මාධ්ය නියාමනය හැඳින්වීම
මාධ්ය නියාමනය හැඳින්වීම.
මාධ්ය නියාමනය හා මාධ්ය ප්‍රතිපත්ති සමග සමීප සබඳතාවක් ඇත. රජයේ විසින් හෝ වෙනත් නිල තීරණයන් මගින් ගනු ලබන තින්දු තුළින් යම් ආකාරයකට මාධ්ය ව්‍යුහය හෝ මාධ්ය හැසිරීම පාලනය පිළිබඳ විධිමත් හා අවිධිමත් ආකාරයට යම්කිසි යාන්ත්‍රණයක් මෙම නිර්මාණය කිරීම මෙතුලින් සිදුවේ. මාධ්ය මගින් සමාජය වෙත යන තොරතුරු සමාජයේ එදිනෙදා පැවැත්මට අතිශය තීරණාත්මක ලෙස බලපෑම් සිදු සිදුකරයි. ඒ අනුව එම ක්‍රියාවලිය කිසියම් අවධානයකින් යුතුව සොයා බැලීම හා ඵම ක්‍රියාවලිය අවධානයකින් යුතුව කරගෙනයාමට පිළිගත් නීතිරීති ප්‍රතිපත්ති සහ ආචාරධර්ම පදනම් කරගනු ලබයි. ඒ අනුව මාධ්ය නියාමනය පිළිබඳව හැදෑරීම් මාධ්ය අධ්‍යනය විෂය ක්ෂේත්‍රය තුළදී ඉතාම වැදගත් කාර්යයක් වී ඇත.
මාධ්ය නියාමන ක්‍රියාවලිය වටහා ගැනීමේදී නියාමනය යන්නෙහි අර්ථය මුලින්ම වටහා ගැනීම් ප්‍රයෝජනවත් වේ. මෙහිදී මහජන ආයතනයක් විසින් ප්‍රජාවගේ පිළිගැනීම්ට ලක්වූ ක්‍රියාකාරකම් පිළිබඳව බල පවත්වනු ලබන ඉලක්කගත පාලනයන් නියාමනය ලෙස හැඳින්විය හැකිය. ඒ අනුව මාධ්ය නියාමනය යනු නූතන මාධ්ය කර්මාන්තයේ භාවිතය තුලදී කැපී පෙනෙන සංකල්පයක් ලෙස හැඳින්වෙයි.
බහු තත්වවාදය, විවිධත්වය, තරගකාරීත්වය, සහ නිදහස වැනි ප්‍රතිපත්ති අරමුණු තහවුරු කිරීම් සඳහා මාධ්ය ක්‍රමවේදයක් ඇති කිරීමත් ආයතන වලට අදාළව නීතිමය බැඳීමක් සහිත ව සිදු කරනු ලබන ක්‍රියාවලියක් ලෙසත් මෙය හැඳින්විය හැකිය. මහජන ආයතන මගින් කරනු ලබන සංස්ථාපිත නියාමන මෙයට ඇතුළත් වේ.
නිදසුන් ලෙස.......................
- සලාක (Quota) ක්‍රම හඳුන්වා දීම.
- අන්තර්ගත විය යුතු මූලික දේවල් හඳුන්වා දීම.
- හිමිකාරීත්වය සීමා කිරීම්.
ආදිය දැක්විය හැකියි.
රජය හෝ රජය සමඟ සම්බන්ධ වී මාධ්ය සංවිධාන මගින්ද මෙම මාධ්ය නියාමනය ක්‍රියාවලිය ආරම්භ කිරීමේ හැකියාවක් ඇත. මාධ්ය නියාමනය මාධ්ය ප්‍රතිපත්ති වල සාකච්ඡාවට ලක් වන විෂය ක්ෂේත්‍රකි. මෙම මාධ්ය නියාමනයන් ධනාත්මක මෙන්ම ඍණාත්මක මුහුණුවරකින් ද ක්‍රියාත්මක වනු දැකිය හැකිවේ. එනම් කිසියම් පිළිගත් ප්‍රමිතියක් සහිතව ප්‍රවෘත්ති විකාශනය කිරීමට ඉඩ සැලසීම ධනාත්මක ක්‍රියාවලියකි. මාධ්‍යයෙහි ඉදිරිපත් වීම වැලැක්වීම සෘණාත්මක නියාමනයක් ලෙස හැඳින්විය හැකිය.
විශේෂයෙන්ම නියාමනය එක් එක් මාධ්‍යයන්ට විශේෂිතව පවතින බව හඳුනාගත හැකිය. එහිදී මුද්‍රිත මාධ්ය නියාමනය හා විද්‍යුත් මාධ්ය නියාමනය ලෙස වර්ග කරගත හැකිවෙයි. එහෙත් ඩිඡිටල් තාක්ෂණ ක්‍රියාවලියෙහි අන්තර්ජාලය වත්මන් මාධ්ය වලට විශේෂිත නියාමනයන් අර්ථ විරහිත දෙයක් ලෙස පෙනී යා හැකිය. ජාතික රාජ්‍ය, පාරජාතික රාජ්‍ය, මෙන්ම ජාත්‍යන්තර ප්‍රතිපත්ති මගින් නියාමනයේ ස්වරූපය වෙනස් වි ඇති බව හඳුනාගත හැකි වේ.
