මූලාශ්‍ර බහුලත්වය ඉතිහාසඥයාට බලපාන්නේ කෙසේද?
මූලාශ්‍ර බහුලත්වය පිලිබඳ විග්‍රහයට පෙර මූලාශ්‍රයක් යනු කුමක්ද යන්න පිළිබඳව අවධානය යොමු කළ යුතුය. මූලාශ්‍රයක් යනු සරලවම ඉතිහාසය හෙවත් අතීතය ඉගෙනීමට යොදාගන්නා මූලද්‍රව්‍යයයි. තවදුරටත් අර්ථ නිරූපනය කරන්නේ නම් අතීතය දෙස බලන කවුලු වශයෙන් ද මූලාශ්‍ර හඳුන්වනු ලබයි. මෙකී මූලාශ්‍රයන් තුලින් අපට ඉතිහාසය පිළිබඳ කරුණු ලැබෙන අතරම ඉතිහාසය කෙතරම් කාලයක් අතීතයට පැතිර යන්නේද, යන්නත්; ඉන් කොතෙක් දුරට අධ්‍යයනය කළ යුතුද යන්නත් පැහැදිලි වේ.
ලංකා ඉතිහාසය පිළිබඳව අධ්‍යයනය කිරීම සඳහා මූලාශ්‍ර රැසක් ඇත. එහිදී හුදෙක් ලංකා ඉතිහාසය වසර 2000 වඩා අතීතයට දිව යන අතර ඒ පිළිබඳව අධ්‍යයනය කළ හැකි බහු විධි මූලාශ්‍ර වේ. අධ්‍යයන පහසුව උදෙසා මෙකී මූලාශ්‍ර වර්ගීකරණයට ලක් වී ඇත. එනම්,
මෙහිදී මූලාශ්‍ර තුල මෙම සරල වර්ගීකරණය අමතරව නූතනය වන විට තවත් මූලාශ්‍ර රැසක් ඉතිහාස අධ්‍යයනය සඳහා භාවිතා කළ හැකි වී ඇත. එහිදී පනත් ක්‍රම, අන්තර්ජාලය වැනි නවීන පහසුකම් මූලික වේ.
සාහිත්‍යමය මූලාශ්‍ර කෙරේ අවධානය යොමු කරන කල්හි දේශිය සාහිත්‍යමය මූලාශ්‍ර වශයෙන් මහාවංසය, දීපවංසය, සද්ධර්මරත්නාවලිය, පූජාවලිය, දාඨාවංසය, බෝධිවංසය, දළදා සිරිත ආදියත් මීට අමතරව දඹදෙණි කථිකාවත අදිකොට වූ මූලාශ්‍ර රැසක් හඳුනා ගත හැක. එසේම විදේශීය මූලාශ්‍රයන්ද රැසකි. එනම්,
- කොස්මස්ගේ “ටොෆෝග්‍රැෆියා ක්‍රිස්ටියානා” - ලංකාවේ ආනයන අපනයන ද්‍රව්‍ය හා වෙළඳාම
- රොබර්ට් නොක්ස්ගේ “එදා හෙළ දිව” - ලංකාවේ පාලනය, ස්වභාවධර්මය, ආර්ථිකය හා සමාජය
- ජෝන් ඩී. මරිඤ්ඤෝලි පියතුමා “සීලෝන්” - ආගමික සම්ප්‍රධාය හා මුතු කිමිදීම ඇතුළු ආර්ථිකය
- ෆාහියන්ගේ දේශාඨන වාර්තා - ලංකාවේ ආගම
- හියුත් සාන් දේශාඨන වාර්තා - ආගම හා පරිසරය
- අබුසයිද්ගේ “සිල් සිලාත් අල්තවාරි” - ලංකාවේ මැණික් හා ස්වභාවික තත්ත්වය පාලනය
- මෙගස්තීනස්ගේ “ඉන්ඩිකා” - වෙළඳාම හා සම්පත්
- ජුවාම් රුබේරුගේ “හෙළදිව ඓතිහාසික ඛේදවාචකය” - ලංකාවේ මැණික්, කුරුඳු හා ස්වභාවික සම්පත්
- ප්ලීනිගේ “නැචුරාලිස් හිස්ටෝරියා” - වෙළඳාම හා සම්පත්
- ප්‍රකෝපියස්ගේ “පර්සියානු යුද්ධය” - වෙළඳාම
- ඉරෙටොස්තීන්ස්ගේ “ජියෝග්‍රොෆිකා” - ලංකාවේ භූ ක්‍රමය
මීට අමතරව ඉබන්බතූතාගේ සෆර්නමා හාක්වෝරොස් පියතුමාගේ ලංකා දිග්විජය හා ධර්මවිජය ආදියේත් ඇරිස්ටෝටල්ගේ ඩිමුන්ඩෝ, ටොලමිගේ භූගෝල ශාස්ත්‍ර ප්‍රවේශය යන්නත්, ලංකාව පිළිබඳ හදාරණ විට උපයෝගී කර ගත හැකි මූලාශ්‍ර වන්නේය. මීට අමතරව සුලෛයිමාන්, අල්බරූනි හා මසුදි යන පිරිසත් ලංකාව පිළිබඳව රචිතය.
