දේශපාලන විද්‍යාවේ ස්වාභාවය
දේශපාලන සමාජානුයෝජනය හෙවත් පුද්ගලයා දේශපාලනය ඉගෙන ගන්නා ආකාරය...........
“මිනිසා දේශපාලන සත්වයෙකි.(Man is a Political Animal)”.
-ඇරිස්ටෝටල්
දේශපාලනය යන සංකල්පය රාජ්‍යය හා පුරවැසියා අතර පවත්නා අන්‍යාන්‍ය සබඳතාවයේ ප්‍රථිඵලයක් ලෙස බිහිවී ඇති බව දේශපාලන විද්වතුන්ගේ මතයයි. කිසියම් රටක පුරවැසියන් ප්‍රායෝගික දේශපාලනය සංජානනය කර ගන්නා ආකාරය එහි දේශපාලන සමාජානුයෝජනයේ ගුණාත්මක භාවය ඉහල නැංවීමට ප්‍රයෝජනවත් වේ.මහජනතාව විසින් මහජනතාව උදෙසා ගෙනයන මහජන පාලනයක් නූතනය තුල ගොඩනැගෙමින් පවතින අතර ඒතුල පුද්ගලයා සක්‍රීය ලෙස දේශපාලන ක්‍රියාවලිය හා සම්බන්ධ වීමක් දක්නට ලැබේ.
“ප්‍රීතිමත් හා ගෞරවාන්විත ජීවිතයක් ගත කිරීමේ අරමුණින් පිහිටුවාගත් සමාජ සංවිධානය රාජ්‍යයි”.
-ඇරිස්ටෝටල්(Politics)
මෙම මතයට අනුව යම් පුද්ගලයෙකු තම ජීවිතය සුඛිත මුදිත කර ගැනීම සඳහා ගොඩනැගූ සමාජ සංවිධානයේ කොටස් කරුවකු වේ.එහිදී පුරවැසියා දේශපාලන දැනුමෙන් යුක්ත වීම ඔහුගේ ජීවිතය උසස් තත්වයකට ගෙනයා හැකි බව ඇරිස්ටෝටල් පවසයි. ස්වාභාවයෙන්ම දේශපාලන ජීවියකු වන මිනිසාට දේශපාලනය උගනීම සම්බන්ධයෙන් ඇතිවන ආශාව අතිශයින්ම ස්වාභාවික වූවකි. සහජයෙන්ම දේශපාලන දැනුම සහිත ජීවිය උත්පාදනයෙන් පසු ද්වීතීක තත්වය තුලදී ස්වකීය දේශපාලන දැනුම ප්‍රවර්ධනය කරගනී. මිනිසාගේ දේශපාලන චර්යා,තීරණ,සංස්කෘතිය,සාරධර්ම,අගය කිරීම් සඳහා මිනිසා සතු දේශපාලන දැනුම බලපානු ලබයි. දේශපාලනය ඉගනීම මගින් මිනිසා දේශපාලන ක්‍රමයට මුහුවිය හැකිය. දේශපාලන විද්‍යා සංකේත වලින් දක්වන්නේනම් දේශපාලන සමාජානුයෝජනය (Political Socializatuion) නම් වේ. නූතනය වන විට රටක පුරවැසියන් තම රටේ දේශපාලනය පිළිබඳව දැනුවත් වන ආකාරය පිළිබඳ විමර්ශනාත්මකව බැලීමේදී එය ප්‍රධාන ප්‍රෙව්ශ 02 ක් ඔස්සේ විග්‍රහ කළ හැක.
- විධිමත් අධ්‍යනය ( Foraml Studies of Politics)
- අවිධමත්/ නොවිධිමත් අධ්‍යනය (Informal Studies of Politics)
- විධිමත් අධ්‍යනයේ මූලික ලක්ෂණ......
- දේශපාලනය විෂයානුබද්ධව ඉගනීම.
- ක්‍රමානුකූල දේශපාලන ඥාණයක් ලැබීම.
