බැක්ටීරියා රාජධානියේ ජීවින්ගේ විවිධත්වය
බැක්ටීරියා රාජධානියට අයත් ජීවීන් ආකාර දෙකකි.
- බැක්ටීරියා
- සයනොබැක්ටීරියා
බැක්ටීරියා
- බැක්ටීරියා සර්ව ව්‍යාපෘතියක් දරයි. එනම් සියළුම පරිසර වල බැක්ටීරියා වාසය කරයි. ඕනෑම පරිසරයක වැඩිම සංඛ්‍යාවක් ජීවත් වන්නේ බැක්ටීරියාය.
- මොවුන්ගේ දේහ සෛල සංවිධානය වූ න්‍යෂ්ටියක් නොදරයි.එනම් න්‍යෂ්ටි ආවරණයකින් වට වූ න්‍යෂ්ටියක් නැත. න්‍යෂ්ටිකාවද නැත.
- බැක්ටීරියා සෛල තුළ තනි වර්ණදේහයක් පිහිටයි. එය චක්‍රීය DNA අණු එකක් හෝ දෙකකින් යුක්ත වේ. බැක්ටීරියා වර්ණදේහ ප්‍රෝටීන වලින් සමන්විත නොවේ.වර්ණදේහයට අමතරව ප්ලාස්මිඩ ලෙස හඳුන්වන කුඩා වෘත්තාකාර DNA අණු ඇත.
- බොහොමයක් බැක්ටීරියා ඒක සෛලික වේ. ඝනාවාස සෑදීමක්ද සිදු කරයි.
- බැක්ටීරියා වල , පටල වලින් වට වූ ඉන්ද්‍රයිකා නැත. ක්ෂුද්‍ර නාලිකා නැත, ක්ෂුද්‍ර සූත්‍රිකා නැත, කේන්ද්‍රිකා නැත, සෛලීය සැකිල්ලක් නැත, වක්සරණය සිදු නොවේ. ප්‍රමාණයෙන් කුඩා 70s රයිබොසෝම ඇත. පක්ෂම නැත. කෂිකා ඇත. නමුත් ඒවා 9+2 සැළැස්ම නොදරයි. කෂිකා වලට අමතරව සෛල මතුපිට කුඩා කේෂර වැනි පිළි පවතී. සංචිත ආහාර වන්නේ ග්ලයිකෝජන් හා වොලියුටීන් ය. කුඩා ව්‍යාජ රික්තක ඇති අතර ඒවායේ සෛල යුෂය නොපවතී. ඒවා වාතයෙන් පිරී පවතී.
- බැක්ටීරියා සෛල බිත්ති සෑදි ඇත්තෙ පෙප්ටිඩෝග්ලයිකැන් වලිනි. බැක්ටීරියා සෛල ප්‍රජනනය සිදු කරන්නේ අලිංගිකව සිදුවන සෛල විභාජනය මගිනි. එනම් ද්විකණ්ඩනය , කඩ කඩ වීම, අංකුරණය හා කොනීඩියා සෑදීමයි. බැක්ටීරියා සෛල වල ඌණන, අණූනන විභාජන සිදු නොවේ .
- සමහර බැක්ටීරියා ප්‍රභාසංස්ලේෂක වේ. ඒවායේ ප්‍රභාසංස්ලේෂක වර්ණක හරිත ලව තුළ නොපවතී .
- බැක්ටීරියා ස්වයංපෝෂි හෝ විෂමපෝෂි හෝ වේ. සමහර බැක්ටීරියා සෛල වලට නයිට්‍රජන් තිර කිරීමෙ හැකියාව පවතී.
උදාහරණ ලෙස Rhizobium, Clostridium දැක්විය හැක.
- බැක්ටීරියා සවායුක මෙන්ම නිර්වායුක ශ්වසනය දරයි. සවායුක ශ්වසකයින් මීසෝසෝම දරයි.
- සවායුක බැක්ටීරියා - Acetobacter
- අනිවාර්ය නිර්වායුක බැක්ටීරියා - Clostridium
- බැක්ටීරියා ප්ලාස්මා පටලය තරල විචිත්‍ර ආකෘතියක් ගනී.
- රයිබොසෝමීය ප්‍රෝටීන හා RNA පොලිමරේස් ඉයුකැරියෝටාවන්ගේ ප්‍රෝටීන හා RNA පොලිමරේස් වලට වඩා වෙනස් වේ.
- අයහපත් පරිසර තත්ව යටතේදී Bacillus හා Clostridium යන ඝණ වලට අයත් බැක්ටීරියා අන්තස්පෝර නිපදවයි. ඒවා කාල තරණ ඒකක වේ. නැවත හිතකර තත්ව පැමිණි විට ඒවා ප්‍රරෝහණය වී සාමාන්‍ය වර්ධක සෛල බවට පත් වේ.