විශේෂයෙන් සාහිත්‍ය මූලාශ්‍ර ගත් කල උක්ත සඳහන් පරිදි නූතන තාක්ෂණය හා සමඟ තවත් මූලාශ්‍ර රැසක් ඇත. එහිදී මෙම මූලාශ්‍ර මෙන්ම තවත් මූලාශ්‍ර ඇති හෙයින් යම් කරුණක් පිළිබඳව විවිධ ආකාරයෙන් විවිධ දෘෂ්ඨිකෝණ ඔස්සේ රචනා වී ඇත. මෙය මූලාශ්‍ර බහුල භාවය නිසා අති වන ගැටළුවකි. මෙසේ එකම වූ සිද්ධිය විවිධාකාරයෙන් දක්වා තිබීම නිසා සිද්ධියේ සත්‍යතාවයට හා ඉතිහාසඥයාට සත්‍ය සිදුවීම සොයා ගැනීමට වූ හැකියාව හීන වේ.
බහුවිධ මූලාශ්‍ර වල බහුලත්වය නිසා ඇති වන තවත් ගැටලුවක් නම් ඇතැම් සාහිත්‍ය මූලාශ්‍රයන් දැඩි භක්තිය හා එක් පාර්ශවයක් ගෙන රචනා කර තිබීම නිසා සත්‍ය හෙලි නොවීමත්, තමන් අකමැති පාර්ශවය පිළිබඳව අකැමැත්ත හා අප්‍රසාදය දැක්වීම නිසා අනෙක් ග්‍රන්ථ වල අඩංගු වන තොරතුරු හා පරස්පර විරෝධී තොරතුරු අන්තර්ගත කිරීමත් දැක ගත හැක.
උදා: මහාවංසය තුළ මහාවිහාරිකයන් විනය කඩකළ අවස්ථා සඳහන් නොකරන අතර, අභයගිරි භින්ෂූන් නිතරම දුසිල්වතුන් සේ දක්වා ඇත. එහෙත්, අභයගිරි භික්ෂූන් එතරම් දුසිල්වතුන් සේ සඳහන් කිරීමට හෝ සනාථ කිරීමට සාධක නොමැත.
මූලාශ්‍ර බහුල වීමේදී ඇති වන තවත් ගැටළුවක් වන්නේ සාහිත්‍ය මූලාශ්‍ර වල අන්තර්ගත ඇතැම් තොරතුරු පුරාවිද්‍යා සාධක තුළ වෙනස් ලෙස තිබීම හා අන්තර්ගත නොවීමයි.
උදා:
- තුන්වන ධර්ම සංගායනාවේ ප්‍රථිඵල වශයෙන් ධර්මදූත කණ්ඩායම් පිටත් කර හැරි බවට ලාංකේය වංශ කතාවල සඳහන් වන “ස්වර්ණ භූමි” සහ “හිමාලය” වැනි ඇතැම් රටවල් ගැන අශෝක අධිරජු විසින් ධර්ම මහාමාත්‍යාදීන් පිටත් කොට හැරිය ප්‍රදේශයන් පිළිබඳව කරුණු ඇතුලත් කොට ඇති 13 වන ගිරි ලිපියේ හෝ ඔහුගේම වෙනත් ශිලා ලිපියක හෝ තොරතුරු සඳහන් වී නැත.
මේ නිසාවෙන් ඇතැම් බටහිර උගතුන් ලාංකේය වංශ කතා වල මේ පිළිබඳව සඳහන් වන තොරතුරු හුදු හාස්‍ය ජනක මිත්‍යා ප්‍රබන්ධ ලෙසට අර්ථ නිරූපනය කර තිබෙනු පෙනේ. මේ අනූව පෙනී යන්නේ ඇතැම් අවස්ථාවන්හි දී මෙවැනි තොරතුරු උක්ත සඳහන් අයුරින් සනාථ නොවන නිසා ඒවා මතයක් ලෙස පමනක් සලකා නොසලකා හරින බවයි. එහෙත් එය අසත්‍යයයි කීමටද නොහැක. මක් නිසාද යත් මිහින්තලා පුවරු ලිපිය හා රජගල ස්ථූපය මිහිදු හිමියන් වැඩි බවට සාධක සපයන හෙයිනි. මෙය මූලාශ්‍ර බහුලත්වය නිසා ඇති වූ උභතෝකෝටික ගැටළුවකි.