මාධ්ය නියාමනයේ ඉතිහාසය
මාධ්ය නියාමනය විශේෂ අවධානයකින් යුතුව, කල යුතු ක්‍රියාවලියක් බවට පත්වන්නේ ජනමාධ්‍ය ඇරඹීමත් සමගය. මුල් යුගයේද දී ජනමාධ්‍ය නියාමනය සිදු කෙරුණේ රටේ පාලකයාගේ බලය පවත්වා ගැනීමට, ඉන් සිදුවන බලපෑම පදනම් කරගෙනයි.
15 වන සියවස මැද භාගයේ දී මුද්‍රණ යන්ත්‍රය භාවිතයෙන් බටහිර යුරෝපයේ පොත් පත් මුද්‍රණ කටයුතු ආරම්භ වනවිට මාධ්ය නියාමනය ද ඇරඹි බව පෙන්වා දිය හැකිය. මුද්‍රණය ව්‍යාපාරයයක් මෙන්ම කර්මාන්තයක් ලෙස ව්‍යාප්ත වන විට පල්ලිය හා රඡය මුද්‍රණ ප්‍රකාශන වල ඇති අන්තර්ගතය කුමක්ද යන්න පිළිබඳව විමසීමට උනන්දු වූ බව හඳුනාගත හැකිය. පොත් මුද්‍රණයට පෙර කිසියම් බලධාරීන්ගේ අනුමැතිය ගැනීම්ටත් ඒවා ආනයනය හා අපනයනයේ දී කිසියම් පාලනයකට/සීමා කිරීමට නතු කිරීම මෙහිදි සිදුවී ඇත.
මුල් කාලයේදී රජුට ට පක්ෂපාතී ලෙස මාධ්ය ක්‍රියා කරන්නේද යන්න සොයා බැලීමට මාධ්ය නියාමනයට ලක්කළ අතර ලෝකය ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ස්වරූපයට පරිවර්තනය වීමත් සමග මාධ්ය නියාමනය පුළුල් වුයේ ජනතාවගේ අදහස් ප්‍රකාශ කිරීමේ නිදහස පදනම් කරගනිමිනි. සමාජ වගකීම් සන්නිවේදන සංකල්පය ගොඩනැගෙන්නේ මාධ්ය නිදහස වඩා වගකීමෙන් යුතුව පරිහරණය කළ යුතු බව වටහා ගැනීමෙන් අනතුරුවයි. එමෙන්ම විවිධ යුගවල දී සිදුවූ සන්නිවේදන සංකල්ප තුළ ද කියැවෙන්නේ මාධ්ය නියාමනය සිදු කළ ආකාරය පිළිබඳවයි. සන්නිවේදන සංකල්ප පහත පරිදි වේ.
- අධිපතිවාදි සන්නිවේදන සංකල්පය
- ස්වතන්ත්‍රවාදී සන්නිවේදන සංකල්පය හෙවත් නිදහස් මතවාදී සන්නිවේදන සංකල්පය
- කමීයුනීස්ට්චාදි සන්නිවේදන සංකල්පය හෙවත් සමාජවාදී සන්නිවේදන සංකල්පය
- සමාජ වගකීම් සන්නිවේදන සංකල්පයය
මාධ්ය නියාමනයේ අවශයතා
නියාමනය මගින් මාධ්ය නිදහස සීමා වන බවට අදහස් ඉදිරිපත් ව ඇත..එහෙත් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදි සමාජගත බහුතරයකගේ අයීතින් වෙනුවෙන් නියාමනයක් පවත්වා ගෙන යාම අත්‍යශ්‍ය වූවකි.ඒ අනුව නියාමනය නිදහසේ සහ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ මූලදර්මයක් ලෙස සැලකිය හැකිය.
.@@@@@@ මාධ්ය නියාමනයේ අවශයතාව කරුණු හයක් යටතේ සාකච්ජා කළ හැකි ය.
- තොරතුරු සමාජයක පවත්නා විවිද සන්නිවේදන විදික්‍රම යනු ආර්තථික සම්පතකි. එබැවින් ඒවා කළමනාකරණය කිරීමට නියාමනය අවශය වේ.
- මහජන සාමය ආරක්ශා කිරීමට නියාමන අවශය වේ.
- පාලනය නොකරන ලද පොදු මහජන සන්නිවේදන ක්‍රම මගින් තනි පුද්ගලයන්ගේ අයිතියට සිදු වන බලපෑම පාලනය කිරීමට නියාමනය අවශය වේ.
- තාක්ශණික ප්‍රමිතිකරන,නවෝත්පාදනය,අන්තර් සම්බන්දතා මත පදනම් වූ සන්නිවේදන ක්‍රමවේදවල සංවර්දනයට සහ ඵලදායී භාවිතයට නියාමනය අතයවශය වේ.
- තමන් තෝරා ගත් සන්නිවේදනාත්මක හා සංස්කෘතික භාවිතය මත පදනම් ව් තොරතුරු වෙත ප්‍රවේශ වීම සන්නිවේදනයේ නිදහස, විවිදත්වය සහ විශ්වීය වටිනකම් ප්‍රවධනයට නියාමනය වැදගත් වේ.
- මාධ්ය සේවාවල නිදහස් වෙළෙද පොළ භාවිතය, ප්‍රවේශ වීමේ තරගකාරීත්වය, පාරිභෝගික අයිතිය යනාදිය පවත්වා ගෙන යාමට නියාමනය වැදගත් වේ.
