1.5 : දත්ත සැකසුම් ජීවන චක්‍රය

දත්ත සැකසුම් ජීවන චක්‍රය :

දත්ත යනු කිසියම් වූ සැකසීමකට භාජනය නොවූ අමුද්‍රව්‍ය ලෙස සැලකේ. මේ ආකාරයේ දත්තයක් වටිනාකමක් තිබෙන තොරතුරක් බවට පත්කිරීමට නම් නිසි ආකාරයකට සැකසිය යුතුවේ. මෙසේ දත්තයක් තොරතුරක් බවට පත්කිරීම පියවර කීපයකින් සිදුවේ. මෙය දත්ත සැකසුම් ජීවන චක්‍රය (Data Processing Life Cycle) මගින් නිරූපනය කළ හැකිවේ. මූලික වශයෙන් මෙහි පියවර තුනකි. එනම් ආදානය (Input), සැකසුම (Process) හා ප්‍රතිදානයයි (Output). මීට අමතරව විස්තරාත්මක පියවරයන් (Steps) කිහිපයක් වේ. එනම් දත්ත එක් රැස් කිරීම (Data Collection), දත්ත වර්ගීකරණය (Data Classification),  දත්ත ආදානය (Data Input), දත්ත සත්‍යාපනය (Data Verification) , දත්ත තැන්පත් කිරීම (Data Storing), දත්ත සැකසීම (Data Processing) හා දත්ත ප්‍රතිදානයයි (Data Output).

දත්ත එක් රැස් කිරීමේ ක්‍රම (Data Gathering Methods)

දත්ත සැකසුම් ජීවන චක්‍රයේ (Data Processing Life Cycle) පළමු පියවර ලෙස සැලකෙන දත්ත එක් රැස් කිරීමේ ආකාර දෙකක් පවතියි. එනම්,

1. කායික ක්‍රම (Manual Methods)
2. ස්වයංක්‍රීය ක්‍රම (Automatic Methods)

කායික ක්‍රම (Manual Methods)

කායික ක්‍රම (Manual Methods) යනු මිනිසුන්ගේ මැදිහත් වීමෙන් දත්ත එක් රැස් කිරීමයි. එනම් සම්මුඛ පරීක්ෂණ (Interviews),  විමර්ශන (Inquiries) සහ ප්‍රශ්නාවලීන්ය (Questionaries’). සම්මුඛ පරීක්ෂණ යනු පුද්ගලයින් දෙදෙනෙකු හෝ කිහිපදෙනෙකු අතර සිදු කරනු ලබන සාකජ්චා වේ. මේ මගින් දත්ත එක් රැස් කර ගත හැකිවේ. විමර්ශණ මගින් ද දත්ත එක් රැස් කර ගත හැකි අතරම ප්‍රශ්නාවලීන් මගින් දත්ත එක් රැස් කිරීමේ දී කලින් සකසන ලද ප්‍රශ්නාවලියකට පිළිතුරු ලබා ගැනීම සිදු කරයි. අවසානයේ දී විශ්ලෙෂණ මගින් ලබා ගනු ලබන ප්‍රතිඵල එක් රැස් කර ගනු ලබයි.

උදා: ජනසංගණනයක දී

කායික ක්‍රම (Manual Methods) භාවිතයෙන් දත්ත එක් රැස් කිරීමේ දී විවිධ දුෂ්කරතා සහ අපහසුතාවන්ට මුහුණ දීමට සිදුවේ. එනම් දත්ත ලබා ගැනීමේ අපහසුතා, විශ්ලේෂණය කිරීමේ අපහසුතා, මුද්‍රණ දෝෂ, කාලය ගතවීම සහ අධික වියදම් සිදුවීම පෙන්වා දිය හැකිය.

ස්වයංක්‍රීය ක්‍රම (Automatic Methods)

දත්ත එක් රැස් කිරීමේ දී කායික ක්‍රම (Manual Methods) මගින් ඇති වන දුෂ්කරතා සහ අපහසුතාවයන්ට පිළියමක් වශයෙන් ස්වයංක්‍රීය ආකාරය (Automatic Method) හඳුන්වා දිය හැකිය. මේ සඳහා සැකසූ විවිධ තාක්ෂණික උපාංග (Devices) රාශියක් ඇත. ඒවායින් සමහරක් පහත දැක්වේ. එනම්,

1. ප්‍රකාශ සලකුණු කියවනය - OMR (Optical Mark Reader)
2. ප්‍රකාශ අනුලක්ෂණ කියවනය - OCR (Optical Character Reader )
3. චුම්භකිත තීන්ත අනුලක්ෂණ කියවනය (MICR (Magnetic Ink Character Recognition)
4. කාඩ් පත් / පටි/ ලාංජන / චුම්භකිත තීරු කියවන (Magnetic Stripe Readers)

ප්‍රකාශ සලකුණු කියවනය - OMR (Optical Mark Reader)

ප්‍රකාශ අනුලක්ෂණ හඳුනා ගැනීමේ (OCR – Optical Character Recognition) තාක්ෂණය භාවිතයෙන් සකසා ඇති මෙම උපාංගය මගින් බහුවරණ පිළිතුරු පත්‍ර වල හරි වැරදි සලකුණු කිරීම සඳහා යොදා ගනියි. ප්‍රකාශ අනුලක්ෂණ හඳුනා ගැනීම (OCR) යනු රූපක  (Images) ආකාරයෙන් ඇති ලේඛනයක (Document) අක්ෂර (Text) වෙන්කර හඳුනා ගැනීමයි.

