සංස්කෘතික ආක්‍රමණය
යම් කසි සංස්කෘතියකට වෙනත් සංස්කෘතියක අංගයක් බලහත්කාරයෙන් එකතු වීම සංස්කෘතික ආක්‍රමණය ගෙස සලකමු. මෙහිදී ආක්‍රමණයට ලක්වන සංස්කෘතියෙහි කිසිදු කැමැත්තකින් තොරව එම සිදුවන බව දක්නට ලැබේ. සැලසුම් සහගතව හෝ සැලසුමකින් තොරව සිදුවන ආක්‍රමණයක දී වුවද යම්කිසි සංස්කෘතියක් යටපත් වීම සිදු වේ. එම අවස්ථාවල මුළු සංස්කෘතියම යටපත් වන අතර තවත් අවස්ථාවක සංස්කෘතිකාංග කිහිපයක් පමණක් යටත් බවට පත් වෙයි. ඓතිහාසිකව කරුණු විමසීමේ දී මෙම සංසකෘතික ආක්‍රමණය දේශපාලනික මුහුණුවරකින් යුතුව සිදු වේ.
උදා - 1815 දී ඉංග්‍රීසීන් ශ්‍රී ලංකාව යටත් කර ගැනීමත් සමග ඇති වු සංස්කෘතික ආක්‍රමණය දේශපාලන ස්වරූපයක් ගත්තේය. පෘතුගීසීන් හා ලන්දේසින් විසින් කරන ලද සංස්කෘතික ආක්‍රමණය ද එම දේශපාලන ස්වරූපයේ ද කොටසක් විය.
නමුත් වර්තමාන සංස්කෘතිය ආක්‍රමණය සිදු වන්නේ නව යටත් විජිතවාදී ක්‍රමයකටය. නව යටත් විජිතවදෙය යනු භුමිය වශයෙන් රටක් අල්ලා නොගෙන එම රටෙහි සංස්කෘතිය පමණක් ආක්‍රමණය කිරීමකි. නව යටත් විජිතවාදයේ දී ඉතා වේගයෙන් සංස්කෘතිය ආක්‍රමණය සිදු වේ. බහු ජාතික සමාගම් වල ධනවාදී රටවල් වල සෘජු හෝ වක්‍ර වෙළද අරමුණු ඉටුකර ගැනීම සදහා මෙම සංස්කෘතිය ආක්‍රමණය සිදු කරන බවද දක්නට ලැබේ. යමිකිසි සංස්කෘතික ආක්‍රමණයක් සැලසුම් සහගතව සිදු වන්නේ නම් එහි ප්‍රමුඛ කාර්යය ඉටු කරන්නේ ජන මාධ්‍ය මගිනි. ජනමාධ්‍ය හරහ බටහිර රටවල් පෙරදිග රටවල තම සංස්කෘතියට අවශ්‍ය පරිසරය මලින් සකස් කරනු දක්නට ලැබේ. සංස්කෘතික ආක්‍රමණය සිදු කරන්නේ ඉන් අනතුරුවය. එය සිදු කරන්නේ ද මාධ්‍ය මගින් ය. මුලික යම්කිසි අංගයක් ආක්‍රමණය ලෙස එකතු වූවද පසු කාලීනව එය සාමාන්‍ය සංස්කෘතිකාංගයක් බවට පත් විය හැකිය.
උදා - සිංහල විවාහ චාරිත්‍රවල මනාලයාගේ බටහිර ඇදුම මුල් කාලීනව සංස්කෘතිම ආක්‍රමණයකි. නමුත් පසු කාලීනව එය සාමාන්‍ය සංස්කෘතිකාංලයක් බවට පත්ව තිබේ.
මෙම සංස්කෘතික ආක්‍රමණයන් බලහත්කාරයෙන් මෙන්ම උපක්‍රමශීලීව ද සිදු වේ.
සංස්කෘතික හුවමාරුව
සමාජීය වශයෙන් යම් සංස්කෘතික ලක්ෂණයක් හෝ ලක්ෂණ කීපයක් තම සංස්කෘතියට එක්කර ගැනීමෙන් සංස්කෘතික වර්ධනයක් අපේක්ෂා කල හැකිය. හුවමාරුවක දී සංස්කෘතීන් දෙක අතරම සංස්කෘතික විසරණයක් සිදු වේ. මෙය සංස්කෘතික දෙකම ඉතා කැමැත්තෙන් සිදු කරන්නකි. සංස්කෘතිය ආක්‍රමණයේ දී ප්‍රබල සංස්කෘතිය විසින් දුබව සංස්කෘතිය යටපත් කරන්නේ බලහත් කාරයෙන් මෙන්ය. එම තත්වය සංස්කෘතිය යටපත් කරන්නේ බලහත් කාරයෙන් මෙන්ය. එම තත්වය සංස්කෘතිය හුවමාරුවේ දී දක්නට නොලැබේ.
ඕනෑම රටක ඓතිහාසික තොරතුරු විමසීමේ දී සංස්කෘතික හුවමාරු සිදු වූ අයුරු සොයා ගත හැකිය. උදාහරණයක් ලෙස යටත් විජිත සමයේ ශ්‍රී ලංකාවේ ද ඇතුළු බොහෝ යටත් රටවල් වල සංස්කෘතිකාංග ජපානය , පෘතුගාලය, එංගලන්තය, රෝමය වැනි අධිරාජ්‍යවාදී රටවල් හුවමාරු කර ගන්නා ලදි. එහිදි ආක්‍රමණික ලක්ෂණ තිබුණත් සංස්කෘතික හුවමාරුව ද සිදු විය. යම් රටක , සංස්කෘතියක හුවමාරු වූ සංස්කෘතිකාංග පසු කාලීනව තම සංස්කෘතියේ ම ආවේණික අංගයක් බවට පත් කර ගනී. සංස්කෘතික අංග හුවමාරුව තුලින් රටක ඇතුලත පවතින සමාජ කොටස් අතර මෙන්ම රටවල් අතර ද සහයෝගය ඇති කරන්නකි. උදාහරණයක් ලෙස සිංහල දෙමළ ජාතීන් අතර සංස්කෘතික හුවමාරු වූයේ නම් වත්මන් වාර්ගික ගැටළුව වුවද විසදිය හැකිය.
මෙය සැලසුම් සහගතව හෝ සැලසුමකින් තොරව සිදු කල හැක්කකි. යම් රටක තම ප්‍රබල සංස්කෘතිකාංගය අන් රටවලට ව්‍යාප්ත කිරීම සදහා මෙම හුවමාරුව සැලසුම් සහගතව භාවිත කල හැකිය. ;
උදා - කොරියන් ප්‍රචලිත ටෙලිනාට්‍යක් වූ ‘‘ සුජාත දියණිය‘‘ ශ්‍රී ලංකාවට ගෙන ආවේ කොරියන් ශ්‍රී ලංකා සංස්කෘතිය හුවමාරු වැඩසටහනක් යටතේය. මෙය කොරියාව විසින් ඉතා සැලසුම් සහගතව කරන ලද්දකි. යම් සංස්කෘතික හුවමාරුවක් සිදු කරන්නේ නම් එහිදී සංස්කෘතික නැගීමක් ද ඇති වේ.
