පුවත්පත

ජනසන්නිවේදන මාධ්‍ය අතර පුවත්පත් සඳහා සුවිශේෂි ස්ථානයක් හිමි වේ. පුවත්පත් වූ කලී සමාජය මතය ගොඩනැගීමට හා තොරතුරු සම්ප්‍රේෂණය කිරීම සඳහා යොදා ගත හැකි සුදුසුම හා ප්‍රබලම මාධ්‍යයක් වේ.
පොදුවේ පුවත්පත යනු සිද්ධි හා සිදුවීම් ඇතුළත් පාඨක පිරිසක් ඉලක්ක කර ගෙන ලෝකය පුරා ව්‍යාප්ත වන සේ ප්‍රකාශයට පත් කරනු ලබන ලිඛිත සන්නිවේදන ක්‍රමයක් ලෙස හඳුන්වා ගත හැකිය.
දහඅටවන සියවසේ ඕලන්ද ජාතිකයින් ප්‍රථමයෙන් ශ්‍රී ලාංකාවට මුද්‍රණ ශිල්පය හඳුන්වා දීමත් සමඟ මෙරට මුද්‍රණ ශිල්පයේ ආරම්භය සටහන් විය. ඉන්පසු ඉංග්‍රීසි පාලන සමයේ එනම් වර්ෂ 1802 දී ඔවුන් විසින් මෙරට ප්‍රථම පත්‍රය ආරම්භ කරනු ලැබීය. එනම් රජයේ ගැසට් පත්‍රය මුද්‍රණය කරනු ලැබීය. 1832 දී පුවත්පතක් ලෙස ප්‍රථමවරට ‘කලම්බු ජර්නල්’ නම් ඉංග්‍රීසි පුවත්පත ආරම්භ කරනු ලැබීය. එතැන් සිට ආරම්භ වූ පුවත්පත් කලාව ඉන්පසු 1860 දශකය වන විට සිංහල පුවත්පත් මුද්‍රණය කිරීමට ද පෙළඹුණි. මෙරට පැවති ජාතික ව්‍යාපාරයට හා ආගමික පුනරුදය ඇති කිරීමේ ව්‍යාපාරයේ ප්‍රබල අවියක් ලෙස පුවත්පත තෝරා ගනු ලැබීය. ඒ අනුව ඉතා ජනප්‍රිය සන්නිවේදන ක්‍රමයක් ලෙස පුවත්පතට මෙරට සමාජය තුළ විශාල ඉඩක් හිමි විය. දහනව වන සියවස ආරම්භ වන විට රාජය අංශ්‍ය පමණක් නොව පෞද්ගලික අංශය ද පුවත්පත් මුද්‍රණය කිරීම ආරම්භ කරනු ලැබීය. දිණමිණ, ලංකාදීප, දවස, ඇත්ත ආදී පුවත්පත් බිහි වුයේ එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙසිනි. මෙම පුවත්පත් මගින් මෙරට සමාජ ආර්ථික දේශපාලන ව්‍යාපාරයට සේම මෙරට පැවති නිදහස් සටනට ද විශාල සහයෝගයක් හිමි විය.  
පත්තර කලාව ජනමාධ්‍ය ක්ෂේත්‍රයේ මූලික සංකේතය යැයි කීවොත් නිවැරදි යැයි හැඟේ. එහෙත් පුවත්පත සමාජයේ පැරණි ම ජනමාධ්‍ය මෙවලම නොවේ. “හූව” ජනමාධ්‍ය ක්ෂේත්‍රයේ මුල් ම පටන් ගැනීම වන්නට ඇත. සංඛය, බෙරය, ඝණ්ඨාරය, කවි කොළය පුවත්පතට පළමුව ඇති වූ ජනමාධ්‍ය මෙවලම් සමහරකි.
