ව්‍යවස්ථාදායකය
ආණ්ඩුවේ නීති සම්පාදනය කරන ආයතනය ව්‍යවස්ථාදායකයයි. මෙය මහජනතාවගේ නියෝජිතයන් පත්වන ස්ථානයකි. ඒ හේතුවෙන් එයට ගෞරවණීයත්වයක් හිමි වී තිබේ. ලිඛිත ව්‍යවස්ථාවක් සහිත රටවල ව්‍යවස්ථාදායකයට ප්‍රමුඛ ස්ථානයක් ලැබේ. ව්‍යවස්ථාදායකයේ මූලික කාර්යය ආණ්ඩුවේ මූලික ගැටලු සාකච්ජා කිරීම සහ නීතී සම්පාදනයයි. ඒ අනුව ව්‍යවස්ථාදායකය ජාතික විවාද සභාවක් ලෙස හදුන්වයි. ව්‍යවස්ථාදායකය සතු නීති සම්පාදන බලය නිසා ප්‍රතිපත්ති වෙනස් කිරීමේ ප්‍රතිපත්ති වලට බලපෑම් කිරීමේ හැකියාව මෙයට තිබේ.
ව්‍යවස්ථාදායකය සමාජය සහ රාජ්‍ය අතර සබදතාව ගොඩ නගයි. නියොජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය තුල අත්‍යාවශ්‍යම ආයතනය ව්‍යවස්ථාදායකයයි.
ව්‍යවස්ථාදායකයේ ව්‍යූහය:
ව්‍යවස්ථාදායකයේ ව්‍යූහය ප්‍රධාන කොටස් දෙකකි. එනම් ඒක මාණ්ඩලික ව්‍යවස්ථාදායකය සහ ද්වී මාණ්ඩලික ව්‍යවස්ථාදායකය වශයෙනි. ඒක මාණ්ඩලික ව්‍යවස්ථාදායකය ලෝකයේ වැඩි වශයෙන් ප්‍රසිද්ධය. 2012 වන විට ලෝකයේ රටවල් 193ක් අතරින් 115 ක් ඒක මාණ්ඩලික ක්‍රමය තෝරාගෙන තිබේ.
ද්වී මාණ්ඩලික ව්‍යවස්ථාදායකය මාණ්ඩල දෙකකින් සමන්වි. විශාල ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී රටවල ද්වි මාණ්ඩලික ක්‍රමය දක්නට ලැබේ. සන්ධීය රටවල් ( ඇමරිකා එක්සත් ජනපදය, කැනඩාව, ඕස්ට්‍රේලියාව, ඉන්දියාව ) පොදු ලක්ෂණයක් වී තිබේ. එයට හේතුව වන්නේ ප්රාන්ත තුළ මධයම ආණ්ඩුවේ නියෝජනය සැපයීමටයි. ද්වී මාණ්ඩලයක් හදාගෙන තිබෙන්නේ වඩාත් හොද ප්‍රජාතන්තීය අරමුණු ඉටු කර ගැනීම සදහාය. ආණ්ඩුවේ සංවරණ ආයතනයක් ලෙස දෙවන මාණ්ඩලය හදුන්වයි. ලිබරල් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයට අත්‍යවශය අංගයක් ලෙස දෙවන මාණ්ඩලය හැදින්විය හැකිය. මෙය ජනතාවගේ කැමැත්ත මත පදනම් වූ ආයතනයක් හා සීමිත බලයෙන් යුක්තය. ද්වී මණ්ඩලයක් තිබීම මගින් ආණ්ඩුවේ බලය සීමා කළ හැකිය. ජාතික නීති සම්පාදන ක්‍රියාවලියේදී මධ්‍යම හා ප්රාන්ත ආණ්ඩු එකතු කර ගනී.
