ජාන විකරණය කළ ශාකවල ජාන පරිසරයට එක්‌වෙන බවට සාධක
ජාන විකරණය කරන ලද විවිධ ශාක වර්ග මේ වන විට ලෝකයේ රටවල් රැසක වගා කරනු ලැබේ. මේ අතර විවිධ ආහාරමය භෝග මෙන් ම කපු වැනි ආහාරමය නොවන භෝග වර්ග ද රැසක්‌ තිබේ. මේවායේ සෞඛ්‍ය හා පාරිසරික බලපෑම් පිළිබඳව ඇති සංවාදය තවමත් අවසන් නොමැත. ඒවායෙන් ඇති විය හැකි පාරිසරික බලපෑම් පිළිබඳව කරුණු අනාවරණය වන්නේ තවදුරටත් මේ ශාක වර්ග වගා කිරීමත් සමඟ ය.
මෙවැනි බලපෑම් පිළිබඳව සඳහන් පර්යේෂණ වාර්තා දෙකක්‌ මෑත දී ප්‍රකාශයට පත් විය. මේ වාර්තා දෙකම ජාන විකරණය කළ මේ ශාක විශේෂ දෙකක්‌ පරිසරයට නිකුත් වීම හා සම්බන්ධය. ඉන් එක්‌ සිදුවීමක දී ශාකයක ගහනයක්‌ වගා බිමෙන් පිටත ස්‌වාභාවික පරිසරයේ හමු වී ඇති අතර අනෙක්‌ සිදුවීමේදී අදාළ ශාකයේ ජාන වල් ශාකවලට මිශ්‍ර වී ඇත. මේ දක්‌වා මෙවැනි සිදුවීම් තුනක්‌ වාර්තා වී තිබේ. අනෙක්‌ ශාකය තෘණ විශේෂයක්‌ සේ වගා කරනු ලබන Agrostis විශේෂයකි.
මේ තත්ත්වය කලක පටන් පෙන්වා දී තිබූ එක්‌ අතුරුඵලයක්‌ සේ හැඳින්විය හැකිය. දැන් එය සිදුවෙමින් තිබේ. මේ ආකාරයෙන් ජාන විකරණය කරන ලද ශාකවල ජාන වල් විශේෂවලට මිශ්‍ර වීමෙන් සිදුවිය හැකි බරපතළම බලපෑම වන්නේ ඉන් ඒවායේ ප්‍රවේණික විවිධත්වය අඩු වීමට ඇති හැකියාවයි. ඉන් ඇති විය හැකි බලපෑම විවිධ විය හැකි ය. මේ නිසා වගා කරනු ලබන ජාන විකරණය කරන ලද ශාක හා වල් විශේෂ අතර ඇති වන මේ මුහුම්වීම වැළැක්‌වීම වැදගත් වේ. එහෙත් ජාන විකරණය කළ භෝග වර්ගවලින් ඇති වන මේ පාරිසරික බලපෑම පාලනය කිරීමට සාර්ථක ක්‍රමවේදයක්‌ මේ දක්‌වා භාවිත නො වේ.
කැනෝලා ශාකයේ වගා බිමෙන් පිටත හමුවේ
ජාන විකරණය කර නිපදවන ලද කැනෝලා 1 (Canola 1 - Brassica napus) නම් ශාකය තෙල් ලබා ගැනීම සඳහා වසර දහයකට අධික කාලයක්‌ තිස්‌සේ උතුරු ඇමෙරිකාවේ වගා කෙරෙන ශාකයකි. මේ වන විට ඇමෙරිකාවේ මෙන් ම කැනඩාවේ වගා කරනු ලබන කැනෝලා වලින් සියයට 90කටත් වැඩි ප්‍රමාණයක්‌ ජාන විකරණය කරන ලද ශාක වේ. මේ ශාකය සකස්‌ කර ඇත්තේ ග්ලයිපොසේට්‌ හා ග්ලූපොසිනේට්‌ නම් වල් පැළෑටි නාශකවලට ඔරොත්තු දීම සඳහා ය.