එදා පුවතක් පළ කිරීමට උපයෝගී කර ගත්තේ සංඛය ය. දෙවැනි මාධ්‍ය වූයේ බෙරය යි. ඝණ්ඨාව, කවි කොළය ඔස්සේ තාක්ෂණය දියුණුව මත සඟරාකරණයට පසු මාස්පතා, සතිපතා, දිනපතා පුවත්පත බිහි විය (කල්පනා සඟරාව, නොවැම්බර්,පි.77). මේ අනුව ඉතාම පැහැදිලි කරුණ වන්නේ පැරණිතම මාධ්‍යය පුවත්පත නොවූව ද නූතන සන්නිවේදනයේ පළමුවැන්න පුවත්පත බවයි.
එසේ වුවත් බටහිර රටවල පුවත්පත බිහි වීමත් ශ්‍රී ලංකාව වැනි විදේශීය අදිරාජ්‍යවාදී ආක්‍රමණවලට මුහුණදුන් රටවප නූතන මාධ්‍ය බිහිවීමත් පිළිබඳව විමසා බැලිය යුතුය. බටහිර සමාජය තුළ මාධ්‍ය බිහි වන්නේ ඒ සමාජයේ නිශ්චිත ඓතිහාසික ගමන් මඟ තුළ සමාජයේ අවශ්‍යතාවට ම පැණ නැගුණු මෙවලමක් ලෙස ය. ධනවාදයේ නැඟීමත් සමග සීඝ්‍ර ගමනක් පැමිණි බටහිර ලෝකය සිය ආධිපත්‍ය පැතිරවීමේ ප්‍රධානතම මෙවලමක් ලෙස ජනමාධ්‍ය යොදා ගනී. අධිරාජ්‍යවාදය තුළ ශ්‍රී ලංකාව ඇතුළු රටවල් රැසක් තම ආධිපත්‍යයට නතු කරගෙන සිටි බටහිර සමාජය තම යටත් විජිත රාජ්‍යයන්වල නූතන මාධ්‍ය ස්ථාපිත කරන්නේ ද මේ බලය තවදුරටත් පවත්වාගෙන යෑම සඳහා යි. මෙරට පුවත්පත ්බිහිවීමේ ඉතිහාසය විමසා බලන විට මේ කරුණු මනාව ප්‍රත්‍යක්ෂ වේ. මෙරට මුද්‍රිත මාධ්‍ය හඳුන්වාදීමේ මූලික අරමුණ වූයේ බි්‍රතාන්‍ය ආණ්ඩුවේ නිවේදන ජනතාවට දැනුම් දීමත්, ඔවුන්ගේ ආගම ප්‍රචාරය කිරීමත් ය. තම පාලනය පහසුවෙන් පවත්වාගෙන යාම ආණ්ඩුවේ නිවේදන දැනුම් දීම තුළින් අපේක්ෂා කළ අතර, ඔවුන්ගේ බලය තව දුරටත් පවත්වාගෙන යාම සඳහා මතවාදිමය වශයෙන් බලපෑම් කිරීම උදෙසා ආගම ප්‍රචාරය කිරීමේ අරමුණ භාවිත කළ බවත් පැහැදිලි ය.
1960 දශකයෙන් පමණ පසු ලෝකයේ සන්නිවේදන තාක්ෂණයේ දියුණුවක් ඇති විය. නව රටාවකින් සන්නිවේදන මාධ්‍යයන් හි අන්තර්ගතය මෙන් ම ආකෘතිය ද පෝෂණය වන්නට විය. පුවත්පත තුළ ද මේ වෙනස්කම් ඇති වූ බව පෙනේ. මේ නව පුවත්පත් කලාව බිහි වූයේ ද එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස බව මහාචාර්ය චන්ද්‍රසිරි රාජපක්ෂ දක්වා ඇත.
