ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ගැන කෙටිසටහන 2
ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ක්‍රියාත්මක කිරීමේදී දේශපාලන පක්ෂ වැදගත් වන අන්දම
ප්‍රජාතාන්ත්‍රවාදී රටක දේශපාලන පක්ෂ තිබීම ඉතාමත් වැදගත් වන අතර ශ්‍රී ලංකාවේ වර්තමාන්යේ ලියාපදිංචි දේශපාලන පක්ෂ විශාල සංඛ්‍යාවක් පවතී.දේශපාලන පක්ෂයක් යනු රට පාලනය කිරීම සඳහා නිශ්චිත ප්‍රතිපත්ති මාලාවක් පෙරදැරි කරගෙන ආණ්ඩු බලය ලබා ගැනීමේ අරමුණින් ක්‍රියාත්මක වන කණ්ඩායමකි.මෙම දේශපාලන පක්ෂ රටකට වැදගත් වන්නේ,
- මහජන නියෝජිතයන් සේ පත්වන ජන්ද අපේක්ෂකයන් දේශපාලන පක්ෂ වශයෙන් සංවිධානය වී මැතිවරණයට ඉදිරිපත් වීම.
- ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ආණ්ඩුක්‍රමයක අවශ්‍යයෙන්ම තිබිය යුතු විරුද්ධ පක්ෂ ලෙස කටයුතු කිරීමට
- වඩාත් හොඳ ප්‍රතිපත්ති ඇති පක්ෂයකට වැඩි මහජන කැමැත්තෙන් යම් කාලයකට ආණ්ඩු බලය ලබා දීමට
- ආණ්ඩු බලය පවත්වා ගෙන යන පක්ෂය රටට නොගැලපෙන ලෙස කටයුතු කරන්නේ නම් මහජනයාට වඩාත් සුදුසු දේශපාලන පක්ෂය තෝරා ගැනීමට
මේ අනුව ලොව ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී රටවල පවතින දේශපාලන පක්ෂ ප්‍රමාණය අනුව ක්‍රම තුනකින් හඳුන්වයි.
1.බහු පක්ෂ ක්‍රමය : දේශපාලන විපක්ෂ රාශියක් ඇති රටක මෙම පක්ෂ ක්‍රමය ක්‍රියත්මක වේ.උදාහරණ-ඉන්දියාව,ලංකාව
2.ද්වීපක්ෂ ක්‍රමය : දේශපාලන පක්ෂ දෙකක් පමණක් ක්‍රියාත්මක වන ක්‍රමයයි.උදාහරණ-ඇමරිකා එක්සත් ජනපදය,එංගලන්තය
3.ඒක පක්ෂ ක්‍රමය : තනි දේශපාලන පක්ෂ ක්‍රමයක් පවතින රටක ඒක පක්ෂ ක්‍රමය ක්‍රියාත්මක වේ.
ද්වි පක්ෂ ක්‍රමයක් තිබීමේ වාසි
- ශක්තිමත් ආණ්ඩු පක්ෂයක් බිහිවීම
- ප්‍රබල විරුද්ධ පක්ෂයක් නිර්මාණය වීම
- මහජන ජන්ද අපතේ නොයෑම
- දේශපාලන පක්ෂ දෙකම මනා ලෙස සංවිධානය වීම.
- රටේ සංවර්ධන හා ජනතා සුභ සාධනය වඩාත් ක්‍රමවත් ව කල හැකිවීම
ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පාලන ක්‍රම යටතේ විරුද්ධ පක්ෂයට හිමි වන කාර්යය භාරය
- ආණ්ඩු පක්ෂයේ කටයුතු සොයා බලා ඒවායේ සාධාරණත්වය විවේචනය කිරීම ජනතාවගේ අපේක්ෂාවන් ඉටු වන පරිද්දෙන් බලයේ සිටින රජය ක්‍රියා නොකරන්නේ නම් ඒ සඳහා පෙලඹවීමක් ඇති කිරීමට.
- ආණ්ඩු පක්ෂයේ පාලන කටයුතු කෙරෙහි මහජනතාවගේ අවධානය යොමු කර වීම
- පවත්නා රජය අත්තනෝමතිකව ක්‍රියා කරන්නේ නම් ඊට විරුද්ධව ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ක්‍රියා මාර්ග ගැනීම
- පවතින ආණ්ඩුව වෙනුවට ජනතාවට තෝරා ගැනීමට සිදුවන විකල්ප ආණ්ඩුව විරුද්ධ පක්ෂය වීම නිසා ඔවුන් මනා සංවිධානයකින් සිටිය යුතුවීම.
ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සාර්ථක කර ගැනීමට හේතු වන මූලික ලක්ෂණ
- රටේ පාලනයට සුදුසු පිරිසක් හා පාලන ප්‍රතිපත්ති තෝරා ගැනීමට දේශපාලන බුද්ධියකින් යුත් ජනතාවක් සිටිය යුතුවීම.
- තම රට,පොදුජනයා එහි සංවර්ධනය පිළිබද වගකීමෙන් කටයුතු කරන පරමාර්ථයට ලැදි උදාර නායකයින් සිටිය යුතු වීම.
- නිරන්තරයෙන්ම ජනතාව දැනුවත් කිරීමට අපක්ෂපාති නිදහස් ජනමාධ්‍යයක් පැවතිය යුතු වීම
- දේශපාලන පක්ෂ දෙකක් පමණක් පැවතීම
- බහුවාර්ගික රටවල සුළුතරය මර්ධනය නොකරන ඔවුන්ගේද අදහස් විවේචන දැක්වීමට ඉඩකඩ තිබිය යුතුවීම.
- දිළිදු ආර්ථිකයක් පවතින රටක ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ගුණාංග රැක ගැනීම අපහසු වන බැවින් ආර්ථිකය යහපත් මට්ටමක තිබිය යුතුවීම
- සමගි සම්මුති වලට එළඹිමේ ඇති හැකියාව පුරවැසියන් සියළු දෙනා තුලම තිබිය යුතුය.
ඉතිහාසයේ මානව අයිතිවාසිකම් දිනාගත් අවස්ථා
- ඉංග්‍රිසි විප්ලවය 1688
- ඇමරිකානු නිදහස් සටන 1776-1783
- ප්‍රංශ මහා විප්ලවය 1789
- රුසියානු විප්ලවය(ශ්‍රේෂ්ඨ ඔක්තෝම්බර් විප්ලවය-1917)
ප්‍රජාතාන්ත්‍රවාදී පාලන ක්‍රමයක් තුල රටක ජනතාවට තිබිය යුතු මූලික අයිතිවාසිකම්
ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පාලන ක්‍රමයක් ඇති රටක ජීවත් වන සෑම පුරවැසියෙකුටම සමාන අයිතිවාසිකම් ගණනාවකට හිමිකම් ලබයි.එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය විසින් 1948 දී මානව අයිතිවාසිකම් පිලිබද විශ්ව ප්‍රකාශනය සවිමත් කළ අතර බොහෝ රටවල් මෙම අයිතිවාසිකම් ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව මඟින් රටවැසියාට ලබා දී ඇත.මෙම අයිතිවාසිකම් බෙදා වෙන් කළ නොහැකි වූවන් ආර්ථික හා දේශපාලනික වශයෙන් වර්ග කර ඇති අවස්ථා දක්නට ඇති අතර මහිදී අධ්‍යනය පහසුව සඳහා
1.සිවිල් අයිතිවාසිකම්
2.දේශපාලන අයිතිවාසිකම් යනුවෙන් කොටස් දෙකකට ගොනු කළ හැක
සිවිල් අයිතිවාසිකම්
1.ජීවත්වීමේ අයිතිය
2.අදහස් ප්‍රකාශ කිරීමේ අයිතිය
3.පෞද්ගලික නිදහස පිළිබද අයිතිය
4.කැමති ආගමක් ඇදහීමේ අයිතිය
5.දේපළ අයත් කර ගැනීමේ අයිතිය
6.සමානාත්මතාව පිලිබද අයිතිය
7.සංවිධානය වීමේ අයිතිය
8.පවුල් ජීවිතයක් ගත කිරීමට ඇති අයිතිය
9.වැඩ කිරීමට ඇති අයිතිය
10.තම රටෙහි ඕනෑම තැනක වාසය කිරීමේ අයිතිය
දේශපාලන අයිතිවාසිකම්
1.දේශපාලන පක්ෂයට බැදීමට ඇති අයිතිය
2.සුදුසු පාලකයින් තෝරා ගැනීමේ ඇති අයිතිය
3.ජන්ද අපේක්ෂකත්වය ලබා ගැනීමේ අයිතිය
4.මැතිවරණ ප්‍රචාරක කටයුතුවල යෙදීමේ අයිතිය
5.රජයේ තනතුරු දැරීමේ අයිතිය
6.ආණ්ඩුව විවේචනය කිරීමේ අයිතිය