- න්‍යායාත්මක තත්වය සම්බන්ධයෙන් වැඩි අවධානයක් යොමු කිරීම.
- විධිමත් මූලාශ්‍ර මඟින් දැනුම ලැබීම.
- නියම්ත කාල රාමුවක් යටතේ උගැනීම.
- සරල තැන සිට සංකීරණ තැන දක්වා පෙළ ගැසුණු පාඩම් ක්‍රමය
- ගුරුවරු හරහා දැනුම ලැබීම.
- නොවිධිමත් අධ්‍යනයේ මූලික ලක්ෂණ......
- දේශපාලනය විශයානුබද්ධව අධ්‍යනය නොකිරීම.
- ක්‍රමානුකූල දේශපාලන ඥාණයක් නොලැබීම.
- ප්‍රායෝගිකත්වය සම්බන්ධයෙන් වැඩි අවධානයක් යොමු කිරීම.
- දේශපාලන පක්ෂ, සමාජ සංවිධාන, ජනමාධ්‍ය, පාලකයින් වැනි අවිධිමත් ක්‍රම හරහා දැනුම ලැබීම.
- නිශ්චිත කාල රාමුවකින් බැහැරව දැනුම ලබාගත හැකිවීම.
- ගුරුවරුන්ගෙන් හා උපදේශකයින්ගෙන් බැහැරව දැනුම ලැබීම.
විධිමත් අධ්‍යනය තුලින් පුද්ගලයා දේශපාලන ඉගෙන ගන්නා ආකාරය
වීධිමත් අධ්‍යනය තුල පුද්ගලයා දේශපාලනය ඉගෙන ගන්නා ආකාරය විග්‍රහ කිරීමේදී කිසියම් නිශ්චිත කාල රාමුවකට සහ විෂය මාලාවක් යටතේ සිඳුවන අධ්‍යනයක් ලෙස විග්‍රහ කල හැක. න්‍යායාත්මකව යම් මතවාද ගොඩනංවමින් පාසල, විශ්ව විද්‍යාලය, උසස් අධ්‍යාපන ආයතන තුල සිඳු කෙරෙන අධ්‍යනයේ ප්‍රථිඵලයක් ලෙසට මෙම අධ්‍යනය සිඳුවේ. මෙහි දී පාසල් පංති කාමරයක් තුල සිසුන් න්‍යායන් හා දර්ශනයන් භාවිතා කොට ගෙන මූලික දේශපාලන සිද්ධාන්ත පිළිබඳව අවබෝධ කොට ගනී. දේශපාලන විද්‍යාවේ එන විෂය ක්ෂේත්‍ර, අධ්‍යන ක්‍රම ශිල්ප ,රාජ්‍යය හා පුරවැසියා අතර සබඳතාවයන් එයට ඇතුලත්ය. විශ්ව විද්‍යාල සිසුවකු මෙම න්‍යාය මතවාද පිළිබඳ පුළුල් පර්යේශනයක නියැලෙමින් පුළුල් පර්යේෂණයක නියැලෙමින් පර්යේෂණාත්මක අවබෝධයක් ලබා ගනී. වෙනත් උසස් අධ්‍යාපන ආයතන (විවෘත විශ්ව විද්‍යාලය , නීති විද්‍යාලය ) ආදියෙන්ද , විවිධ පාඨමාලා මගින්ද , ප්‍රතිපත්ති සම්පාදනය සඳහා බලපෑම් කරන ආයතන වලින්ද ඔවුන් දේශපාලනය පිළිබඳ දැනුවත් භාවයක් ලබා ගනී. මෙම සංවිධාන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ශක්තිමත් කිරීමේ හස්ථයක් වන අතර ගැටුම් කළමනාකරණය, ගෝලීය ත්‍රස්තවාදය, ගෝලීය ප්‍රවනතා, රාජ්‍ය චර්යාවන්, ජාත්‍යන්තර සම්බන්ධතා ආදී කරුණු මෙම විෂයෙහි සාකච්ඡා කෙරේ.