උදා:
- ලංකාවට වැඩම කළ මිහිදු හිමියන් අශෝක අධිරජුගේ පුත්‍රයා වශයෙන් ලංකා වංස කතා දක්වන අතර ඉන්දියාවට පැමිණ ආගමික තොරතුරු රචනා කරන ලද හියුං - සාන් සඳහන් කරන්නේ මිහිදු හිමි අශෝක රජුගේ කණිටු සොයුරෙකුබවයිග
තොරතුරු වෙනස් වන විට තොරතුරු වල විස්වාසවන්තභාවය හීන වන අතර ඒවා තවදුරටත් විද්‍යාත්මක යැයි පිළිගන්නා පුරාවිද්‍යා සාධක මගින් සනාථ නොවන කල්හි දී විස්වාසවන්තභාවය තවදුරටත් අවම වනු හොදින් පෙනෙන කරුණකි. මෙවැනි ගැටළුවලට හේතුව මූලාශ්‍ර බහුලත්වයයි.
විශේෂයෙන් නූතනයේදී තාක්ෂණයේ දියුණුවක් සමඟ තොරතුරු වේගයෙන් ගලා යන හෙයින් අන්තර්ජාලය තුළ අඩංගු තොරතුරු 98% පමණ විශ්වාසභාවයෙන් අවමය. මක් නිසාද යත් සනාථ කිරීමකින් තොරව හුදෙක්ම අවකාශයට මුදා හැරීමේ හැකියාවක් තාක්ෂණය හේතුවෙන් නූතනය වන විට ඇති වී ඇත.
තවද මූලාශ්‍ර බහුලත්වය හේතුවෙන් ඇතිවන ගැටළුවක් නම් ජනතාවගේ කැමැත්ත මත තොරතුරු අලෙවිකරණය නිසා මූලාශ්‍ර වල ඇතිවන ගැටළු සහගත ස්වභාවය. එහිදී මූලාශ්‍රය ඇතැම් විට යම් දෙයක් අපේක්ෂාවෙන් මුදල් මත වෙනත් තොරතුරු ලබා දිමට හෝ තොරතුරු සැඟවිය හැකග
උදා: මැතිවරණ ප්‍රථිඵල
මැතිවරණ දූෂණ
අප්‍රේල් 21 සිදුවීම් පෙළ
එසේම මූලාශ්‍ර බහුලත්වය නිසා තොරතුරු ලබා ගන්නා විට හොදම තොරතුරු මඟහැරි යාමේ හැකියාවක්ද ඇත. විවිධ වූ තොරතුරු අතරින් එසේ එක් කරුණක් මඟහැරීමට ඇති ඉඩ කඩ ඉහළය.
උදා: මහාවංස කතුවරයා සඳහන් නොකරණ ලද තොරතුරු රැසක් වේ. ඒ අතර, සද්ධාතිස්ස කුමරු ඉපදීමට පෙර දේවියට ඇති වූ දොළ දුක, ඛල්ලාඨනාග රජු කළ ඇති වූ කුමන්ත්‍රනයක්, තවද විශේෂයෙන් මහාවංසය රචනා කරන ලද්දේ කවුරුන්ද වැනි කරුණු මඟ හැරී ඇත.
තවත් මෙහිදී ඇති වන මූලාශ්‍ර බහුලත්වයේ ගැටළුවක් නම්, යම් තොරතුරක් සත්‍ය ලෙස ඉදිරිපත් කර ඇති නිසා එය සත්‍යයක්ද, නැත්ද යන්න පිළිබඳව නිවැරදිව තෝරාගත නොහැකි වීමයි.
උදා:
- ජේ. ආර්. ජයවර්ධනයන් ස්වයං- චරිතාපදානයන් රචනා කර ඇති අතර එහි ඇති තොරතුරු ඔහුගේ අධීක්ෂණය යටතේම රචනා වූ හෙයින් එම තොරතුරු අතර ඔහුගේ චරිතයට හානිවන කිසිවක් අන්තර්ගත නොවේ.
- මහාවංස කතුවරයා මහාවිහාරයට හානි වන කිසිවක් සඳහන් නොකිරීම.
