1.1:1.2 - තොරතුරු වල මූලික තැනුම් ඒකක හා ගති ලක්ෂණ, දත්ත හා තොරතුරු නිර්මාණය

01. තොරතුරු සන්නිවේදන තාක්ෂණය (ICT): තොරතුරු, සන්නිවේදනය සහ තාක්ෂණය යන ක්ෂේත්‍රයන්හි එකතුවකි. දත්ත, තොරතුරු බවට පරිවර්තනය කිරීම ප්‍රධානතම කාර්යයයි.

02. දත්ත යනු (Data): අපට එදිනෙදා ජීවිතයේදී මූලික අර්ථයක් ලබා දෙන, කිසිදු ආකාරයක සකස් කිරීමකට භාජනය නොකළ කරුණු.

03. දත්ත පැවතිය හැකි ආකාර: ලිඛිත සටහන් (Text), දෘශ්‍ය (Video), ශ්‍රව්‍ය (Audio), රූපක (Images)

04. දත්ත වල ගති ලක්ෂණ : සකස් කර නැත,අර්ථවත් නොවේ , එකිනෙකට සම්බන්ධ නොවූ කොටස් ආකාරයෙන් පවතී, තීරණ ගැනීමට ප්‍රමාණවත් නොවේ, සංවිධානාත්මක ආකාරයට නැත.

05. දත්ත වර්ගීකරණය: ප්‍රමාණාත්මක දත්ත (Quantitative Data) හා ගුණාත්මක දත්ත (Qualitative Data)

06. ප්‍රමාණාත්මක දත්ත (Quantitative Data) : සංඛ්‍යාත්මක ලෙස ඉදිරිපත් කළ හැකි දත්ත - උස, දුර, කාලය, උෂ්ණත්වය, පීඩනය, සංඛ්‍යාතය, වේගය, වර්ගඵලය

07. ගුණාත්මක දත්ත (Qualitative Data) : සංඛ්‍යාත්මක ලෙස ඉදිරිපත් කළ නොහැකි දත්ත - හැඩය, පාට, ලස්සන, සුවඳ

08. දත්ත සංචාලනය / හැසිරවීම : දත්ත වල ස්වරූපය වෙනස් කිරීම හෝ පැරණි දත්ත භාවිතයෙන් නව දත්ත නිර්මාණය කිරීම.

09. තොරතුරු (Information) යනු: දත්ත අවශ්‍ය ලෙස එනම් ලබන්නාට කිසියම් අර්ථයක් දෙන ආකාරයට සකස් කරගත් විට ඒවා තොරතුරු වේ.

10. තොරතුරු වල ගති ලක්ෂණ : අර්ථවත්, විශ්මය දනවන සුළුය, පෙර දැනුම නවීකරණය කරයි, අන්තර් සන්නිවේදන මාධ්‍යයකි, කාලීනයි,

තීරණ ගැනීමට උපකාරී වේ, අදාල කාර්යය සඳහා උචිත/ අදාල වේ, ප්‍රමාණවත් වේ, නිවැරදි වේ, තොරතුරු සැකසීම සඳහා දත්ත ලබා ගන්නා ප්‍රභවය (Source) විශ්වාසවන්ත විය යුතුයි, නිවැරදි වේලාවට සැකසිය යුතුයි, නිශ්චිත වටිනාකමක් ඇත.

11. තොරතුරු වල ගුණාත්මක බව රඳා පවතින සාධක: ප්‍රමාණවත් බව, විශ්වාසනීයත්වය, කාලීන බව, සම්පූර්ණ බව, නිවැරදි බව

12. තොරතුරු වල වටිනාකම : අදාළත්වය මත රඳා පවතියි. තොරතුරු වල වටිනාකම උපරිම වන්නේ ඒවා නිපදවන හෝ නිකුත් කරන වේලාවේ දීය. කාලය ගතවනවාත් සමගම ඒවායේ වටිනාකම අඩු වී අවසානයේ දී ඒවා දත්ත බවට පත්වේ.

13. දත්ත විශාල ප්‍රමාණයක් සැකසීමේ දී යොදා ගත් ක්‍රම :  අත්යුරු ක්‍රම  / අතින් සකසනු ලබන ක්‍රම (Manual methods) සහ ස්වයංක්‍රීය ක්‍රම / පරිගණක ආශ්‍රිත ක්‍රම (Automatic methods / Computerized methods)

14. දත්ත අතින් සැකසීමේ දී මුහුණපාන ගැටළු සහ අභියෝග :  කාර්‍යක්ෂමතාවය අඩුය, නිරවද්‍යතාවය අඩුය, විශාල කාලයක් ගත වීම, විශ්වාසනීයත්වය අඩුය, ආදානය කළ අනුපිළිවෙලින්ම සටහන් කිරීමට සිදුවීම, අනවශ්‍ය දත්ත මැකීමට (ඉවත් කිරීම) අපහසුය, දත්ත යාවත්කාලීන කිරීම අපහසුය, තැන්පත් කිරීම සඳහා වැඩි ඉඩක් අවශ්‍ය වීම, මිනිස් ශ්‍රමය විශාල ලෙස අවශ්‍ය වීම, ස්වාභාවික ආපදා, සතුන්ගෙන් වන හානි, ගින්නෙන් සිදුවන හානි වැනි ආකාර මගින් විනාශ වීමේ ඉඩකඩ ද  වැඩි වීම.