ජනමාධ්‍ය අතර පුවත්පතට සුවිශේෂී ස්ථානයක් හිමි වීමට හේතු වූ ප්‍රධානතම කාරණයක් වන්නේ ද ලොව බිහි වූ ප්‍රථම නූතන ජනමාධ්‍ය පුවත්පත වීමයි. අද වන විට මිනිස් ශිෂ්ටාචාරය සමඟ විවිධ වූ පරිවර්තනයන්ට බඳුන් වෙමින් පුවත්පත ද ඉදිරියට පැමිණ තිබේ. ඒ ගමන්මඟේ දී පුවත්පත මිනිසාගේ දැනුම හා තොරතුරු සම්පාදනයේ අත්‍යවශ්‍ය මෙවලමක් වූ බව ද ඉතා පැහැදිලි ය. එලෙස පුවත්පත එහි අන්තර්ගතයේ පවත්නා විශ්වාසනීයත්වය මත ජනතාව අතර ප්‍රචලිත වූ මාධ්‍යයක් බවට පත් විය. මෙහි දී විශේෂ වූයේ පුවත්පතෙහි අන්තර්ගතයේ වාර්තාකරණ ශෛලිය යි.
පුවත්පත පිළිබඳව අවධානය යොමු කිරීමේ දී පුවත්පතක් යනු කුමක් ද පිළිබඳ සංකල්පීය අවබෝධයක් පැවතීම ඉතා වැදගත් ය. මේ පිළිබඳව විවිධ විද්වතුන් සහ සන්නිවේදන විශාරදයින් විසින් ඉදිරිපත් කර තිබෙන නිර්වචන රැසක් ද පවතී.
දිනපතා, සතිපතා හෝ වාරානුකූලව පුවත් සැපයීම සඳහා පුවත් සැපයීමේ අරමුණෙන් පළමුවෙන් පටන් ගත් පත්‍රිකා විශේෂයකි. එහෙත් කාලානුරූපීව පුවත්පත යනු හුදු පුවත් සැපයීම සඳහා ම වෙන් වූ මාධ්‍යයක් වෙනුවට ඊට වඩා වැඩි විවිධ අංගෝපාංගයන් ඇතුළු වූ ප්‍රකාශන විශේෂයක් ලෙස හැඳින්විණ. පුවත්පත සඳහා ආරම්භයේ දී දෙනු ලැබූ නිර්වචන වෙනස් වී ඇත්තේ තාක්ෂණය හේතු කොට ගෙනයි. නවීන දිනපතා පුවත්පතක් හෝ සතිපතා පුවත්පතක් විශේෂාංග රැසකින් සමන්විත ය. දේශීය හා විදේශීය පුවත් සම්පාදනය හැරුණු කොට ඡායාරූප, කාටූන්, චිත්‍ර, තීරු රචනා හා වෙළඳ දැන්වීම් ද කිහිපයක් ඇත. සාමාන්‍ය තොරතුරු සම්පාදනය හා විශේෂාංග ඇතුළත් පුවත්පත් හැරුණු කොට විවිධ විෂයන්ට යොමු වුණු විශේෂ වර්ගයේ පුවත්පත් බිහි වී තිබේ. ළමා, කාන්තා, ක්‍රිඩා, විද්‍යා, සිනමා ඉන් කිහිපයකි (සුනන්ද,1997,පි.207).
මෙයින් පැහැදිලි වන්නේ පුවත්පත බිහි වීමේ මූලික සමාජ වටපිටාවෙන් ඔබ්බට ගොස් වර්තමානය වන විට එය අභ්‍යන්තර හා බාහිර විෂයෙන් විවිධ විවිධාංගීකරණයන්ට ලක් වී තිබෙන බවයි.
එඩ්වින් එමරි (ෑාඅසබ ෑපැරහ) නම් පුවත්පත් කලාව පිළිබඳ ඉතිහාසඥයා ද පුවත්පත පිළිබඳව නිර්වචනයක් ඉදිරිපත් කර තිබේ. එනම්,
01. පුවත්පත යනු අවම වශයෙන් සතිපතා පළ කරන්නකි.
02. යාන්ත්‍රික මුද්‍රණ ක්‍රියාදාමයකින් නිෂ්පාදනය වේ.
03. ඕනෑම තරාතිරමක අයෙකුට (මුදලට) ලබාගත හැක්කකි.
04. ආගමික හෝ ව්‍යාපාරික වැනි විශේෂිත අංගවලට වඩා පොදු වැදගත්කමකින් යුත් දේ පිළිබඳ පුවත් පළ කරයි.