මූලාශ්‍ර අතරට අයත් වන අනුවර්තනයන් තුළදී යම් කෘතියක අදහස ගෙන රචනයක් වන හෙයින් භාෂාමය වෙනස් කම් නිසා අඩංගු තොරතුරු වෙනස් වීමේ හැකියාවක් ඇතග
මූලාශ්‍ර බහුලත්වය නිසා වන එක් වාසියක් නම් එකම ඓතිහාසික සිද්ධාන්තයක් විවිධ ආකාරයන්ගෙන් දක්වා තිබීම නිසා එක් එක් කතුන් එම සිද්ධිය දෙස බලන ආකාරය පිළිබඳව යම් ආකල්පයන් ගොඩ නගා ගැනීමට හැකිවීම.
උදා: මහාවංස කතු සංඝමිත්තා තෙරණිය බෝධි ශාඛාව ලංකාවට ගෙන වැඩිම පිළිබඳව විස්තරය තුළ මෙසේ දක්වයි. සංඝමිත්තා මෙහෙණිය බෝධි ශාඛාව ගෙන ලංකාවට එන විට මුහුදු පතුලේ සිටි නාගයින් බෝධි ශාඛාව පැහැර ගැනීමට තැනූ බවත්, සංඝමිත්තා මෙහෙණිය ගුරුළු වෙසක් මවා ඔවුන් පළවා හැරි බවත්’ සඳහන් කරයි.
එහිදී මහානාම හිමියන් බෞද්ධ නිසා මෙම වැදගත් සිද්ධිය අතිශය විචිත්‍රවත්ව වැදගත් කොට දක්වන්නට තැනූ උත්සහයක් බව පෙනේ. තවද, මෙම මූලාශ්‍ර බහුලත්වය නිසා අඩුපාඩු පුරවා ගැනීමට ද හැකියාව ලැබේ.
උදා: දීපවංසයේ 9 වන පරිච්ඡේදය අවසන් වන්නේ විජය තම සොයුරු සුමිත්තට ලිපියක් යැවීමෙනි. 10 වන පරිච්ඡේදය පටන් ගනු ලබන්නේ පණ්ඩුවාසුදේවගෙනි.
මෙහි මැද තොරතුරු ලබා ගැනීම සඳහා සරලවම මුලාශ්‍ර අතිශය විශාල ප්‍රමාණයක් සාහිත්‍ය මෙන්ම පුරාවිද්‍යාත්මක සාධක තුළ පවතියි. පුරා විද්‍යා මූලාශ්‍ර රචනා වූ කාලය හා සිද්ධිය හා සමකාලීන නිසා විද්‍යාත්මක බවින් ඉහළය. එහිදී මේ සියල්ලටම අමතරව නූතනය වන විට තොරතුරු දැන ගැනිම සඳහා පනතක් පවා ව්‍යවස්ථානු ගත වී ඇත. එහිදී මූලාශ්‍ර බහුලත්වය ප්‍රධාන වශයෙන් විවිධ බාධක මැද වුවත් යම් අන්තයකින් බලන කල ඉතා වැදගත් ලක්ෂනයකි. මක් නිසාද යත් මූලාශ්‍රයන්ගේ බහුලත්වය නිසාවෙන්ම තොරතුරු ලබාගත හැකි ක්‍රම විශාල වශයෙන් පවතින අතරම තොරතුරු සන්සන්දනයෙන් නිවැරදි තොරතුරු ලබා ගැනීමේ හැකියාවද ඉහළය.
තවද බහුවිධ මූලාශ්‍ර නිසා ඕනෑම අවස්ථාවක තොරතුරු ලබා ගැනීමටත් පරිශීලනයටත් හැකියාව ඇත. එසේම මූලාශ්‍ර බහුලත්වය නිසා යම් හුදෙක් අදහන තොරතුරු අසත්‍ය බවත්, වැරදි බවත් සනාථ කිරීමේ හැකියාව ද ඇත. තොරතුරු බහුල වුවත් ඉතිහාසඥයාගේ කාර්‍ය වන්නේ තාර්කිකව අධ්‍යයනය කිරීම මගින් සත්‍ය තොරතුරු සොයා ගැනීමයි. යමක් සිදු වූයේ කෙසේද? වන්නේ කෙසේද? මෙසේ වූයේ ඇයි? මෙය මෙසේ නොවුනේ ඇයි? ආදී වශයෙන් ප්‍රශ්ණ නගමින් තොරතුරු සනාථ කර ගත යුතුය.
ඒ අනූව මූලාශ්‍ර බහුලත්වය නූතන ඉතිහාසඥයාට බලපානු ලබන්නේ සුබවාදී ලෙස බව මාගේ අදහස යි. මක්නිසාද යත් ඉතිහාසය යනු සමස්ත යටගියාව නොව ඉතිහාස කරුණු ඉතිහාස ගත වන්නේ ඉතිහාසඥයා අනූව වන හෙයිනි.
