තොරතුරුවල මූලික තැනුම් ඒකක සහ ගති ලක්ෂණ විමර්ශනය - පළමු කොටස

තොරතුරු සහ සන්නිවේදන තාක්ෂණයේ මූලික සංකල්ප යන පළමු ඒකකය යටතේ ඇති විෂය කොටස් හැදෑරීමෙන් සිසුන් ලබාගත යුතු ප්‍රවීනතාවේ අභිමතාර්ථ වෙන්නේ, තොරතුරු සහ සන්නිවේදන තාක්ෂණ භාවිතා දැන් තිබෙන දැනුම මූලික කරගත් සමාජයේදී යොදා ගන්න ආකාරය, එහි සමාජ භූමිකාව සහ එහි උචිත භාවිතාව අවබෝධ කර ගැනීමයි.

දත්ත

තොරතුරුවල මූලික තැනුම් ඒකකය දත්තයි. දත්ත යනු මොනවාද?

• අවිධිමත් අර්ථ රහිත සහ අසංවිධිත අංග සමූහයක් දත්ත ලෙස හඳුන්වයි.
• දත්ත සෑම විටම සැකසීමකට භාජනය නොවූ ඒවාය. එමෙන්ම අර්ථාන්විත බවින්ද අඩුය.
• දත්ත විවිධාකාරයෙන් පැවතිය හැක. ඇතැම් දත්ත ප්‍රයෝජනවත් වුවත් ඇතැම් දත්ත ප්‍රයෝජනවත් නොවේ.
• තොරතුරු සකස් කර ගන්නට යොදා ගන්නා අමුද්‍රව්‍ය වෙන්නේද දත්තයි.
• දත්ත අකුරින් ලියා තැබිය හැක. එමෙන්ම රූපමය ආකාරයෙන්, වීඩියෝ පට හෝ චලන රූප ආකාරයෙන් මෙන්ම ශ්‍රව්‍ය ආකාරයෙන් ද තිබිය හැක.

මෙම දත්තවල ස්වාභාවය (nature of data) මෙසේය.

• දත්ත එක්රැස් කරගෙන ගබඩා (storage) කළ හැක. දත්ත ගබඩා කර ඇති මාධ්‍යයකින් (storage medium) නැවත ලබාගත හැක.
• දත්ත සන්නිවේදනය (communicate) කළ හැක.
• දත්ත සැකසීමට (process) පුළුවන.

පන්තියක සිටින ළමයිගේ විස්තර සටහන් දත්ත සඳහා උදාහරණයකි. මෙහිදී ළමයිගේ විස්තර සටහන් කර තබා ගන්නේ නම, වයස, උපන් දිනය යනාදී වශයෙනි. එහිදී එම නම හෝ වයස හෝ වැනි විස්තරයක් වෙනමම ගත් විට එයින් ඇති ප්‍රයෝජනයක් නැත.

දත්තවල රූපමය ආකාරයට උදාහරණ ලෙස යම් සතෙකුගේ හෝ තැනක හෝ රූපයක් දැක්විය හැක. එවැනි එක් රූපයක් බලා කෙනෙකුට සත්තු යනු කවරහු ද යන්න ගැන හෝ ස්ථානයක් යනු කුමක්ද යන්න ගැන හෝ අවබෝධයක් ලබා ගැනීමට නොහැක.

එමෙන්ම චිත්‍රපටයක සංස්කරණය නොකළ පටයක්ද අයත් වෙන්නේ දත්ත වලටය. ශ්‍රව්‍ය ආකාරයේ දත්තවලට මාධ්‍යවේදියෙකු පටිගත කරගන්නා හඬ පටයක්, ගීත සැකසීමට යොදා ගන්නා විවිධ හඬපට ආදිය දැක්විය හැක.

දත්ත වර්ගීකරණය

ප්‍රමාණාත්මක දත්ත සහ ගුණාත්මක දත්ත ලෙස දත්ත වර්ග දෙකකි. ඒවා පිළිබඳ විස්තර මෙසේය.

ප්‍රමාණාත්මක දත්ත (quantitative data) - සංඛ්‍යාත්මකව ඉදිරිපත් කරන දත්ත මෙම වර්ගයට අයත් වෙයි. මේ ආකාරයේ දත්ත නියත අගයන්වලින් හෝ වෙනස් වෙන අගයන්වලින් වුවද ඉදිරිපත් කිරීමට පුළුවන. මේවායේ පොදු ලක්ෂණ මෙසේය.

• එකතු කිරීම, අඩු කිරීම, වැඩි කිරීම සහ බෙදීම වැනි අංක ගණිතමය ක්‍රියා කළ හැක.
• සංඛ්‍යාත්මකව අනු පිළිවෙළට සැකසිය හැක.
• සංඛ්‍යා විද්‍යාත්මකව සැකසිය හැක.

ගුණාත්මක දත්ත (qualitative data) - සංඛ්‍යාත්මකව ඉදිරිපත් කළ නොහැකි දත්ත අයත් වෙන්නේ ගුණාත්මක දත්ත වලටය. ඒ අනුව හැඩතල, වර්ණ, ශබ්ද යනාදිය ගුණාත්මක දත්තය.

තොරතුරු

අර්ථවත් අයුරින් සකස් කළ දත්ත සමූහය තොරතුරකි. මේවා අර්ථාන්විත කාර්යන් සඳහා යොදා ගත හැක. පද්ධතියකට දත්ත ඇතුළු කළ පසු ප්‍රතිදානය ලැබෙන්නේ තොරතුරු ලෙසය. මේවා යමෙකුට තේරුම් ගත හැකි අයුරින් තිබේ.

