තොරතුරු සහ සන්නිවේදන තාක්ශණයේ මූලික සඃකල්ප

දත්ත හා තොරතුරුවල මූලික තැනුම් ඒකක හා ඒවායේ ලක්ශණ

දත්ත ජීවන චක්‍රය(Life Cycle of Data)

–මිනිසුන්ගේ බොහෝ ක්‍රියාකාරකම් ඔවුන් ගනු ලබන තීරණ මත ක්‍රියාත්මක වේ.

–මෙසේ ගනු ලබන ප්‍රධානම මූලාශ්‍රය වන්නෙ තොරතුරු ය.

–තොරතුරු සැමවිටම තීරණ ගැනීමේ ක්‍රියාවලියට සම්බන්ධ වන අතර තොරතුරු නොමැතිව තීරණ ගත නොහැකිය.

–තිරණ ගැනීමට භාවිතා කරණු ලබන තොරතුරු බිහි කිරීමට භාවිතා කරන මූලික අමුද්‍රව්‍ය වන්නේ දත්තයි.

–දත්ත තොරතුරු බවට පත්කිරීමේ ක්‍රියාවලිය අංශ කිපකයට බෙදා හදුනාගනු ලැබේ. මෙසේ පියවර කීපයකට බෙදා ඇත්තේ එකිනෙකට වෙනස්ව සිදු කරනු ලබන කාර්‍යන් අනුවය. එම පියවර දත්ත සැකසීමේ ජීවන චක්‍රය ලෙස හැදින්වේ.

දත්ත ඒකරාශී කිරීම

දත්ත විවිධ ස්ථානයන් හී විසිරී පවතී. එසේ විසිරී පවත්නා දත්ත ඒකරාශී කර ගැනීම දත්ත ඒකරාශී කිර්‍රම වේ.

මෙහි ක්‍රම කිහිපයක් පවතී.

• සම්මුක සාකච්චා පැවැත්වීම
• නිරීක්ශණ
• ප්‍රශ්නාවලි භාවිතය
• සමීක්ශණය

කලමනාකරණය

පිළියෙල කිරිම

       සාමාන්‍යයෙන් එකතු කරගන්නා ලද දත්ත ඒ ආකාරයටම සැකසීම සඳහා යොදා ගත නොහැක. ඒවා සුදුසු ආකාරයට සූදානම් කිරීම මෙහිදී සිදු කරයි.

දත්ත ආදායනය

        පිලියෙළ කරගත් දත්ත පරිගණකයට ඇතුලත් කිරීම මෙහිදි කරයි. මේ සදහා ආදාන උපාංග භාවිතා කරයි.   

දත්ත සැකසීම

         ආදායනය කරන ලද දත්ත පරිගණක මෘදුකාංගයක් උපයෝගී කරගෙන සකසා ගැනීම වේ.

දත්ත ගබඩා කිරීම

          සකස් කර ගන්නා ලද තොරතුරු මෙන්ම ඒ සදහා භාවිතා කරන ලද දත්ත අනාගත භාවිතය සදහා තැන්පත් කර තබා ගැනීම.

දත්ත ප්‍රතිදානය

         දත්ත සැකසිමෙන් බිහි කර ගන්නා ලද තොරතුරු පරිශීලකයාට යොමු කිරීම. මේ සදහා බොහෝ විට පරිගණක තිරය හෝ මුද්‍රණ යන්ත්‍රය භාවිතා වේ.

අභාවිත දත්ත (Obsolete Data) ඉවත් කිරීම

දත්ත ප්‍රයෝජනයට ගත හැකි වන්නේ ඒවා තොරතුරු බිහිකර ගැනීමට භාවිතා කිරීමේ හැකියාව පවතින්නෙ නම් පමණි.