05. සාමාන්‍ය සාක්ෂරතාවෙන් යුත් මිනිසාට කියවිය හැකි විය යුතුය.
06. කාලීන විය යුතුය.
07. විවේක කාලය තුළ දී ප්‍රයෝජනවත් ලෙස භාවිත කළ හැකිවිය යුතුය.
1928 දී ජර්මන් ජාතික පුවත්පත්කරුවකු වන ඔට්ටෝ ග්‍රොත් විසින් ද මේ හා සමානම අදහසක් ඉදිරිපත් කර තිබෙන බව (බාලගේ,2009,පි.27) පවසයි. ඊට කරුණු 05ක් ඇතුළත් වේ. එනම්,
01. පුවත්පතක් සතියකට වඩා අඩු විරාමයකින් නිතිපතා පළවිය යුතුය.
02. යාන්ත්‍රික මුද්‍රණ ක්‍රම උපයෝගි කරගත යුතුය.
03. මිල මුදල් ගෙවිය හැකි ඕනෑම කෙනෙකුට එය ලබාගත හැකි විය යුතුය. වෙනත් විදිහකින් සඳහන් කරන්නේ නම් එය තෝරාගත් ටික දෙනෙකුට සීමා නොවී හැම දෙනාට ම පහසුවෙන් ලබා ගැනීමට හැකි විය යුතුය.
04. කිසියම් සංවිධානයකට හෝ පුද්ගලයෙකුට හෝ එම ප්‍රකාශනය ලබා ගැනීමේ හෝ කියවීමේ අයිතිය සීමා නොවිය යුතුය.
05. සමාජයේ සෑම දෙනාට ම වැදගත් වන සෑම දෙයක් ම ඇතුළත් විය යුතුය.
නූතනයේ දියුණු ශ්‍රව්‍ය දෘශ්‍ය මාධ්‍ය කොතකුත් තිබුණ ද නිවැරදිව තොරතුරු දැන ගැනීම සඳහා පුවත්පත මිල දී ගන්නට බොහෝ දෙනෙකු හුරු පුරුදුව සිටියි. ඒ ප්‍රවෘත්තිවලට අමතරව විවිධ කාරණා පිළිබඳ දැනුම ලබා ගැනීමට ද හැකි බැවිණි.
කිසියම් ආරංචියක් හෝ දූෂමාණයක් හෝ පැතිර යන විට එය සනාථ කිරීමට අවශ්‍යය වූ පුවත්පත් පාඨකයෙකු “මා එය පුවත්පතේ පළ වී තිබෙනු දුටුවා” යනුවෙන් පැවසීම අද බහුලව දක්නට ඇති නිදසුනකි. ගෙවී යන දවසක කාලය තුළ එකම පුවත්පත සියක් වරක් පුන පුනා කියවනු දක්නට ලැබේ. පුවත්පතෙහි තිබුණි නම් එය සත්‍ය විය යුතුය යන නිගමනයකට එළඹීම චිරාගත ව පැවත එන පුරුද්දකි. එවැනි නිගමනයකට එළඹෙන්නේ “පුවත්පතකට පුවතක් පළ කිරීමේ නිදහස ඇත” යන කල්පනාව සිත තුළ තහවුරුව ඇති හෙයිනි (පුවත්පත් කලා සමීක්ෂා,1993,පි.26).
ගුවන්විදුලිය, රූපවාහිනිය වැනි විද්‍යුත් මාධ්‍ය මඟින් විකාශය කෙරෙන ප්‍රවෘත්ති හෝ අනෙකුත් වැඩසටහන් සියල්ල  ම එම මොහොතේ ම නැරඹීමට හෝ සවන් දීමට නොහැකි වුවහොත් නැවත නැවත ඒ හා සම්බන්ධ වීමට අවස්ථාවක් නොලැබේ. එම නිසා ඉදිරිපත් වූ දෙයක් වැටහුණ ද නොවැටහුණ ද නැවත අසා බලා වටහා ගැනීමට කිසිදු ඉඩක් නැත. එහෙත් පුවත්පත තුළ පාඨකයාට එම ගැටළුව මතු නොවේ. එය නැවත නැවතත් කියවා වටහා ගැනීමට හැකි බැවිණි. පුවත්පත අනෙකුත් මාධ්‍යයන්ට වඩා විශේෂිත වන ප්‍රබලතාවක් වශයෙන් එය හඳුනාගත හැකිය.