ව්‍යවස්ථාදායකයක සිටින ප්‍රමාණය ජනග්‍රහනය මත තීරණය වේ. ලෝකයේ විශාලතම ව්‍යවස්ථාදායකය මහජන චීන සමූහාණ්ඩුවයි. එහි සාමජික සංඛ්‍යාව 3000 කට අධිකය. ලෝකයේ කුඩාම වව්‍යවස්ථාදායකය ටුවාලු රටෙහි ඇති අතර එහි සාමාජික සංඛ්‍යාව 5යි. විශාල සංඛ්‍යාවක් පාර්ලිමේන්තුව තුළ සිටිම එය ව්‍යවස්ථාදායකය දුර්වල වීමට හේතු වේ.
ව්‍යවස්ථාදායකයේ කාර්යය:
ව්‍යවස්ථාදායකයේ කාර්යයන් රටින් රටට වෙනස් වේ. එය දේශපාලන ක්‍රමය අනුව වෙනස් වේ. ව්‍යවස්ථාදායකයේ පොදු කාර්‍ය වන්නේ නීති සම්පාදනයයි. ඒ අනුව පාර්ලිමේන්තු ආණ්ඩු ක්‍රමයක සහ ජනාධිපති ආණ්ඩු ක්‍රමයක කාර්යය එකිනෙකට වෙනස් වේ. කෙසේ වෙතත් ව්‍යවස්ථාදායකය පොදු කාර්යයන් කිහිපයක් තිබේ. එනම්,
* නීති සම්පාදනය
* නියෝජනය
* සුපරීෂණය
* පුහුණු කිරීම සහ බදවා ගැනීම
* පාලන ක්‍රමයට සුජාතභාවය ලබාදීම වශයෙනි.
නීති සම්පාදනය සදහා වගකිම් දරණ රාජය ආයතනය ව්‍යවස්ථාදායකයයි. විධිමත් ලෙස නීර්හි සම්පාදනය කරන අධිකාරී බලයක් සහිත ආයතනයක් වශයෙන් ව්‍යවස්ථාදායකය හැදින්විය හැකිය. ව්‍යවස්ථාදායකය නීති සම්පාදනයට වඩා වර්තමානයේ සිදු කරන්නේ නීති අනුමත කිරීමයි.
එමෙන්ම ව්‍යවස්ථාදායකය මගින් ජනතාවගේ මතය නියෝජනය කරනු ලබයි. මැතිවරණ මගින් ජනතාවගේ කැමැත්ත මත ව්‍යවස්ථාදායකයේ නියෝජිතයන් පත් කරගනු ලබයි. එමෙන්ම ව්‍යවස්ථාදායකය මගින් සුපරීෂණ ක්‍රියාවලිය ක්‍රියාත්මක කරනු ලබයි. මේ මගින් පක්ෂයේ විනය සුපරීෂණයට ලක් කරයි. ව්‍යවස්ථාදායකය සුපරීෂණයට විධායක පිළිබඳ දැනුමක් තිබිය යුතුයි.
එමෙන්ම ව්‍යවස්ථාදායකය මගින් පුද්ගලයන් බදවා ගැනීම සහ පුහුණු කීරිම සිදුකරනු ලබයි. වසර කිහිපයක් තුළ පුහුණු කිරීම සිදු කරයි.
එමෙන්ම ව්‍යවස්ථාදායකයක් තිබීම තුළින් ජනතාවට හැගීමක් එනවා එය ජනතා ආණ්ඩුවක් ලෙස. ජනතාවට දැනුම අවබෝධය ලබා දිම සිදු කල යුතුය.
එමෙන්ම ව්‍යවස්ථාදායකය විසින් ජනතාව දැනුවත් කිරීම සිදු කරනු ලබයි. අයවැය පිළිබඳ විවාද, හදිසි නීති, විවිධ කරුණු පිළිබඳ විවාද තුළින් ජනතාවට අවබෝධයක් ලබා දෙයි. එමෙන්ම වර්තමානයේ දී ව්‍යවස්ථාදායකය නව ප්‍රවනතාවයන්ට මුහුණ දෙමින් පවති.