- බැක්ටීරියා සෛල වල හැඩය අනුව බැක්ටීරියා වර්ග තුනකට බෙදයි. එනම් ,
- දණ්ඩාකාර සෛල බැසිලස ලෙසද
- ගෝලාකාර සෛල කොකුස ලෙසද
- සර්පිලාකාර සෛල ස්පයිරල් ලෙසද හඳුන්වයි.
- ප්‍රාවරය සහිත ව්‍යාධිජනක බැක්ටීරියා වල ප්‍රචණ්ඩතාවය ඉහළ වේ. ඊට හේතුව ප්‍රාවරය භක්ෂ සෛලකතාවය ප්‍රතිරෝධී වීමයි. එනම් ප්‍රාවරය මගින් බැක්ටීරියා සෛලයේ මතුපිට පෘෂ්ඨය ආවරණය කරන බැවින් භක්ෂක සෛල වලට ඒවා හඳුනාගැනීම අපහසු වේ.
සයනොබැක්ටීරියා
- සයනොබැක්ටීරියාවන් පසෙ,මිරිදිය,කරදිය පරිසරවල ජීවත් වේ.
- ඇතැම් සයනොබැක්ටීරියා ප්‍රොටොසෝවා,දිලීර හා උසස් ශාක ආශ්‍රිතවද ජීවත් වේ.
- තෙතමනය රදාපවතින පෘශ්ඨවල හා පසෙහි නිල්වන් කොල පැහැයෙන් දර්ශනය වේ.එමනිසා නීල හරිත ඇල්ගී ලෙසද හදුන්වයි. සමහර සයනොබැක්ටීරියා උණුදිය උල්පත්වල වැඩෙන් අතර ඒවා තාපකාමී වේ.
- සියලුම සයනොබැක්ටීරියා ,ප්‍රාග් න්‍යෂ්ටික වේ. සන්විධානය වූ න්‍යෂ්ටියක් නොදරයි.අන්වීක්ෂය වේ. ප්‍රභාස්වය‍‍‍‍‍‍‍‍‍ංපෝශී වේ
- ප්‍රභාසංස්ලේෂක වර්ණක වන්නේ ක්ලෝරොෆිල් a,කැරොටින් හා සැන්තොෆීල්‍ ය. අමතරව ෆයිකොසයනින් ඇත. ක්ලෝරොෆිල් b නොතිබීම විශේෂ ලක්ශනයකි.
- සියලුම සයනොබැක්ටීරියා කිසිම විටෙක කශිකා නොදරයි. එනම් ජලයේ පාවේ. එමනිසා ශාක ප්ලවාංග ලෙස හදුන්වයි. නමුත් සමහර සූත්‍රිකාමය විශේෂ විසර්ජන චලන පෙන්වයි
- බොහොමයක් සයනොබැක්ටීරියා ඒක සෛලික වේ. සමහරු ඝනාවාස තනයි. ඝනාවාස තනන්නේ නානු කොපුවකින් සෛල වට කරගෙන සූත්‍රිකා තැනෙන පරිදිය.
- සමහර සයනොබැක්ටීරියා නයිට්‍රජන් තිර කරයි.
උදා:Nostoc (නිදැලිවාසී සයනොබැක්ටීරියාවකි), Anabaena (සහජීවී සයනොබැක්ටීරියාවකි )
- සයනොබැක්ටීරියාහි සංචිත ආහාරය සයනොෆිසින් පිෂ්ටයයි.
- ඇතැම් සයනොබැක්ටීරියාවල විශේෂ ආකාරවල සෛල ඇත. ඒවා නම්,
- හෙටරොසිස්ට - සමහර සයනොබැක්ටීරියාවල ඇත. මේවා වර්ධක සෛලවලට සාපේක්ෂව විශාලය. මේවා තුල නයිට්‍රජන් තිර කෙරේ
- ඇකයිනීට- සමහර සයනොබැක්ටීරියාවල ඇති දැඩි බිත්ති සහිත ආහාර සංචිත දිගටි සෛල වේ. මේවා කාල තරණ ඒකක ලෙස ක්‍රියා කරයි. එමනිසා අධික උශ්ණත්වයට ප්‍රතිරෝධී වේ.
Anabaena
- බහු සෛලික සූත්‍රිකාකාරය
- cycus වල කොරල් හැඩති මුල්වල හා Azolla නම් ජලජ ශාකයේ පත්‍ර තුල සහජීවී ලෙස ජීවත් වේ. නයිට්‍රජන් තිර කරයි.
Nostoc
- බහු සෛලික සූත්‍රිකාකාරය.
- නිදැල්ලේ වෙසෙන නයිට්‍රජන් තිර කරන සයනොබැක්ටීරියාවකි.
Mycrocystis
- ඒක සෛලිකය.
- ජලජ පරිසරවල වෙසෙයි.
- ඝනාවාස තනයි.
- සුපෝෂණය වූ ජලාශවල Mycrocystis අධිකව පවතී.