මේ කැනෝලා ශාකයේ ගහන උතුරු දිග ඩැකෝටා ප්‍රදේශයේ වගා භූමිවලින් පිටත ප්‍රදේශවලින් හමුවී ඇත. වගා භූමියෙන් පිටතට සංක්‍රමණය වී ඇතැයි අදහස්‌ කරන මේ ශාක ව්‍යාප්ත වීම සිදු වී ඇත්තේ මාර්ග දෙපස වන අතර මෙසේ අධ්‍යයනය කළ නියෑදියෙන් සියයට 45 ක්‌ පමණ මේ ශාකය වීම ද වැදගත් වේ. මෙහි ඇති විශේෂත්වය වන්නේ උක්‌ත ශාක ගහනය වසරින් වසර ස්‌ථාවර වෙමින් පවත්නා අතර ඒ ශාක අතර මුහුම්කරණය වෙමින් නව විකරණය වූ ජාන සහිත ශාක දර්ශ බිහිවීමට ද හැකියාවක්‌ තිබීම ය. මේ අනුව තත්ත්වයේ ඇති බරපතළ ස්‌වභාවය පැහැදිලි ය.
කපු ජාන වල් කපුවලට මිශ්‍රවෙලා
ජාන විකරණය කරන ලද විවිධ ශාක වර්ග මේ වන විට ලෝකයේ රටවල් රැසක වගා කරනු ලැබේ. මේ අතර විවිධ ආහාරමය භෝග මෙන් ම කපු වැනි ආහාරමය නොවන භෝග වර්ග ද රැසක්‌ තිබේ. මේවායේ සෞඛ්‍ය හා පාරිසරික බලපෑම් පිළිබඳව ඇති සංවාදය තවමත් අවසන් නොමැත. ඒවායෙන් ඇති විය හැකි පාරිසරික බලපෑම් පිළිබඳව කරුණු අනාවරණය වන්නේ තවදුරටත් මේ ශාක වර්ග වගා කිරීමත් සමඟ ය.
මෙවැනි බලපෑම් පිළිබඳව සඳහන් පර්යේෂණ වාර්තා දෙකක්‌ මෑත දී ප්‍රකාශයට පත් විය. මේ වාර්තා දෙකම ජාන විකරණය කළ මේ ශාක විශේෂ දෙකක්‌ පරිසරයට නිකුත් වීම හා සම්බන්ධය. ඉන් එක්‌ සිදුවීමක දී ශාකයක ගහනයක්‌ වගා බිමෙන් පිටත ස්‌වාභාවික පරිසරයේ හමු වී ඇති අතර අනෙක්‌ සිදුවීමේදී අදාළ ශාකයේ ජාන වල් ශාකවලට මිශ්‍ර වී ඇත. මේ දක්‌වා මෙවැනි සිදුවීම් තුනක්‌ වාර්තා වී තිබේ. අනෙක්‌ ශාකය තෘණ විශේෂයක්‌ සේ වගා කරනු ලබන Agrostis විශේෂයකි.
මේ තත්ත්වය කලක පටන් පෙන්වා දී තිබූ එක්‌ අතුරුඵලයක්‌ සේ හැඳින්විය හැකිය. දැන් එය සිදුවෙමින් තිබේ. මේ ආකාරයෙන් ජාන විකරණය කරන ලද ශාකවල ජාන වල් විශේෂවලට මිශ්‍ර වීමෙන් සිදුවිය හැකි බරපතළම බලපෑම වන්නේ ඉන් ඒවායේ ප්‍රවේණික විවිධත්වය අඩු වීමට ඇති හැකියාවයි. ඉන් ඇති විය හැකි බලපෑම විවිධ විය හැකි ය. මේ නිසා වගා කරනු ලබන ජාන විකරණය කරන ලද ශාක හා වල් විශේෂ අතර ඇති වන මේ මුහුම්වීම වැළැක්‌වීම වැදගත් වේ. එහෙත් ජාන විකරණය කළ භෝග වර්ගවලින් ඇති වන මේ පාරිසරික බලපෑම පාලනය කිරීමට සාර්ථක ක්‍රමවේදයක්‌ මේ දක්‌වා භාවිත නො වේ.