එදිනෙදා ප්‍රවෘත්ති සහ වෙනත් තොරතුරු ආදියෙන් සමාජය දැනුවත් කිරිමේ දී පුවත්පත මගින් සිදු වන්නේ ප්‍රමුඛ මෙහෙවරකි. මුල් කාලීනව පුවත්පත හා තොරතුරු ජනතාගත කිරීමේ දී දියුණු සංවිධානාත්මක හා ක්‍රමවත් බවක් නොවී ය. එහෙත් ක්‍රමිකව තාක්ෂණය, විද්‍යාව සහ සන්නිවේදනය දියුණු වීමත් සමග ම වර්තමාන සංවිධානාත්මක බවට පුවත්පත පරිවර්තනය විය. මේ නිසා වඩාත් වැඩි පාඨක රුචිකත්වයක් සහ නැඹුරුවක් පුවත්පත කෙරෙහි ඇති විය.
අතීතයේ පටන් අදහස් හුවමාරු කර ගැනීම සඳහා මිනිසා විසින් උපයෝගී කරගනු ලැබූ විවිධ මාධ්‍ය අතර, නව තාක්ෂණයේ දියුණුවත් සමඟ ඇති වූ ක්‍රමවත් සංවිධානාත්මක ප්‍රබලතම සන්නිවේදන මාධ්‍ය වූයේ පුවත්පත ය. පුවත්පත් මාධ්‍ය ජනතාවට තම අරමුණු ඉටුකර ගැනීම සඳහා ඉතා ඵළදායි වූත්, පහසු වූත් මාධ්‍ය වීම හේතුවෙන් එය මිනිස් ජීවිතය හා වඩාත් සමීප ලෙස සම්බන්ධ වූ බව පෙනේ. උගත් ජනයාගේ ග්‍රහණයට හසු වූ පුවත්පත් කලාව සමාජීය අවශ්‍යතා ඉටු කිරීමෙහිලා ප්‍රබල මාධ්‍යයක් ලෙස වර්ධනය වූයේ ය. ජනතාවගේ ප්‍රශ්න වලදී පුවත්පත සම්බන්ධ වන ආකාරය අනුව සමහර අවස්ථාවලදී එය ඇතැම් අයගේ ප්‍රසාදයට පාත්‍ර නොවූව ද වැඩි දෙනා තුළ රුචිකත්වයක් ඇති විය. රුචි අරුචි බව කෙබඳු වුවත්, වැඩි කලක් ගත වන්නට පෙර සමාජයේ පැවැත්මට පුවත්පත අත්‍යවශ්‍ය සේවාවක් බවට පත් වූයේ ය (බාලගේ,2009,පි.28).
ජෝන් බට්නර් නම් පුවත්පත් කලාවේදියා 1980 වසරේ ඵ්ි ක්‍දපපමබසජ්එසදබ නම් ග්‍රන්ථයක් පළ කරමින් පුවත්පතේ ස්වරූපය මෙලෙස විස්තර කරයි.
“ප්‍රවෘත්ති පත්‍රය වූ කලී අප සමාජයේ ආර්ථික, සමාජික සංස්ථාවකි. එය ලොව පුරා ජනයා හැඩගස්වන ප්‍රධාන බලවේගයක් වන අතර ආර්ථික ප්‍රගතිය සහ විශ්ව අවබෝධය සඳහා දරණ ජාතික හා අන්තර්ජාතික ප්‍රයත්නයන් කෙරෙහි මහත් සේ බලපායි.”
