ලාංකේය සිනමාව හා වාරණය
චිත‍්‍රපටිය ප‍්‍රබල කලා මාධ්‍යයක් වන අතරම කර්මාන්තයකි. එසේම එය සමාජයේ විවිධ ක්ෂේත‍්‍රයන් විදහාපාන කැඩපතකි. චලන චිත‍්‍රය ආරම්භ වූදා සිටම චිත‍්‍රපටියේ ප‍්‍රමිතිය වාරණයකින් තොරව පවත්වාගෙන යා හැකිද යන්න පිළිබඳ සංවාදය ගොඩනැඟී ඇත. චිත‍්‍රපටිය යථාව හා ජීවිතය එලෙසින්ම පිළිබිඹු කරන්නක් නොවේ. එය පුද්ගල නිශ්චිත පරමාදර්ශයන්ගෙන් ඔබ්බට ගොස් සංඥාර්ථය හා මනෝ විශ්ලේෂණාර්ථ සමඟ ගනුදෙනු කරන භාවිතයකි. එසේම සිනමා කෘතියක නිශ්චිත අරුත සොයා යෑමේ දී එය බිහිවූ සමාජ සංස්කෘතිය තුළ තැබීමට සිදුවේ. මේ නිසා සිනමා කෘතියක් එකී සමාජ දේශපාලන හා සංස්කෘතික මැදිහත්වීම් සමග ගැටීමට සිදුවේ. ලාංකේය සිනමාවට වාරණය යන පදය අමුතු දෙයක් නොවේ. ලාංකේය සිනමාව හා වාරණය පිළිබඳව කැලණිය විශ්වවිද්‍යාලයේ ජනසන්නිවේදන අධ්‍යයන අංශයේ ජ්‍යෙෂ්ඨ කථිකාචාර්ය සමන්තිකා ප‍්‍රියදර්ශනී මහක්මිය සමඟ සිදු කරන ලද සාකච්ඡාව මේ අයුරින් දැක්විය හැකිය.
පොදුවේ ගත්කළ වාරණය යනුවෙන් හඳඅන්වන්නේ දෝෂ පරීක්ෂාවයි. සාහිත්‍ය කලාව ඇතුළු යම් සන්නිවේදන මාධ්‍යයක දෝෂ නැතිනම් යෝග්‍යතාවය පරීක්ෂා කර නොගැළපෙන දෑ ඇතොත් ඒවා ඉවක් තර අනුමක කිරීමක් වාරණය මගින් සිදු වේ. පුවත්පත, ගුවන්විදුලිය, රූපවාහිනිය, වේදිකා නාට්‍ය, ජනමාධ්‍ය මෙන්ම අනෙකුත් නව මාධ්‍යන් තුළත් ග‍්‍රාහකයා වෙත ගෙනඑනු ලබන සංදේශ කෙරෙහි විවිධ ස්වරූපයේ වාරණයන් ක‍්‍රියාත්මක වේ.
සිනමාව තුළ වාරණය ක‍්‍රියාත්මක වීම පිළබඳ සඳහන් කිරීමේ දී ඇතැම් රටවල වාරණය ඉතාමත් මෘදු වන අතර එය බාලවයස්කරුවන් ආරක්ෂා කිරීම සහ පේ‍්‍රක්ෂකයන්ට සිනමා කෘතියේ අන්තර්ගතය දැනුම්දීමට යොදා ගන්නා ශ්‍රෙණිගත කිරීම් ක‍්‍රමයකට සීමා වේ. ඒත් ඇතැම් රටවල් තවමත් චිත‍්‍රපට සම්පූර්ණයෙන් වාරණය කිරීම හෝ කොටස් කපා ඉවත් කිරීමට බල කරන දැඩි වාරණ ක‍්‍රමයන් අනුගමනය කෙරේ. සාමාන්‍යයෙන් බහුලව වාරණය ක්ෂේත‍්‍ර තුනක් දැකිය හැකියි. ඒ ලිංගිකත්වය, ප‍්‍රචණ්ඩත්වය හා දේශපාලනයයි. ලිංගිකත්වය හා ප‍්‍රචණ්ඩත්වය ප‍්‍රධාන වශයෙන් බාලවයස්කරුවන් වෙනුවෙන් පෙනී සිටින කණ්ඩායම්වල මූලික අවශ්‍යතාවයක් ලෙස භාවිත වේ. දේශපාලනය යන සාධකය පැහැදිලිව රාජ්‍ය, රාජ්‍ය ආයතන හා ආණ්ඩුවේ අවශ්‍යතාවයක් ලෙස ක‍්‍රියාත්මක වේ.