කැනෝලා ශාකයේ වගා බිමෙන් පිටත හමුවේ
ජාන විකරණය කර නිපදවන ලද කැනෝලා 1 (Canola 1 - Brassica napus) නම් ශාකය තෙල් ලබා ගැනීම සඳහා වසර දහයකට අධික කාලයක්‌ තිස්‌සේ උතුරු ඇමෙරිකාවේ වගා කෙරෙන ශාකයකි. මේ වන විට ඇමෙරිකාවේ මෙන් ම කැනඩාවේ වගා කරනු ලබන කැනෝලා වලින් සියයට 90කටත් වැඩි ප්‍රමාණයක්‌ ජාන විකරණය කරන ලද ශාක වේ. මේ ශාකය සකස්‌ කර ඇත්තේ ග්ලයිපොසේට්‌ හා ග්ලූපොසිනේට්‌ නම් වල් පැළෑටි නාශකවලට ඔරොත්තු දීම සඳහා ය.
මේ කැනෝලා ශාකයේ ගහන උතුරු දිග ඩැකෝටා ප්‍රදේශයේ වගා භූමිවලින් පිටත ප්‍රදේශවලින් හමුවී ඇත. වගා භූමියෙන් පිටතට සංක්‍රමණය වී ඇතැයි අදහස්‌ කරන මේ ශාක ව්‍යාප්ත වීම සිදු වී ඇත්තේ මාර්ග දෙපස වන අතර මෙසේ අධ්‍යයනය කළ නියෑදියෙන් සියයට 45 ක්‌ පමණ මේ ශාකය වීම ද වැදගත් වේ. මෙහි ඇති විශේෂත්වය වන්නේ උක්‌ත ශාක ගහනය වසරින් වසර ස්‌ථාවර වෙමින් පවත්නා අතර ඒ ශාක අතර මුහුම්කරණය වෙමින් නව විකරණය වූ ජාන සහිත ශාක දර්ශ බිහිවීමට ද හැකියාවක්‌ තිබීම ය. මේ අනුව තත්ත්වයේ ඇති බරපතළ ස්‌වභාවය පැහැදිලි ය.
කපු ජාන වල් කපුවලට මිශ්‍රවෙලා
මේ අතර ජාන විකරණය කර නිපදවා ඇති කපු ශාකයේ ජාන වෙනත් වල් කපු ශාකවලට මුහුම් වී ඇති බව මෙක්‌සිකෝවේ සිදුකරන ලද අධ්‍යයනයකින් හෙළි වී තිබේ. මෙහි දී අධ්‍යයනයට ලක්‌ කරන ලද Gossypium hirsutum විශේෂයේ වල් කපු ශාක අතරින් හතරෙන් පංගුවක පමණ බීජ තුළ මේ ජාන හමු වී තිබේ. මේ ආකාරයට මුහුම් වී ඇති බීජ නිපදවා ඇති එක්‌ වල් කපු ශාකයක්‌ තිබී ඇත්තේ ආසන්නතම ජාන විකරණය කරන ලද භෝග වගාවට කිලෝමීටර් 755ක්‌ පමණ දුරකින් වීම විශේෂිත සිදුවීමකි. අනෙක්‌ අතට අධ්‍යයනයේ දී හමුවී ඇති බොහෝ ශාක මුහුම්කරණය වී පරම්පරාවකට වඩා ගත වී ඇති බවත් මෙහි දී හෙළි වී තිබේ. මෙක්‌සිකෝවේ ජාන විකරණය කරන ලද කපු ශාක වගා කරනු ලබන්නේ 1996 වර්ෂයේ පමණ පටන් ය. කපු ශාක ජාන වෙනස්‌ කිරීම මගින් කෘමීන්ට, වල්පැළෑටි නාශක හා ප්‍රතිවක්‍රවලට ඔරොත්තු දීම සඳහා සකස්‌ කර තිබේ. මේවායෙන් නිපදවනු ලබන බීජ බොහෝ ඈත ප්‍රදේශවලට පවා ගමන් කළ හැකි ය. ඒ සාමාන්‍ය බීජ ප්‍රචාරණ ක්‍රම මගිනි.