මෙම විධිමත් ක්‍රමය යටතේ විශය සමගාමී ක්‍රියාකාරකම් ඔස්සේද පාසල් තුලදී සිසුන් දේශපාලනය උගනී. මෙහිදී සංකේතාත්මක වශයෙන් ජාතික වැදගත් කමක් සහිතව ඉගැනිවීම් කලයුතු වේ. පාසල ආරම්භයේදී , විවිධ උත්සව අවස්ථාවන්වලදීත් ජාතික ගීය ගායනා කිරීම,ජාතික ධජ එසවීම තුල ස්වකීය ජාතිය පිළිබඳ ජාතිකාභිමානයක් ඔවුන්තුල වර්ධනය කරයි. එමෙන්ම ජාතික වෘක්ෂය, ජාතික පුෂ්පය, ජාතික ක්‍රීඩා, ජාතික වීරවරයන් අනුස්මරණය කිරීම , ජාතික වශයෙන් කාලීන වැදගත් කමක් සහිත ආදර්ශ යෙෘවන පාර්ලිමේන්තු පැවැත්වීම, දේශපාලනය සම්බන්ධ වාද විවාද පැවැත්වීම තුලින් දේශපාලනමය වශයෙන් තාර්කික අදහස් දැක්වීමට සිසුන් යොමුවේ. දේශපාලනයේදී අත් විදින්නට සිඳුවන පාලන තන්ත්‍රයේ දුර්වලතාවයන් හදුනා ගැනීමටත් සාර්ථක දේශපාලන පෞරුෂයක් සක්‍රීය දේශපාලන ක්‍රමය තුල ගොඩනැංවීමටත් මෙම පාසල් හා අනෙකුත් අධ්‍යපන ආයතන වලින් අතිමහත් පිටිවහලක් ලැබේ.
අවිධිමත් / නොවිධිමත් අධ්‍යනය තුලින් පුද්ගලයා දේශපාලන ඉගෙන ගන්නා ආකාරය
මෙම විධිමත් ක්‍රමවේදයට අමතරව පුද්ගලයා අවිධිමත් ක්‍රමවේදය හරහා දේශපාලනය ඉගෙන ගන්නා බව සමාජ විමර්ෂණය තුල පෙනී යයි. මෙහිදී අවිධිමත් ප්‍රවේශය වූ කලි ඉතා පුළුල් වපසරියක් පුරා ව්‍යාප්ත වන විෂයක් වන අතර එහිදී ආණ්ඩුවේ ප්‍රතිපත්ති සම්පාදනය කිරීම හා ක්‍රියාත්මක කිරීම පොදු ජන ජීවිතය කෙරෙහි ඝෘජු ලෙස බලපායි. මේ හේතුවෙන් සමාජයේ විවිධ දේශපාලනික මත දරන්නන් ප්‍රජාතන්තුවාදී අයිතිය තුල අදහස් ප්‍රකාශ කිරීම සමග වැඩබිම, දුම්රිය, බස්රිය ,වැඩ පොල ආදිය තුලදී අදහස් හුවමාරු කර ගනී. මේ නිසා පුරවැසියන් නිරායාසයෙන්ම දේශපාලනය සමඟ සම්බන්ධතා ගොඩනංවා ගනී.