15. දත්ත හා තොරතුරු එක් රැස් කළ හැකි ආකාර : සම්මුඛ සාකාජ්චා මගින් (Interviews) , ප්‍රශ්නාවලි (Questionaries’) මගින් , විමසීම් (Inquiries) මගින්, පෝරම මගින් (forms)

16. තොරතුරු සන්නිවේදන තාක්ෂණික මෙවලම් (ICT Tools) : උකුල් පරිගණක (Laptop Computers), අත්ල මත තබාගෙන වැඩ කල හැකි පරිගණක යන්ත්‍ර (Palmtop Computers/ PDA – Personal Digital Assistant ),
තීරු කේත කියවන (Bar Code Readers), චුම්භකිත තීන්ත අනුලක්ෂණ කියවනය (MICR – Magnetic Ink Character Reader),  ප්‍රකාශ අනුලක්ෂණ කියවනය (OMR – Optical Mark Reader)

17. සාම්ප්‍රදායික ක්‍රම භාවිතයෙන් දත්ත හා තොරතුරු මහා පරිමාණයෙන් සංචාලනය වන විට සිදුවන පසුබෑම: මන්දගාමීත්වය, විශ්වාසනීයත්වයෙන් තොර වීම, නිවැරදි නොවන බව යන සාධක මත රඳා පවතියි.

18. තොරතුරු තාක්ෂණ යුගයේ උදාව: තොරතුරු යුගයේ මිනිසාට තොරතුරු භාවිතා කිරීම සඳහා එනම් තොරතුරු එකතු කිරීමට, සැකසීමට, ගබඩා කිරීමට හා බෙදා හැරීම සඳහා තාක්ෂණයක් අවශ්‍ය විය.

19. නව නිර්මාණයක් (New invention) යනු: දැනට භාවිතයේ නැති යම් භාණ්ඩයක්, මෙවලමක් හෝ සංකල්පයක් අලුතින් හඳුන්වා දීමක් හෝ මිනිසකුගේ සිතෙහි ඇතිවන අළුත් අදහසක ප්‍රතිඵලයකි.

20. එදිනෙදා ජීවිතයට තොරතුරු වල ඇති වැදගත්කම : අධ්‍යාපනයේ දී දුරස්ථ ආකාරයට ඉගෙන ගැනීමටත් අන්තර්ජාලය සහ තොරතුරු තාක්ෂණික මෙවලම් භාවිතයෙන් විෂය කරුණු වැඩිදුර අධ්‍යයනය කිරීමටත්, ඉහල වැටුප් සහිත රැකියාවක් සොයා ගැනීමටත්, සෞඛ්‍ය ආරක්ෂිතව දිවි ගෙවීමටත්, විනෝදය සඳහාත්, ආපදා වලින් වැලකීමටත්, පුද්ගල සන්නිවේදනයටත්, භාණ්ඩ හා සේවා මිලදී ගැනීමේදී වඩාත් ගුණාත්මක බවින් යුතු දේ මිලදී ගැනීමටත් තොරතුරු අත්‍යවශ්‍ය වේ.

 21. ඉලෙක්ට්‍රොනික හා අනෙකුත් තාක්ෂණයන්හි උපයෝජනය : ආයතනයන්හි තොරතුරු හුවමාරු කිරීම සඳහා අන්තර්ජාලය සහ නවීන තාක්ෂණික උපකරණ යොදා ගැනීමෙන් කාලය, ශ්‍රමය, මුදල් වැනි වටිනා සම්පත් නිසි ආකාරයෙන් කළමනාකරනය කිරීමේ හැකියාව ලැබී ඇත. මිනිස් ජීවිතයේ සියළුම කටයුතු ජංගම උපාංග (Mobile Devices) භාවිතයෙන් සිදු කල හැකි කාලයක් උදාවීම වැඩි ඈතක නොවේ.

22. තොරතුරු තාක්ෂණය සහ සන්නිවේදන තාක්ෂණයේ සංයුග්මනය : දුරකථන පද්ධතිය හා චන්ද්‍රිකා පද්ධතිය මගින් ශබ්දය එහා මෙහා ගෙන යාමේ තාක්ෂණයේ දියුණුව, පරිගණක තාක්ෂණය හා සන්නිවේදන තාක්ෂණය එකිනෙකට අත්වැල් බැඳ ගැනීම,

WWW – World Wide Web      
ARPA – Advanced Research Project Association
TCP / IP  - Transmission Control Protocol / Internet Protocol
URL - Uniform Resource Locator                
HTTP - Hyper Text Transfer Protocol
HTML - Hyper Text Markup Language

23. ජංගම පරිගණනය (Mobile computing) : අපගේ පුද්ගලික පරිගණකයත්, ජංගම තාක්ෂණික මෙවලම් යන සියල්ලමත් සෑම මොහොතකම අප හා සම්බන්ධව ඇත්නම් අපට අවශ්‍ය ඕනෑම මොහොතක, ඕනෑම තැනක සිට තොරතුරු ලබා ගැනීමේ හැකියාව පවතියි.