ලෝකයේ වගා කර ඇති කපු ප්‍රභේද සියල්ල ම පාහේ ඉහත කී වල් කපු විශේෂයෙන් ගෘහාශ්‍රිතකරණයට ලක්‌ කරන ලද ශාක වේ. එය සිදු වී ඇත්තේ මෙක්‌සිකෝවේ දී බව ද විශ්වාස කරනු ලැබේ. කපු ශාකවල ප්‍රවේණික විවිධත්වය ඉහළ තත්ත්වයක ඇති මෙක්‌සිකෝවේ සිදු වී ඇති මේ සිදුවීම සුළු කොට තැකිය නො හැක්‌කේ ඒ නිසා ඒවායේ විවිධත්වය අඩුවීමක්‌ සිදුවිය හැකි නිසා ය.
ජාන විකරණය කරන ලද විවිධ ශාක වර්ග මේ වන විට ලෝකයේ රටවල් රැසක වගා කරනු ලැබේ. මේ අතර විවිධ ආහාරමය භෝග මෙන් ම කපු වැනි ආහාරමය නොවන භෝග වර්ග ද රැසක්‌ තිබේ. මේවායේ සෞඛ්‍ය හා පාරිසරික බලපෑම් පිළිබඳව ඇති සංවාදය තවමත් අවසන් නොමැත. ඒවායෙන් ඇති විය හැකි පාරිසරික බලපෑම් පිළිබඳව කරුණු අනාවරණය වන්නේ තවදුරටත් මේ ශාක වර්ග වගා කිරීමත් සමඟ ය.
මෙවැනි බලපෑම් පිළිබඳව සඳහන් පර්යේෂණ වාර්තා දෙකක්‌ මෑත දී ප්‍රකාශයට පත් විය. මේ වාර්තා දෙකම ජාන විකරණය කළ මේ ශාක විශේෂ දෙකක්‌ පරිසරයට නිකුත් වීම හා සම්බන්ධය. ඉන් එක්‌ සිදුවීමක දී ශාකයක ගහනයක්‌ වගා බිමෙන් පිටත ස්‌වාභාවික පරිසරයේ හමු වී ඇති අතර අනෙක්‌ සිදුවීමේදී අදාළ ශාකයේ ජාන වල් ශාකවලට මිශ්‍ර වී ඇත. මේ දක්‌වා මෙවැනි සිදුවීම් තුනක්‌ වාර්තා වී තිබේ. අනෙක්‌ ශාකය තෘණ විශේෂයක්‌ සේ වගා කරනු ලබන Agrostis විශේෂයකි.
මේ තත්ත්වය කලක පටන් පෙන්වා දී තිබූ එක්‌ අතුරුඵලයක්‌ සේ හැඳින්විය හැකිය. දැන් එය සිදුවෙමින් තිබේ. මේ ආකාරයෙන් ජාන විකරණය කරන ලද ශාකවල ජාන වල් විශේෂවලට මිශ්‍ර වීමෙන් සිදුවිය හැකි බරපතළම බලපෑම වන්නේ ඉන් ඒවායේ ප්‍රවේණික විවිධත්වය අඩු වීමට ඇති හැකියාවයි. ඉන් ඇති විය හැකි බලපෑම විවිධ විය හැකි ය. මේ නිසා වගා කරනු ලබන ජාන විකරණය කරන ලද ශාක හා වල් විශේෂ අතර ඇති වන මේ මුහුම්වීම වැළැක්‌වීම වැදගත් වේ. එහෙත් ජාන විකරණය කළ භෝග වර්ගවලින් ඇති වන මේ පාරිසරික බලපෑම පාලනය කිරීමට සාර්ථක ක්‍රමවේදයක්‌ මේ දක්‌වා භාවිත නො වේ.