 උදා: ආයතනයක් දැනට වසර 04කට ඉහත වූ ගනුදෙනු වලට අදාල දත්ත තම ගිණුම් කටයුතු සදහා භාවිතා නොකරයි. වර්තමානයට අදාල වියදම් දත්ත පමණක් භාවිතා කරයි. නමුත් කාලගුණ විද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුව වැනි ආයතන දැනට වසර 10කට පෙර දත්ත ද විශ්ලේශණයට යොදා ගනී. මේ ආකාරයට එක් එක් ආයතනයේ අවශ්‍යතාවය මත දත්ත වල කාලය තීරණය කරනු ලැබේ.

 දත්ත වලට එරෙහිව තොරතුරු

 දත්ත (Data)

–තීන්දු හෝ නිගමන වලට යොමුවිය නොහැකි නමුත් ප්‍රමාණාත්මක හෝ ගුණාත්මක වශයෙන් ප්‍රකාශ කල හැකි දැ දත්ත ලෙස හදුන්වයි.

උදා: –නගරයක දිනක වර්ශාපතනය

       –චන්ද අපේක්ශකයෙකු ලබාගත් මනාප ගණන.

       –පන්තියක සිසුන් එක් එක් විශයට ලබාගත් ලකුණු වෙන වෙනම

දත්ත බහුමාධ්‍ය ආකාරයෙන් පවතී (ආකාර කීපයකට)

අක්ශර වලින්/සංඛ්‍යාවක් ලෙස/රූපයක් ආකරයෙන්/ශබ්දයක් ලෙස/හැඩතලයක් ලෙස

 දත්ත වර්ගීකරණය

ප්‍රමාණාත්මක දත්ත

සංඛ්‍යාත්මකව ඉදිරිපත් කල හැකි දත්ත වේ.

මේවාට ලක්ශණ කිහිපයකි,

• එකතු කිරිම, අඩු කිරීම, බෙදීම, වැඩි කිරීම වැනි කාර්යන් කළ හැකි වීම.
• අනුපිළිවෙලට සැකසිය හැකි වීම.
• සංඛ්‍යා විද්‍යාතමකව සැකසීම හා නිරූපණය කල හැකි වීම. උදා: ප්‍රස්ථාර සටහන්

උදා: පුද්ගලයෙකුගේ බර

       කන්දක උස

 ගුණාත්මක දත්ත

සංඛාත්මකව ඉදිරිපත් කල නොහකි දත්ත වේ.

       උදා: පුද්ගලයෙකුගේ සෞඛ්‍ය තත්වය

යමක හැඩය හා පැහැය

 දත්ත වල ස්භාවය

–රැස්කර තබා ගත හැකිවීම

–එක් ස්ථානයකින් තවත් ස්ථානයකට සම්ප්‍රේශණය කල හැකිවීම

–සැකසීමේ හැකියාව පවතී

තොරතුරු පිලිබද අර්ථ නිරූපණය

තොරතුරක් යනු,

–තීරණ ගැනීමට හැකිවන පරිදි අර්ථවත් ලෙසෙ සකස් කරන ලද දත්ත තොරතුරු ලෙසෙ හැදින්වේ.

-දත්තයක් කිසියම් භාජනයකට ලක් කර ලබා ගන්නා ප්‍රතිඵලය තොරතුරක් වේ.

උදාහරණ:-

  පන්තියක විද්‍යාව විශයට සිසුන් ලබාගත් ලකුණු ප්‍රමාණයන් දත්ත වේ. එම ලකුණු ඝණක යන්ත්‍රයකට දමා එකතු කර එම එකතුව සිසුන් ගණනින් බෙදා ගණිත විශයට ලබාගත් ලකුණුවල සාමාන්‍ය අගය ලැබේ.

ඉතිරි කොටසෙන් ඉක්මනින්ම එන්නම්.වැරදි අඩුපාඩු තියෙයි නම් කියන්න. ස්තූතියි...

Sanju Nagodavithana

Reading(Undergraduate Bachelor of Information Communication Technology ),

Faculty of Technology,

University of Ruhna.

References: AL ICT (2017) S.Vithanage