තොරතුරුවල ගති ලක්ෂණ

අසංවිධානාත්මකව සහ අසම්පූර්ණව ඇති තොරතුරු ප්‍රයෝජනවත් නැත. යම් දත්ත සමූහයක් තොරතුරක් වශයෙන් දැක්වීමට එහි තිබිය යුතු මූලික ලක්ෂණ කීපයකි.

• තොරතුරු අර්ථවත් වේ.
• තොරතුරු විස්මය දනවන සුළුය.
• තොරතුරු මඟින් පෙර දැනුම ස්ථාවර කරයි. එමෙන්ම යාවත්කාල කරයි.
• තොරතුරු යනු අන්තර් සන්නිවේදන මාධ්‍යයකි.
• තොරතුරු කාලීන ය. ඒවා තීරණ ගැනීමට උපකාරී වේ.

තොරතුරුවල ගුණාත්මක බව

තොරතුරු ගුණාත්මක බැවින් ඉහළ වෙන තරමට ඒවා භාවිතා කර එළැඹෙන තීරණ නිවැරදි බවින්ද ඉහළය. තොරතුරුවල ගුණාත්මකබව මනින්නේ පහත දක්වා ඇති මාතෘකා සංතෘප්ත කරන තරමටය.

• තොරතුරු එය උවමනා වෙන කාර්යට අදාළ විය යුතුය.
• තොරතුරු පරිපූර්ණ විය යුතුය.
• තොරතුරු නිවැරදි විය යුතුය.
• තොරතුරු පැහැදිලි විය යුතුය.
• තොරතුරු කාලෝචිත විය යුතුය.
• තොරතුරු සන්නිවේදනය කළ හැකි විය යුතුය.
• තොරතුරු පිරිවැයට සාපේක්ෂව ප්‍රයෝජනය වැඩි විය යුතුය. එනම් ඒවා රස කර ගන්නට දරන වෙහෙසට සාපේක්ෂව ඉන් ලබාගත හැකි ප්‍රයෝජන වැඩි විය යුතුය.

තොරතුරුවල ප්‍රයෝජනය

දිනපතා කරන වැඩ සඳහා තොරතුරු ඉතා ප්‍රයෝජනවත් වෙයි. පුවත්පතක් බැලුවද, පුවත් සහ වාර්තා වැඩසටහන් නැරඹුවද අපට ඒවා මඟින් ලැබෙන්නේ තොරතුරුය. මේවා අපගේ දැනුම වැඩි දියුණු කර ගන්නට මෙන්ම යම් යම් තීරණ ගැනීමටද උපකාරී වෙයි. එමෙන්ම සැලසුම් සැකසීම සඳහා සහ පුරෝකථනය සඳහාද තොරතුරු භාවිතා කරයි. මේවාට අමතරව විනොදාස්වාදයට පාහේ තොරතුරු අවශ්‍ය වේ.

තොරතුරුවල අදාළත්වය

තොරතුරුවල අදාළත්වය පුද්ගලයාගෙන් පුද්ගලයාට මෙන්ම විවිධ ආයතනවල හැටියටද වෙනස් වෙයි. කොටස් වෙළෙඳපොළ ගනුදෙනු පිළිබඳ තොරතුරු සාමාන්‍ය පුද්ගලයෙකුට වැදගත් නොවූවත් කොටස් වෙළෙඳපොළෙහි ගනුදෙනු කරුවෙකුට අවශ්‍ය වෙයි. එමෙන්ම යම්කිසි රාජ්‍ය හෝ පෞද්ගලික ආයතනයක් ගතහොත් ඒවායේ ඉහළ මට්ටමේ නිලධාරීන්ට ඔවුන්ගේ කටයුතු වලදී අවශ්‍ය වෙන තොරතුරු පහළ මට්ටමේ සේවකයින්ට අවශ්‍ය වෙන්නේ නැත.

තොරතුරුවල වටිනාකම

තොරතුරු වල අගනා බව තීරණය වෙන්නේ එහි නවීන බව මතය. එමෙන්ම යම් තොරතුරක උපරිම වටිනාකම තිබෙන්නේ එම තොරතුර ලබා ගන්නා මොහොතේමය. මෙය තොරතුරු සහ සබැඳි ස්වර්ණමය න්‍යාය (golden rule of information) ලෙස හැඳින්වේ. එනම් කාලයත් සමඟ තොරතුරුවල වටිනාකම අඩුවී යයි.

දැනුම

දැනුම ලෙස හැඳින්වෙන්නේ අධ්‍යාපනයේ හෝ පළපුරුද්දෙන් හෝ පුද්ගලයෙක් ලබන දක්ෂතාව සහ විශේෂඥතාවයි. මෙය යම් විෂයක් ප්‍රායෝගිකව භාවිතා කරන විට හෝ න්‍යායාත්මකව තේරුම් ගන්නා විට හෝ සිතෙහි ධාරණය වෙන්නකි. දත්ත සහ තොරතුරු මෙසේ මිනිසාගේ දැනුමට එකතු වෙන්නක් නොවේ. එසේ වෙන්නට නම් මුලින්ම කළ යුත්තේ දත්ත තොරතුරු ලෙස සකස් කිරීමයි. ඉන්පසුව එම තොරතුරෙන් දැනුමක් උකහා ගැනීමට උත්සාහ කළ හැක.

තවත් කොටසක් ඉදිරියට..