ලංකාවේ චිත‍්‍රපට වාරණය බොහෝ දුරට සිදුවන්නේ නෛතික නොවන ආකාරයට. වාරණය සම්බන්ධයෙන් දේශපාලනඥයන් හා රජය වෙත චෝදනා එල්ල වුවත් චිත‍්‍රපටයක තේමාව තෝරා ගැනීම, තිර රචනය, රූපගත කරන අවස්ථාවේ සිට ලාංකේය දේශපාලනය, සංස්කෘතිය හා ආර්ථික කරුණු නිර්මාණාත්මක චින්තනය වෙත බලපෑම් කෙරේ. තිස් වසරක් පුරා ලංකාවේ පැවති යුද්ධය අනියම් ලෙස සිනමාව වාරණයට බලපායි. එසේම සංස්කෘතික, ආගමික, සදාචාරාත්මක හා ස්ත‍්‍රී පුරුෂ සමාජභාවය යන සාධක අනියම් ලෙස
නිර්මාණයන් කෙරෙහි සෘජු හා වක‍්‍ර ලෙස බලපෑම් එල්ල කෙරේ.
රැඟුම් පාලක මණ්ඩලය මෙරට තුළ ක‍්‍රියාත්මක වන්නේ චිත‍්‍රපට වර්ගීකරණ ආයතනයක් ලෙසයි. චිත‍්‍රපටයක් මහජන ප‍්‍රදර්ශනයට යොමු කිරීමට පෙර එය සුදුසුද නුසුදුසුද යන්න පරීක්ෂා කර බලා අනුමත කරමින් වර්ගීකරණ සහතිකයක් නිකුත් කිරීම හෝ තහනම් කිරීම සිදු කෙරේ.
- 01. ‘U’ සහතිකය - අසීමිත මහජන ප‍්‍රදර්ශනයට සුදුසු
- ‘X’ සහතිකය - වැඩිහිටියන්ට පමණක් සුදුසු
- ‘A’ සහතිකය - වැඩිහිටියන්ට වඩාත් සුදුසු
වශයෙන් වර්ගීකරණය කරන අතර චිත‍්‍රපටයේ ප‍්‍රදර්ශනයට නුසුදුසු කොටස් ඉවත් කිරීම හෝ සම්පූර්ණයෙන් තහනම් කිරීමට ද ඔවුන්ට බලය ඇත.
රැඟුම් පාලක මණ්ඩලය එම ප‍්‍රතිපත්ති ක‍්‍රියාත්මක කිරීමේ දී මානව ප‍්‍රගතියට හා කලාව රසවිදීම සඳහා ප්‍රෙක්ෂකයාට ඇති අයිතිය හා අදහස් ප‍්‍රකාශනයට ඇති අයිතිය වැරදි ආකාරයට භාවිත කරන්නේ ද යන්න පිළිබඳවත් අවධානය යොමු කරනු ලබනවා. සමාජ වගකීම් මුල් තැන්හිලා සැලකිල්ලට ගෙන සමාජයට අහිතකර දේ බැහැර කිරීම රැඟුම් පාලක මණ්ඩලයේ ප‍්‍රතිපත්තියයි.