පවුල
යම් කිසි අයෙකු දේශපාලනය පිළිබඳ සවිඥානිකව වීම ඔහුගේ පවුල තුලින් සිඳුවේ. තම පවුලේ දෙමාපියන්, සහෝදරයන්, පාර්ලිමේන්තු, පළාත් සභා හෝ ප්‍රාදේශීය සභා වල මන්ත්‍රීවරුන් ඇමතිවරුන් ලෙස සක්‍රීය දේශපාලනයේ නඅරත වන්නේ නම් ඔවුන් දරන දේශපාලන මතය නිරායාසයෙන්ම එම පවුල් වෙත උරුමකම් කොට ගනී. එවැනි පවුල් වල දේශපාලන දැනුම අනෙකුත් පවුල් වල දේශපාලන දැනුමට වඩා පුළුල් ප්‍රමාණයකට පැතිරීයයි. කෙසේ වූවද පවුලේ අධ්‍යාපනික මට්ටමද දේශපාලනය වඩාත් පිටුවහලක් ලැබේ. පවුල තුල කුඩා ළමුන්ට දේශපාලනය ගලා එන්නේ වැඩිහිටියන් මඟිනි. එවිට ඔවුන්ද තෙරතුරු එක්රුස් කිරීමට, වැඩිහිටි මතවාද ග්‍රහණය කිරීමට පෙළඹේ. මේ හේතුව නිසා දේශපාලනය ඉගෙනීමේ මූලික අඩිතාලම පවුල තුලින් බිහිවේ. එය ඔවුන්ගේ සමස්ථ ජීවිත කාලයප පුරාවටම බලපෑම් කළ හැකිබව නූතනයේදී පර්යේෂණ වලින් හෙළිවී ඇත.
ජනමාධ්‍ය හා විද්‍යුත් මාධ්‍යය
මෙයට අමතරව ජනමාධ්‍ය හා විද්‍යුත් මාධ්‍ය හරහාද පුද්ගලයා දේශපාලනය පිළිබඳ නොවිධිමත් ආකාරයෙන් සවිඥානිකත්වය ලබාගනී. බලය හැසිරවීම පිළිබඳ කරුණු ජනතාව ටවත සන්නිවේදනය කරනුයේ පුවත්පත්, රූපවාහිනිය, සගරා, අන්තර්ජාලය, වැනි මාධ්‍ය හරහාය. ජාතික වශයෙන් වැදගත් වන පක්ෂ ප්‍රතිපත්ති, ආණ්ඩුවේ ප්‍රතිපත්ති, අණපනත්, පිළිබඳවද ජනමතය හැඩගස්වමින් පක්ෂ ප්‍රතිපත්ති ප්‍රචාරණය කිරීම ආදිය තුලින්ද ගැසට් නිවේදන හරහා කෙරෙන පාර්ලිමේන්තු ක්‍රියාවලීන් තුලින්ද පුද්ගලයා දේශපාලනය උගනී. විශේෂයෙන්ම රූපවාහිනී වැඩසටහන් ( බලය, කිණිහිර,සටන,ජනහඩ,තුලාව) ආදී දේශපාලන සංවාද මඟින් පුද්ගලයා දේශපාලනය පිළිබඳ දැනුවත් භාවය ලබාගනී. මෙම මාධ්‍ය කෙතරම් පුරවැසියාගේ ජීවිතයේ දේශපාලන මතය වෙනස් කරන්නේදැයි විමර්ෂණය කරන්නේනම් මැතිවරණ ප්‍රචාරණ ක්‍රියාවලිය තුල මාධ්‍ය හැසිරවීම උදාහරණ කොට ගතහැක.
දේශපාලන පක්ෂ, බලපෑමේ කණ්ඩාම්, ජනමත සමීක්ෂකයන්
දේශපාලන පක්ෂ , බලපෑමේ කණ්ඩාම් සක්‍රීය ලෙස දේශපාලනයේ නියැලෙන පුද්ගලයන්ගෙන් දේශපාලනය පිළිබඳ පරිනත දැනුමක් පුද්ගලයා ලබාගනී. පක්ෂ ප්‍රතිපත්ති පිළිබඳ දැනුවත් කිරීම, මහජන මතය සංවිධානය කිරීම , විවිධ දේශපාලන රැලි පැවැත්වීම, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය තුලතම සර්ව ජන අයිතිවාසිකම් වඩාත් අර්ථවත් ලෙස භාවිතා කිරීමටත් එම දැනුම උපයෝගී කරගනී. වෘත්තීය සමිති, කම්කරු සංවිධාන තුලින් මහජන අයිතිවාසිකම් දිනා ගැනීම උදෙසා කෙරෙන දැනුවත් කිරීම් තුලින්ද පුද්ගලයාහට දේශපාලනික දැනුවත්භාවයක් ලැබේ. නූතනය තුලදී ක්‍රියාත්මක වන ජනමත සමීක්ෂකයන් මඟින්ද පුද්ගලයන් දේශපාලනය පිළිබඳ සවිඥානික වේ. මොවුන් අදාල ගැටළුව හදුනාගෙන මහජනතාවගේ අදහස් සංවිධානය කිරීම මෙහිදී සිඳුවේ. මේතුල සාමාන්‍ය ජනතාව අවිධිමත් ලෙස දේශපාලනික වශයෙන් දැනුවත් කරයි. මැතිවරණ සමයන් තුලදී, ජාතික අර්බුද අවස්ථාවන් තුලදී මෙවැනි සමීක්ෂණ අපට දැකගත හැකිවේ.