පුවත්පත, පවතින දෑ හා පවතින සිද්ධීන් විවරණය කර දක්වන කැඩපතකි. එදිනෙදා සමාජ ව්‍යූහය තුළ සිදු වන සිදුවීම්, තොරතුරු, ප්‍රවෘත්ති ආදිය නිරවද්‍යතාවෙන් පරිපූර්ණ විය යුත්තේ එය සමාජගත වී පාඨක මානසිකත්වය කෙරෙහි බලපෑම් කරමින් සමාජ ව්‍යූහයේ විවිධ පරිවර්තනයන්ට සාධකයක් විය හැකි බැවිණි. කෙසේ වෙතත් අදටත් විශාල පාඨක පිරිසක් පුවත්පත හා සම්බන්ධ වී සිටින්නේ ඒ කෙරෙහි විශ්වාසනීයත්වයක් හා ලැදියාවක් පවතින නිසා ය.
ග්‍රැන්සිස් විලියම්ස් නම් මාධ්‍ය විශාරදවරයාගේ කියමනින් පුවත්පතෙහි සමාජීය වැදගත්කම පැහැදිලි වේ. එනම්,
“තමන් ජීවත් වන යුගයේ සමාජ තත්ත්වය වෙනත් ඕනෑම සමාජයකට වඩා පැහැදිලිව පුවත්පත පෙන්වා දෙයි. එය සමාජය නම් වූ දේශයේ වායු පීඩනය නිවැරදිව මැනීම සඳහා භාවිත කරන සුවිශේෂ වූ වායු පීඩන මානයක් බඳු ය.”
රූපවාහිනි මාධ්‍යය ගත් කල එය ඉතා ආකර්ෂණීය මාධ්‍යයක් ලෙස පෙනෙන නමුත් එයින් ග්‍රාහකයාගේ මානසික ක්‍රියාකාරීත්වය සංවර්ධනය නොකරයි. ගුවන්විදුලිය එයට වඩා වැඩි තරමක් ඉදිරියෙන් සිටිමින් ග්‍රාහකයාගේ පරිකල්පන ශක්තිය වැඩි දියුණු කරයි. පුවත්පත ඒ සියල්ලට ම ඉදිරියෙන් සිටිමින් පාඨකයා තුළ විවිධාකාර නිපුණතා පෝෂණය කරයි. පාඨකයන්ගේ මානසික ක්‍රියාකාරීත්වය ඉතා ඉහළ මට්ටමකට නංවයි. “ජීවිතය පුරා භාවිත වන කියවීම් මාධ්‍යයක් ලෙස පුද්ගලයා තුළ නිපුණතා වර්ධනය කිරීමට පුවත්පතින් ඉටු වන්නේ සුවිශේෂී මෙහෙවරක්” යැයි ලෝක පුවත්පත් සංගමයේ ආචාර්ය ආබ්රේ (ෘරගඵක්‍ගඵ්බබැ ්ර්ටබබ ්ඉරු) පවසයි.
මෙලෙස නූතනයේ ඉතාමත් දියුණු තත්ත්වයකට පැමිණ තිබෙන පුවත්පත් කලාව තුළින් වර්තමානයේ අපේක්ෂිත අරමුණු ඉටු වෙනවාද යන්න ගැටලු සහගත ය. පුවත්පත් ක්‍රියාකාරීත්වය හා ව්‍යූහය විමසා බැලීමේ දී මෙය මනාව පැහැදිලි කර ගැනීමට පුළුවන. පුවත්පත මූලික අරමුණෙන් බැහැරව ගමන් කරන බව පෙනෙන්නට තිබේ.
ආණ්ඩු හැදුවේත්, ආණ්ඩු පෙරළුවේත් එදා පුවත්පත ය. පුවත්පත රජයට ගන්නට පවා ආණ්ඩු ද පෙළඹුනා හ. සමාජය මෙහෙය වූයේ පුවත්පත ය. අද පත්තර කලාව මෙහෙය වන්නේ දේශපාලනය හා සල්ලි යැයි කීවොත් නිවැරදි ය (කල්පනී සඟරාව,1986,පි.78)