සිනමා වාරණය සම්බන්ධයෙන් ලංකාවේ මුල්වරට මහජන ප‍්‍රදර්ශනයට තැබීම තහනම් වූ චිත‍්‍රපටය වන්නේ නූර්බායි විසින් 1921 දී ගෙන්යන ලද ‘ලයිට් ඔෆ් ඒෂියා’ නම් නිහ`ඩ ඉන්දීය චිත‍්‍රපටියයි. ලාංකේය සිනමා ඉතිහාසය තුළ මුල් වරට තිරගත කිරීම සම්පූර්ණයෙන් තහනමට ලක් වූ චිත‍්‍රපටය ලෙස සැලකෙන්නේ 1960දී එල්.එස් රාමචන්ද්‍රන් විසින් අධ්‍යක්ෂනය කරන ලද ‘නළඟන’ චිත‍්‍රපටියයිx 1981 වසරේ දී ගාමිණී ෆොන්සේකා විසින් අධ්‍යක්ෂණය කරන ලද ‘සාගරයක් මැද’ එම දශකයේ වඩාත්ම ආන්දෝලනයට තුඩු දුන් තහනම සහිත සිනමා නිර්මාණය ලෙස හඳුන්වන්න පුළුවන්. 1997 වසරේදී ප‍්‍රසන්න විතානගේ අධයක්ෂණය කළ ‘පුරහඳ කළුවර’ චිත‍්‍රපටය සිංහල සිනමාවේ නිර්මාණ නිදහස සහ වාරණය පිළිබඳ හැරවුම් ලක්ෂයක් සනිටුහන් කරනවා. මෙම සිනමා කෘතියට රැඟුම් පාලක මණ්ඩලයේ අවසරය හිමි වුණත් චිත‍්‍රපටය ප‍්‍රදර්ශනය සඳහා එවකට උතුරු ප‍්‍රසේශය පිළිබඳ පුනරුත්ථාපපන ප‍්‍රතිසංස්කරණ හා සංවර්ධනය පිළිබඳ අමාත්‍ය සරත් අමුණුගම මහතාගෙන් බාධා එල්ල වෙනවා. නමුත් 2001 වර්ෂයේ දී පුරහඳ කළුවර චිත‍්‍රපටය නැවත මහජන ප‍්‍රදර්ශනය ආරම්භ කරනවා.
වඩාත්ම ආන්දෝලනාත්මක තලයට පිවිසෙන්නේ අශෝක හඳගමගේ ‘අක්ෂරය’ සිනමා කෘතිය. පියුමි සමරවීර, සහ ළමා නළු ඉෂාම් සම්සුදීම් රඟන දේ අක්ෂරය චිත‍්‍රපටය සඳහා රැඟුම් පාලක මණ්ඩලයේ අනුමැතිය හිමිව තිබුණත් 2006 වසරේ දී ලබාදෙන අධිකරණ තීන්දුවකින් අක්ෂරය චිත‍්‍රපටිය ප‍්‍රදර්ශනය කිරීම තහනම් කරතවා. මෙහි දොළොස් හැවිරිදි දරුවා සහ මව පෙනී සිටින රූප රාමු කිහිපයක් හේතුවෙන් මෙම මතභේදාත්මක තත්ත්වය උද්ගත වෙනවා. එබැවින් අක්ෂරය කිසි දිනක ලංකාවේ තිරගත නොවූ සිනමා නිර්මාණයක් ලෙස ඉතිහාසයට එක් වෙනවා. සත්‍යජිත් මාඉටිපේ විසින් අධ්‍යක්ෂණය කළ බොරදිය පොකුණ සිනමා කෘතිය 2004 වසරේදී වැඩ අවසන් වන නමුත් 2010 වසරේ තෙක්ම රැඟුම් පාලක මණ්ඩල අවසරය නොලැබෙන අතර 2015 දී මහජන ප‍්‍රදර්ශනයට ඉදිරිපත් කරනවා.
ප‍්‍රවීණ සිනමාවේදී ප‍්‍රසන්න විතානගේ අධ්‍යක්ෂණය කළ ”උසාවිය නිහඩයි” ^Silence of the courts& නම් වූ වාර්තා චිත‍්‍රපටය මෙරට සිනමා සහ විවිධ ක්ෂේත‍්‍ර ගණනාවක සංවාදයට බඳුන් වූ මාතෘකාවක් වුණා. චිත‍්‍රපටයේ අන්තර්ගතය සම්බන්ධ විරෝධය පළ කළ හිටපු මහේස්ත‍්‍රාත්වරයෙකු මෙම චිත‍්‍රපටයට එරෙහිව නඩුවක් ගොනුකර තිබුණා. එම නඩුව පැමිණිට්ලට ගනිමින් කොළඹ දිසා අධිකරණය ”උසාවිය නිහ`ඩයි” ^Silence of the courts& චිත‍්‍රපටය ප‍්‍රදර්ශනය වළකාලමින් පැනවූ වාරණ නියෝගයට එරෙහිව අධිකරණයේ කරුණු දැක්වූ අධ්‍යක්ෂ ප‍්‍රසන්න විතානගේ ඇතුළු වගඋත්තරකාර පාර්ශවය අදාළ වාරණය ඉවත් කර ගැනීමට සමත් වෙනවා. මේ දිනවල එය තිරගත වෙමින් පවතිනවා. එය නැවත අධිකරණය නිර්මාණකරුවෙකු සතු ප‍්‍රකාශන නිදහස වෙනුවෙන් පෙනී සිටි අවස්ථාවක් ලෙස ඉතිහාසගත වෙනවා.