  

ප්‍රකාශ අනුලක්ෂණ කියවනය - OCR (Optical Character Reader )

දෘඩ පිටපතක (Hard Copy) ඇති ලිඛිත සටහන් (Text) සහ රූප (Images), පරිගණක පද්ධතියට ආදානය කිරීම සඳහා සුපරීක්ෂකය / ස්කෑනරය (Scanner) භාවිතා කරයි. මෙහිදී ලේඛන සහ රූප යන දෙකම රූපමය (Image) ආකාරයෙන් පරිගණක මතකයේ ගබඩා වීම විශේෂත්වයකි. නමුත් යම් සුපරීක්ෂකයක ප්‍රකාශ අක්ෂර කියවීමේ (OCR – Optical Character Recognition) පහසුකම ඇත්නම් Times New Roman, Arial වැනි ඉංග්‍රීසි අක්ෂර භාවිත කර ඇති ලේඛණයක් (Document), රූපමය (Image) ආකාරයෙන් නොව ලේඛණ (Document) ආකාරයෙන්ම පරිගණක මතකයේ ගබඩා වේ. මෙවැනි ආකාරයේ සුපරීක්ෂක යන්ත්‍ර භාවිතයෙන් ලේඛන පහසුවෙන් සංස්කරණය (Edit) කිරීමේ හැකියාව ඇත. 

චුම්භකිත තීන්ත අනුලක්ෂණ කියවනය (MICR (Magnetic Ink Character Recognition)

ආදාන උපාංගයක් වන මෙය බැංකු කටයුතු වලදී සහ මූල්‍ය ආයතන වලදී  චෙක්පත් වල ඇති රහස්‍ය අනුලක්ෂණ (Secret Characters) කියවීම සඳහා භාවිතා කරයි. ගිණුම් අංකය සහ චෙක්පතේ අංකය චුම්භක තීන්ත විශේෂයකින් චෙක්පත මත මුද්‍රණය කර තිබේ.

කාඩ් පත් / පටි/ ලාංජන / චුම්භකිත තීරු කියවන (Magnetic Stripe Readers)

ප්ලාස්ටික් වැනි ද්‍රව්‍යයකින් සැදුම්ලත් මෙම කාඩ් පත් වල චුම්භකිත පටියක් (Magnetic tape) වැනි යමක් දැකගත හැකිවේ. ආයතනවල ඉතාම ජනප්‍රිය වී ඇති මේවා මගින් සේවක පැමිණීම සහ පිටවීම සටහන් කිරීම (Swipe cards for doors), අනන්‍යතාවය  තහවුරු කිරීම වැනි කටයුතු සිදු කරයි. මුදල් ගණුදෙණු කටයුතු සඳහා ද මෙම චුම්භකිත කාඩ් පත් භාවිතා කරයි. (උදා: ATM, Online Transaction )

සංවේදක හා ලඝුර (Sensors & Loggers)

පරිසරයේ සිදුවන භෞතික වෙනස්කම් (සංවේදන ) හඳුනා ගැනීම සඳහාත් ඒ මගින් දත්ත ආදානය / සංඥා නිපදවීම සිදු කරනු ලබන ඉලෙක්ට්‍රොනික උපාංගයක් ලෙස සංවේදක (Sensors) හඳුන්වා දිය හැකිය. උෂ්ණත්ව සංවේදක (Temperature Sensors), තාප සංවේදක (Heat Sensors), කම්පන සංවේදක (Vibrate Sensors), ආලෝක සංවේදක (Light Sensors), පීඩන සංවේදක (Pressure Sensors) වැනි සංවේදක නවීන ඉලෙක්ට්‍රොනික උපකරණ වල (දුරකථන, මෝටර් රථ ) දැකිය හැකිවේ.

ලඝුර (Logger / Recorder) යනු ඉලෙක්ට්‍රොනික උපාංගයක් වන අතර මෙමගින් දත්ත ලියා තැන්පත් කීරීම හෝ සටහන් කර ගැනීම සිදු කරයි. මෙහි ඇති සංවේදක (Sensors) මගින් දත්ත / සංවේදක ලබා ගනියි. කුඩා පරිගණක යන්ත්‍රයකට සම කළ හැකිය. මිල අධිකයි.  (උපුටා ගැනීම : අන්තර්ජාලයේ වෙබ් අඩවි මගිනි. - wiki )