පාලනය සහ යහපාලනය -1
පාලනය යන්න විවිධ අරුත් දෙන පදයකි. ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී මතවාදයේ තවත් අංගයක් ලෙස පාලනය හැදින්විය හැකිය. ඇරිස්ටෝටල්, ප්ලේටෝ වැනි දාර්ශනිකයන් පවා යහපත් පාලකයෙක් නිර්මාණය කිරීම ගැන කරුණු දක්වා තිබේ. නමුත් නූතනයේ යහපාලනය යන පදය මෙතරම් ප්‍රචලිත කරවනුයේ විශේෂයෙන්ම ලෝක බැංකුව , එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවර්ධන අරමුදල සහ බටහිර රටවල් විසිනි. මන්ද සංවර්ධනය වන රටවල සංවර්ධිත රටවල් විසින් බොහෝමයක් රාජ්‍ය නිදහස ලබාගත් දා සිටම විවිධ අයුරින් මූල්‍ය , තාක්ෂණික , ණය විදේශ ආයෝජන ආදී ක්‍රම මගින් ආධාර සපයයි.
නමුත් බොහෝමයක් රටවල් තවමත් අපේක්ෂිත සංවර්ධනය ලබා නැත. තවත් සමහර රටවල් දිළිදු බවේ අවම දර්ශක වලින්වත් ඉහළට ඒමට අපහසු වී ඇත. මේ පිළිබඳව බටහිර රටවල් වඩාත් විමසොලිමත් විය. එහිදී මෙම රටවලට අවබෝධ වූයේ මෙයට මූලික හේතුව මෙම රටවල පාලනය, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදීව විවෘත ජනතා අවශ්‍යතා වලට සවන්දීම විනිවිඳභවයකින් සිදු නොවන බවයි. ඒ නිසා 1992 ලෝක බැංකුව ප්‍රථම වරට මෙම යහපාලනය යන පදය භාවිතා කර ලෝක බැංකු ණය, ආධාර වැනි දේවල් රටවල් වලට සපයන විට ඒ ඒ රටවල පවතින පාලනය යහපත් ද, අයහපත් ද යන්න සොයා බැලීමට දර්ශක කිහිපයක් ඉදිරිපත් කරන ලදි.
මෙම දර්ශක ලෙස ලෝක බැංකුව , ජපානය, ප්‍රමුඛ ආසියානු සංවර්ධන බැංකුව ආදී සංවිධාන විවිධ දර්ශක ඉදිරිපත් කර තිබේ. මෙම දර්ශක වල පොදු නිර්ණායක ලෙස නීතයානූකූල බව, අධිකරණයේ ස්වාධීනත්වය, මානව හිමිකම් ආරක්ෂා කිරීම, ජනමාධ්‍ය නිදහස, පාලකයන්ගේ වගවීම සහ වගකීම, මහජන සහභාගීත්වය, විනිවිදභාවය මෙන්ම බලය විමධ්‍යගතකරණය කිරීම හා බලය බෙදා හැරීම, නීතියේ ආධිපත්‍යය යන කාරණා පොදු දර්ශක ලෙස දැක්විය හැකිය.
පොදුවේ ගත් විට දියුණු රටවල් පාලනයේදී මෙම සියලු අංශ වලින් යහපත් පරිපූර්ණ ප්‍රජාතන්ත්‍රවදී පාලනයක් දෙන බව තර්ක කළ නොහැකිය. නමුත් අර්ධ දියුණු රටවල් සමග සැසදීමේදී සංවර්ධිත රටවල් වල එබඳු අයහපත් දේවල් සිදුවන්නේ අවම වශයෙනි. එසේම් තුලනාත්මකව ගත් විට සංවර්ධිත රටාල දූෂණ , වංචා, අත්තනෝමතික පාලනය, ප්‍රචණ්ඩ ක්‍රියා සිදු නොවනවා නොවේ. නමුත් ඒවා රටේ සංවර්ධනයට, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයට සංවර්ධනය වන රටවල මෙන් විශාල බලපෑමක් සිදු නොවේ. එමෙන්ම මෙවැනි සිදුවීම් වූ විට අර්ධ දියුණු රටවල සිවිල් සමාජය දැනුවත් බවින් අවම වීම, ශක්තිමත්ව සංවිධානය නොවීම වැනි කරුණු නිසා මෙම සිදුවීම් වලට එරෙහිව සිවිල් සමාජය නැගී සිටින අවස්ථා සාපේක්ෂව අඩුය. මේ නිසා දියුණු රටවල් ප්‍රතිපත්ති සෑදීමේදී , ජාත්‍යන්තර සබදතා වලදී , ණය ආධාර දීමේදී විවිධ අයුරින් දර්ශක යහපත් ද අයහපත් ද යන්න සොයා අයහපත් නම් එම ආධාර කපා හැරීම , අවවාද කිරීම , විශේෂ නියෝජිතයන්, කමිටු ඒවා එම අයහපත් බව පරික්ෂා කර යහපත් තත්වයට දියුණු කිරමට නිර්දේශ කිරීම වැනි කටයුතු සිදු කරයි.
මෙබදු තත්වයකදී ජාත්‍යන්තර සහ බටහිර රටවල් වලට පමණක් රට පාලනය හොද මගට යැවීම අපහසු නිසා ජාත්‍යන්තර, මානව හිමිකම් සංවිධාන අප රටේ සිවිල් සමාජය පොළබවනු ලබයි. රාජය බලය සංවරණය තුලනය කිරීමට මූලික වගකීම සිවිල් සමාජයට හිමි නිසා එම වගකීම නිසි පරිදී ඉටු කිරීමට යොමු කරයි. මෙහිදී පාලනය යනු පුපුළුල් දෙයකි.
රටක තීරණ ගැනීමේදී නීති , ප්‍රතිපත්ති , ගිවිසුම්, ජාත්‍යන්තර සබදතා , අය වැය ආදී විවිධ අංශ රැසක් මෙයට අයත් වේ. මේවා ක්‍රියාත්මක වීමේදී ආරක්ෂාව, සුභසාධනය ,එදිනෙදා පරිපාලනය යනාදිය අයත් වේ. මෙම දිත්වයේදීම මහජන සහභාගීත්වය , මහජන නියෝජිතයන් වඩාත් අවංකව ජනතාව වෙනුවෙන් නියෝජනය විය යුතුය. එසේම තීරණ ගන්නන් දේශපාලන නියෝජිතයන් , පරිපාලකයන් බදවා ගැනීමේදී සෑමවිටම සමාන ලෙස සලකා සෑම මානව අයිතිවාසිකම් සුරැකෙන පරිදි ඔවුන් බදවා ගත යුතුය. සමාජයේ බහුවිධ කණ්ඩායම් සිටිය ද ඔවුන්ට ද සමාන අයිතිවාසිකම් භුක්ති විදීමේ ඉඩ ප්‍රස්ථා ලබාදිය යුතුය. සැමට සමානව ගරු කල යුතුය.