කැනෝලා ශාකයේ වගා බිමෙන් පිටත හමුවේ
ජාන විකරණය කර නිපදවන ලද කැනෝලා 1 (Canola 1 - Brassica napus) නම් ශාකය තෙල් ලබා ගැනීම සඳහා වසර දහයකට අධික කාලයක්‌ තිස්‌සේ උතුරු ඇමෙරිකාවේ වගා කෙරෙන ශාකයකි. මේ වන විට ඇමෙරිකාවේ මෙන් ම කැනඩාවේ වගා කරනු ලබන කැනෝලා වලින් සියයට 90කටත් වැඩි ප්‍රමාණයක්‌ ජාන විකරණය කරන ලද ශාක වේ. මේ ශාකය සකස්‌ කර ඇත්තේ ග්ලයිපොසේට්‌ හා ග්ලූපොසිනේට්‌ නම් වල් පැළෑටි නාශකවලට ඔරොත්තු දීම සඳහා ය.
මේ කැනෝලා ශාකයේ ගහන උතුරු දිග ඩැකෝටා ප්‍රදේශයේ වගා භූමිවලින් පිටත ප්‍රදේශවලින් හමුවී ඇත. වගා භූමියෙන් පිටතට සංක්‍රමණය වී ඇතැයි අදහස්‌ කරන මේ ශාක ව්‍යාප්ත වීම සිදු වී ඇත්තේ මාර්ග දෙපස වන අතර මෙසේ අධ්‍යයනය කළ නියෑදියෙන් සියයට 45 ක්‌ පමණ මේ ශාකය වීම ද වැදගත් වේ. මෙහි ඇති විශේෂත්වය වන්නේ උක්‌ත ශාක ගහනය වසරින් වසර ස්‌ථාවර වෙමින් පවත්නා අතර ඒ ශාක අතර මුහුම්කරණය වෙමින් නව විකරණය වූ ජාන සහිත ශාක දර්ශ බිහිවීමට ද හැකියාවක්‌ තිබීම ය. මේ අනුව තත්ත්වයේ ඇති බරපතළ ස්‌වභාවය පැහැදිලි ය.
කපු ජාන වල් කපුවලට මිශ්‍රවෙලා
මේ අතර ජාන විකරණය කර නිපදවා ඇති කපු ශාකයේ ජාන වෙනත් වල් කපු ශාකවලට මුහුම් වී ඇති බව මෙක්‌සිකෝවේ සිදුකරන ලද අධ්‍යයනයකින් හෙළි වී තිබේ. මෙහි දී අධ්‍යයනයට ලක්‌ කරන ලද Gossypium hirsutum විශේෂයේ වල් කපු ශාක අතරින් හතරෙන් පංගුවක පමණ බීජ තුළ මේ ජාන හමු වී තිබේ. මේ ආකාරයට මුහුම් වී ඇති බීජ නිපදවා ඇති එක්‌ වල් කපු ශාකයක්‌ තිබී ඇත්තේ ආසන්නතම ජාන විකරණය කරන ලද භෝග වගාවට කිලෝමීටර් 755ක්‌ පමණ දුරකින් වීම විශේෂිත සිදුවීමකි. අනෙක්‌ අතට අධ්‍යයනයේ දී හමුවී ඇති බොහෝ ශාක මුහුම්කරණය වී පරම්පරාවකට වඩා ගත වී ඇති බවත් මෙහි දී හෙළි වී තිබේ. මෙක්‌සිකෝවේ ජාන විකරණය කරන ලද කපු ශාක වගා කරනු ලබන්නේ 1996 වර්ෂයේ පමණ පටන් ය. කපු ශාක ජාන වෙනස්‌ කිරීම මගින් කෘමීන්ට, වල්පැළෑටි නාශක හා ප්‍රතිවක්‍රවලට ඔරොත්තු දීම සඳහා සකස්‌ කර තිබේ. මේවායෙන් නිපදවනු ලබන බීජ බොහෝ ඈත ප්‍රදේශවලට පවා ගමන් කළ හැකි ය. ඒ සාමාන්‍ය බීජ ප්‍රචාරණ ක්‍රම මගිනි.
