තර්ක ශාස්ත්‍රයේ ආරම්භය
තර්ක ශාස්ත්‍රයට ඉතා පැරණි ඉතිහාසයක් ඇත. එහි ඉතිහාසය ක්‍රිස්තු පූර්ව තුන්වන සියවස දක්වා දිව යයි. එය දර්ශනය ලෙස පැවති ලොව පැරණිම ශාස්ත්‍රීය විෂයන්ගෙන් එකකි. ආර්ම්භයේදි දර්ශන විෂයට අදාළ වූ අනුශාඛා 4 ක් විය.
- මනෝවිද්‍යාව
- ආචාර ධර්ම
- අධිභෞතික විදයාව
- ඥාන විභාගය
දර්ශන විශයෙහි වූ ඥාන විභාගය නම් වූ ශාඛාව පසු කලෙක ස්වාධීන විෂයක් ලෙස වර්ධනය විය. එය ලතින් භාෂාවෙන් හැදින්වූයේ Logos යන නමිනි. පසු කලෙක දාර්ශනිකයින් අතින්ම මෙය තවත් වර්ධනය විය. හුදෙක්ම කතාබහ පිළිබදව හැදෑරීමට මෙය යොමු විය. ඒ සමගම රටවල් පුරා ව්‍යාප්ත වීමත් සමග ලතින් භාෂාවෙන් ලෝගෝස් නම් වූ විෂය ඉංග්‍රීසි භාෂාවෙන් Logic බවට පරිවර්තනය විය.
තර්කයක් යනු :
- නිවැරදි චින්තනයට අවශ්‍ය මූලධර්ම පිළිබදව සිදු කෙරෙන අධ්‍යාපනයයි.
- චින්තනයේ සප්‍රමාණතාවය පිළිබදව හදාරනු ලබන විෂයයි.
- ඕනෑම විෂයක අවයව හා නිගමන අතර පවතින සම්බන්ධතාවය හදාරනු ලබන විෂයයි.
- සත්‍යය අවබෝධ කරගැනීමේ හා අන්‍යයන්ට අවබෝධ කරදීමේ නිරත විෂය තර්ක ශාස්තුයයි.
තර්ක ශාස්ත්‍රෙය් උපයෝගිතා
- වැරදි තර්කවලින් නිවැරදි තර්ක හදුනාගැනීමට හැකි වීම.
- අප භාවිත කරන භාෂාවේ නොයෙකුත් සංදිග්ධතාවයන් හා අපැහැදිලි තැන් පවතී. මෙවැනි තත්වයන් මගහරවා ගෙන යම් ප්‍රකාශයක් පහසුවෙන් හා ඉක්මනින් වටහා ගැනීමට අවස්ථාව ලැබීම.
- සෑම ක්‍රමානුකූල විසයක්ම තර්ක ශාස්ත්‍රෙය් පවතී. නිගාමි හා උද්ගාමි යන තර්ක දෙකම පදනම් කොට ගනී. ඒ තුළින් නිගමනයකට එළමේ. ඒ නිසා තර්ක ශාස්ත්‍රය පිළිබද දැනුම ඇත්තෙක්‍රට විෂයන් යොදා ගන්නා තර්කය පහසුවෙන් අවබෝධ කරගත හැකි වේ. එහෙයින් මෙම විෂයන්ද පහසුවෙන් අවබෝධ කරගත හැකි වේ.
- නවීන තාක්ෂණික ලෝකයෙහි පෙරළිකාර පරිඝනකය තුළ පවා මූල්‍ය බීජ ගණිතයයි. එනම් තාර්කික මූල ධර්මයන්ය. එහෙයින් තර්ක ශාස්ත්‍රය පිළිබද දැනුම පරිඝණක විද්‍යාව වැන්නක් හැදෑරීම ප්‍රෙයා්ජනවත් වේ. මූල්‍ය බීජ ගණිතය ඉලෙක්ට්‍රෝනික පරිපථ සැළසුම් නිර්මාණයේදි විශේෂයෙන් පරිඝණක තර්ක සැළසුම් නිර්මාණයේදි උපයෝගි කරගන්නා බැවින් තාර්කික ද්වාර (Logic get) එයට පදනම් වේ. එනම් ගණිතමය නොහොත් සංකේත තර්ක ශාස්ත්‍රෙය් තාර්කික නියතීන් පිළිබද අර්ථකථනය හා ඒ නියතීන් අතර සම්බන්ධතාවයේ මූලයන් බීජ ගණිතයෙන් ප්‍රකාශ වේ.
තර්කයක් යනු.
අවයව කිහිපයක් හෝ එකකින් සමන්විත නිගමනය සහිත ප්‍රකාශයක් තර්කයක් නම් වේ.
උදා :
සියළු මිනිසුන් මැරෙන සුළුය.
ඇරිස්ටෝටල් මිනිසෙකි.
:. ඇරිස්ටෝටල් මැරෙන සුළුය.
සියළු සිව්පාවුන්ට පාද හතරක් ඇත.
හාවා සිව්පාවෙකි.
:. හාවාට පාද හතරක් ඇත.
වාක්‍යයක් හෝ කිහිපයක් එකතු වීමෙන් ප්‍රකාශනයක් තැනේ. මේ අනූව තර්කයක් යනු ප්‍රකාශනයකි. නමුත් ඕනෑම ප්‍රකාශනයක් තර්කයක් වන්නේ නැත. යම් ප්‍රකාශනයක් තර්කයක් වන්නේ ඊට අවයව හා නිගමනයන් තිබුණොත් පමණි.
උදා :
ඇරිස්ටෝටල් ග්‍රීකයෙකි. ඔහු දාර්ශනිකයෙකි. තර්ක ශාස්ත්‍රයේ පියා ඔහුය.
(අවයව හා නිගමන පැහැදිලිව හදුනාගත නොහැකි නිසා මෙය තර්කයක් නොවේ.)
සත්‍යතාවය
සත්‍යතාවය වාක්‍යවලට අයත් ලක්ෂණයකි. ඒ අනූව යම් වාක්‍යයකින් ප්‍රකාශ වන දෑ බාහිර ලොව සමග ගැළපේ නම් එය සංස්ලේශි සත්‍යකි. අර්ථය සමග ගැළපේ නම් විශ්ලේශි සත්‍යයකි. එසේ නොවන්නේ නම් අසත්‍යකි.
උදා :
- අනුරාධපුරයේ වැව් ඇත. (සංස්ලේශි සත්‍යයකි)
- අනුරාදපුරයේ වරායක් ඇත. (සංස්ලේශි අසත්‍යයකි)
- බලු කුක්කා බලු පැටියෙකි. (විශ්ලේශි සත්‍යයකි)
- සොරා හොද පුද්ගලයෙකි. (විශ්ලේශි අසත්‍යයකි)
ශ්‍රේණිය : උසස්පෙළ
විෂය : තර්ක ශාස්ත්‍රය
කියවූ ගණන : 13,178