දැනුවත් කිරීමේ ව්‍යාපාර, රාජ්‍ය හා රාජ්‍ය නොවන සංවිධාන මඟින්
ජාතික හා ජාත්‍යන්තර මට්ටමින් පැවැත්වෙන නායකත්වය, ඵලදායී සංවර්ධනය, ආර්ථික සබඳතා පිළිබඳ දේශනයන් , දිළිඳුකම පිටු දැකීම සඳහා වන ජනසවිය, සමෘධිය වැනි ව්‍යාපාර දේශන වලට මහජනතාව සහභාගී වීම තුල පුරවැසියන් දේශපාලනික වශයෙන් දැනුවත් භාවයක් ලබාගනී. තවද පරිසරය සුරැකීම, මානව හිමිකම් ආරක්ෂා කිරීම, කාන්ථා සවිබල ගැන්වීම ආදිය පිළිබඳව සාමාන්‍ය ජනතාව දැනුවත් කිරීම හා සමාන පුරවැසියන් හා සමාන අවස්ථා සහතික කිරීම අරභයා ගොඩනැගී ඇති ජාත්ක හා ජාත්‍යන්තර මට්ටමේ රාජ්‍ය හා රාජ්‍ය නොවන සංවිධාන මඟින්ද පුද්ගලයා දේශපාලනය පිළිබඳ දැනුවත් භාවයක් ලබාගනී.
මෙයට අමතරව නූතනයේදී පුද්ගලයා දේශපාලනය පිළිබඳ දැනුවත් භාවයක් ලබා ගන්නා වැදගත්ම ක්‍රමවේදයක් ලෙස පෙනී යන්නේ සමවිය කණ්ඩායම් ය. ඔවුන් කාන්ථා සමිති, තරුණ සමිත් වැනි කණ්ඩාම්කරණය තුල තමන් දරණ අදහස් අනෙකා සමඟින් බෙදාගනී. එවිට දේශපාලනය පිළිබඳ තර්ක විතර්ක, නව අදහස් ජනිත වේ. ඉහල දේශපාලන සංස්කෘතියක පැවැත්ම සඳහාත් අත්තනෝමතික පාලනයකට සංවරණයක් සැපයීම සඳහාත් රටක පුරවැසියන්ගේ දේශපාලනික දැනුම පුළුල්වීම අත්‍යාවශ්‍ය කරුණකි. මිනිසා ස්වාභාවයෙන්ම දේශපාලන සත්වයෙක් යැයි ඇරිස්ටෝටල් ප්‍රකාශ කළේ මිනිසා හා දේශපාලනය අතර නොබිදිය හැකි සබඳතාවයක් පවතින හෙයිනි. දේශපාලන කටයුතු වල නියැලීමට මිනිසාතුල ඇති පෙළඹවීම ස්වාභාවික වූවක්බව ඇරිස්ටෝටල් තවදුරටත් පෙන්වා දෙයි. රටක ජාතිය පිළිබඳහැගීමක් ඇති කර ගරනීමටත්, අසල්වරසි පුරවැසියන් ජාති,වර්ග, සමඟ සහයෝගයෙන් ජීවත් වීමටත් දේශපාලනය පිළිබඳ දැනුවත්වීම අත්‍යවශ්‍ය වේ.