ලෝකයේ වගා කර ඇති කපු ප්‍රභේද සියල්ල ම පාහේ ඉහත කී වල් කපු විශේෂයෙන් ගෘහාශ්‍රිතකරණයට ලක්‌ කරන ලද ශාක වේ. එය සිදු වී ඇත්තේ මෙක්‌සිකෝවේ දී බව ද විශ්වාස කරනු ලැබේ. කපු ශාකවල ප්‍රවේණික විවිධත්වය ඉහළ තත්ත්වයක ඇති මෙක්‌සිකෝවේ සිදු වී ඇති මේ සිදුවීම සුළු කොට තැකිය නො හැක්‌කේ ඒ නිසා ඒවායේ විවිධත්වය අඩුවීමක්‌ සිදුවිය හැකි නිසා ය.
මේ අතර ජාන විකරණය කර නිපදවා ඇති කපු ශාකයේ ජාන වෙනත් වල් කපු ශාකවලට මුහුම් වී ඇති බව මෙක්‌සිකෝවේ සිදුකරන ලද අධ්‍යයනයකින් හෙළි වී තිබේ. මෙහි දී අධ්‍යයනයට ලක්‌ කරන ලද Gossypium hirsutum විශේෂයේ වල් කපු ශාක අතරින් හතරෙන් පංගුවක පමණ බීජ තුළ මේ ජාන හමු වී තිබේ. මේ ආකාරයට මුහුම් වී ඇති බීජ නිපදවා ඇති එක්‌ වල් කපු ශාකයක්‌ තිබී ඇත්තේ ආසන්නතම ජාන විකරණය කරන ලද භෝග වගාවට කිලෝමීටර් 755ක්‌ පමණ දුරකින් වීම විශේෂිත සිදුවීමකි. අනෙක්‌ අතට අධ්‍යයනයේ දී හමුවී ඇති බොහෝ ශාක මුහුම්කරණය වී පරම්පරාවකට වඩා ගත වී ඇති බවත් මෙහි දී හෙළි වී තිබේ. මෙක්‌සිකෝවේ ජාන විකරණය කරන ලද කපු ශාක වගා කරනු ලබන්නේ 1996 වර්ෂයේ පමණ පටන් ය. කපු ශාක ජාන වෙනස්‌ කිරීම මගින් කෘමීන්ට, වල්පැළෑටි නාශක හා ප්‍රතිවක්‍රවලට ඔරොත්තු දීම සඳහා සකස්‌ කර තිබේ. මේවායෙන් නිපදවනු ලබන බීජ බොහෝ ඈත ප්‍රදේශවලට පවා ගමන් කළ හැකි ය. ඒ සාමාන්‍ය බීජ ප්‍රචාරණ ක්‍රම මගිනි.
ලෝකයේ වගා කර ඇති කපු ප්‍රභේද සියල්ල ම පාහේ ඉහත කී වල් කපු විශේෂයෙන් ගෘහාශ්‍රිතකරණයට ලක්‌ කරන ලද ශාක වේ. එය සිදු වී ඇත්තේ මෙක්‌සිකෝවේ දී බව ද විශ්වාස කරනු ලැබේ. කපු ශාකවල ප්‍රවේණික විවිධත්වය ඉහළ තත්ත්වයක ඇති මෙක්‌සිකෝවේ සිදු වී ඇති මේ සිදුවීම සුළු කොට තැකිය නො හැක්‌කේ ඒ නිසා ඒවායේ විවිධත්වය අඩුවීමක්‌ සිදුවිය හැකි නිසා ය.
අන්තර් ජාල උපුටා ගැනීමකි.
