූ බව සෙල්ලිපි කිහිපයකින් තහවුරු වේ. මෙම වෙළඳසල්වල ලංකාවේ නිෂ්පාදිත භාණ්ඩ මෙන්ම විදේශවලින් ආනයනය කරන ලද භාණ්ඩද වෙළදාම් කර ඇත. ඒ සඳහා කදිම උදාහරණයක් මහාවංශයෙන් ලැබේ. විහාර මහා දේවියගේ දොල සංසිදීම සඳහා තිසා වැවෙන් දිය ගෙන ඒමට ගිය වේලුසුමන යෝධයා ඒ සඳහා අවශ්‍ය කළය මිලදීගෙන ඇත්තේ අනුරාධපුර නගරයේ කුම්භකාර වීදියේ වෙළඳසලකිනි. එමෙන්ම මාගම සිට අනුරාධපුරයට ගිය සුරනිමල යෝධයා සුවද ද්‍රව්‍ය මිලදී ගෙන ඇත්තේද අනුරාධපුරයේ වෙළඳසැලකිනි. ඔවුන් මිලදී ගත් භාණ්ඩවලින් කලය ලංකාවේ නිෂ්පාදනයක් වූ අතර සුවද ද්‍රව්‍ය විදේශයෙන් ආනයනය කරන ලද වෙළඳ භාණ්ඩයක් වන්නට ඇත. මහාවංශයේ දැක්වෙන මෙම පුවත් දෙකට අනූව එකල වෙළඳ භාණ්ඩ පිළිබඳව යම් අවබෝධයක් ලබාගත හැකිය.
අභ්‍යන්තර වෙළඳාම සඳහා රජුගේ පූර්ණ අනුග්‍රහය ලැබී ඇත. ඒ සඳහා නිළධාරින් පවා පත් කර තිබූ බවට තොරතුරු ලැබේ. වෙළඳ නිළධාරීන්ගේ ප්‍රධාන නිළධාරියා සෙට්ඨි යනුවෙන් හඳුන්වා ඇත. එය රජයේ ඉහළම තනතුරක් වූ අතර ඔහු විසින් වෙළඳාම පිළිබඳ කටයුතු හා රජයට අය විය යුතු බදු මුදල් ආදිය පිළිබඳ සියලු කටයුතු සොයා බලා ඇත. අශෝක අධිරාජයා වෙත දෙවනපෑතිස් රජු යැවූ දූත කණ්ඩායමේ සිටි ගණක නම් වෙළඳ ශේණි ප්‍රධානියාට අශෝක රජු සෙට්ඨි යන උපාධිය පිරිනැමූ බව මහවංශයේ දැක්වේ. මේ අනූව වෙළඳ නිළධාරීන්ට පවා සුවිශේෂිත්වයක් හිමිව තිබූ බව පෙනේ. රජය හා වෙළඳාම අතර මනා බැඳියාවක් ඇති කිරීමට මෙම නිළධාරින් මහගු සේවාවක් සිදුකර ඇත. නිළධාරීන් පත් කිරීම තුළින් ක්‍රමානූකූල ව්‍යුහයක් තුළ අභ්‍යන්තර වෙළඳාම සිදු කිරීමට එකල පාලකයන් බලාපොරොත්තු වන්නට ඇත.
වෙළඳසල්වල වෙළඳාම් කළ අතරම ප්‍රදේශයෙන් ප්‍රදේශයට රැගෙන ගොස් වෙළඳාම් කිරීමද එකල පැවතුනි. එසේ රැගෙන යෑම සඳහා භාවිතා කරන ලද තොටුපලවල් පටුන්ගම් ලෙස හඳුන්වා ඇත. බදුලු ටැම් ලිපියේ එවැනි පටුන්ගම් රාශියක් මහවැලි ගග අසබඩ පිහිටා තිබූ බව දක්වයි. දේශීය වෙළෙන්දන් මෙන්ම විදේශිය වෙළෙන්දන්ද රට අභ්‍යන්තරයේ වෙළඳාමට සම්බන්ධ වී ඇත. ඔවුන් ගමින් ගමට නගරයෙන් නගරයට ගොස් වෙළදාමේ යෙදී ඇත. එසේ දේශිය වෙළෙන්දන් කුරුඳු, ගම්මිරිස්, එනසාල් වැනි කුලුබඩුද හාල් වැනි දේද වෙළඳාම් කර ඇත. විදේශීය වෙළඳුන් පිගන් බඩු, සුවඳ විලවුන් ආදි දෑ වෙළඳාම් කර තිබේ. මුල් කාලයේ වෙළඳාමේදි මුදල් ලෙස සිප්පිකටු, දුංකල, පිගන් ගඩොල් කැබලි, සත්ව ඇට කටු ආදිය භාවිත කර ඇත, මුදල් ලෙස මෙම ද්‍රව්‍ය හුවමාරු කරගනිමින් නිසි ලෙස ඔවුන් වෙළඳාම සිදු කර තිබේ. මෙසේ වෙළඳාම් කිරීමේදීද වෙළෙන්දන්ට අවශ්‍ය ලෙස එය සිදු කළ නොහැකි විය. රජයේ සම්මත නීති රීති පද්ධතියට අනූව වෙළඳාම් කිරීමට සිදුවිය. එම නීති රෙගුලාසි ගොඩවාය බදුලු ආදි වෙළඳකටයුතු සම්බන්ධ සෙල්ලිපිවල දැක්වේ.
ක්‍රිඃව යුගය වන විට ලංකාවේ භාවිතා වී ඇත්තේ කහවණුය. රජවරුන් විසින් විශාල වශයෙන් සිදු කළ කහවණු පරිත්‍යාගයන් පිළිබඳව සෙල්ලිපිවල තොරතුරු සඳහන් වේ. පාලුමැකිච්චාව, මිහින්තලේ, විලේවැව, වේරගල ආදි සෙල්ලිපිවල කහවණු පිළිබඳසටහන් වී ඇත. මෙම තොරතුරුවලට අනූව තත් යුගයේ දියුණු වෙළදාමක් තිබූ බවට සාක්‍ෂ්‍ය ලැබේ. ජනතාව කහවණු භාවිතා කරනුයේ ආරර්ථික වශයෙන් රට සමෘද්ධිමත් වූ විට පමණි. කහවණු මගින් වෙළඳාම සිදු කිරීමට තරම් දියුණු තත්වයක් එකල පැවති බව මේ අනූව සිතිය හැක.
