බුද්ධ කාලීන භාරතීය ශ‍්‍රමණ සම්ප‍්‍රදාය
බුද්ධ කාලීන භාරතීය ශ‍්‍රමණ සම්ප‍්‍රදාය
භාරතීය ශ‍්‍රමණ සම්ප‍්‍රදාය කවදා කෙසේ ආරම්භ වූ වාදැයි නිශ්චය කළ නොහැකිය. ඒනිසාම ඒ පිළිබඳ ව විද්වතුන් අතර විවිධ මත මතාන්තර පවතී. අවබෝධයේ පහසුව සඳහා ඒවා පහත පරිදි පෙළ ගැස්විය හැකිය.
x භාරතීය ශ‍්‍රමණ සම්ප‍්‍රදාය ප‍්‍රාග් වෛදික යුගයේ සිට පැවැති එන්නකි.
x එය බ‍්‍රාහ්මණ සම්ප‍්‍රදායට ඓතිහාසික ක‍්‍රම විකාශනයේ ප‍්‍රතිඵලයකි.
x එය බ‍්‍රාහ්මණ සම්ප‍්‍රදායට සම්පූර්ණයෙන්ම ප‍්‍රතිවිරුද්ධ වූවකි.
x එය සමකාලීන සමාජ , දේශපාලන, ආර්ථික පරිවර්තනයේ ප‍්‍රථිඵලයකි.
යනුවෙනි. මේ එක එක මත සාධනය කිරීමට තරම් ප‍්‍රමාණවත් සාධක ඒ ඒ පක්‍ෂ භජනය කරන විද්වතුන් විසින් ගෙන හැර දක්වා තිබේ. ඒවා එකිනෙක ගෙන හැර පෑම අපට මෙහිදී අවශ්‍ය නොවන බැවින් ඒ පිළිබඳ ව මෙහිදී අපගේ අවධානය යොමු කරනු නොලැබේ. කෙසේ වුවත් ක‍්‍රි.පූ. හයවැනි සියවස පමණ වනවිට භාරතය තුළ ප‍්‍රචලිතව පැවැති ආගමික සම්ප‍්‍රදායක් වශයෙන් ශ‍්‍රමණ සම්ප‍්‍රදාය හඳුනා ගැනිමෙහිලා ඉහත කරුණු ප‍්‍රමාණවත් ආලෝකයක් සපයයි. ආත්ම විමුක්තිය සඳහා ගිහි ජීවිතයෙන් අත් මිදී විවිධ ව‍්‍රත අනුගමනය කරමින් සංචාරක ජීවිතයක් ගෙවූ කර්ම මාර්ගය බැහැර කරමින් ඤාණ මාර්ගය අනුගමනය කළ භක්තිය හා විශ්වාසය වෙනුවට විමර්ශනය තුළින් සත්‍ය සෙවීම කළයුතු යැයි විශ්වාස කළ පිරිස ශ‍්‍රමණ නමින් හැඳින්වූ බව පැහැදිලිය. ඒ ශ‍්‍රමණ සම්ප‍්‍රදායේ බුද්ධකාලීන විවිධ ගුරුකුල පැවැති අතර නිගණ්ඨ අචේලක ආජීවක ජටිල පරිබ‍්‍රාජක ආදීන් ඒ අතරින් ප‍්‍රධානත්වය ගන්නා ලදී.
නිගණ්ඨ සංයුක්ත නිකායේ සත්ත ජටිල සූත‍්‍රයට අනුව මෙන්ම තවත් බොහෝ බෞද්ධ සූත‍්‍රගත තොරතුරු අනුව නිගණ්ඨ නමින් ප‍්‍රසිද්ධ ශ‍්‍රමණ ගුරුකුලයක් පැවැති බව තහවුරු වේ. මෙම සම්ප‍්‍රදායේ බුද්ධකාලීන ශාස්තෘවරයා වූයේ ජෛන මහාවීර තුමාය. මොවූහූ ශ්වේතම්බර (සුදු රෙදි) දිගම්බර (නිරුවත්) වශයෙන් කොටස් 2 කට බෙදී සිටි බවට ද ඇතැම් මූලාශගත සාධක පවතී. කෙලෙස් ගැට නැති නිසා නිගණ්ඨ නමින් හැඳින්වූ මොවුන් දැඩි ව‍්‍රත සමාදානයෙන් කෙලෙස් තපනය කොට කේවලත්වය හෙවත් කෛවලසඥානය ලබාගත හැකිබව ඉගැන්වූහ. ම.නි. උපාලි සූත‍්‍රය දීඝ කර්ණ නම් නිගණඨ ශ‍්‍රාවකයා කාය දණ්ඩ, වවී දණ්ඩ, මනෝ දණ්ඩ යනුවෙන් ත‍්‍රි දණ්ඩයක් පිළිබඳව කරන ලද වාදය ඉදිරියට පවත්වාගෙන යාමට සහභාගී වී පසුව බෞද්ධ ශ‍්‍රාවකයෙකු වූ උපාලි සිටුවරයාද නිගණඨ සම්ප‍්‍රදායේ ප‍්‍රධාන ශ‍්‍රාවකයෙකි.
ආජීවක
පපඤ්ච සූදනී නම් ම.නිකායේ අටුවාට අනුව ආජීවක නමින් හැඳින්වූ ශ‍්‍රමණ කණ්ඩායම ද නිරුවත් සාධුවරයෝ වූහ. මක්ඛලී ගෝසාල බුද්ධකාලීන ආජීවක සම්ප‍්‍රදායේ නායකයා වීය. ජම්බුක නමින් ප‍්‍රසිද්ධ වූ අසූචි අනුභවයෙන් දිවි ගෙවූ තැනැත්තා ද ආජිවකයෙක් බව ධම්මපදට්ඨ කථාවෙහි දැක්වේ. බුදුරජාණන් වහන්සේ පළමු වරට බරණැසට වඩින විට හමු වූ උපක නැමැත්තා ද ආජීවකයෙකි. ආජීවකයින්ගේ ඇතැම් අය උඩුකයෙහි එක් අංශයකට පමණක් වස්ත‍්‍ර දැරූහ. මහාචාර්ය බරුවාට අනුව මක්ඛලී ගෝසාල හට මක්ඛලී යන නම ලැබුණේ උණ දණ්ඩක් අතේ දැරීමත් ස්වච්ඡුන්දතාව ප‍්‍රතික්‍ෂෙ කිරීමත් නිසාය
ජටිල
සුත්ත නිපාත අටුවාවට අනුව හිසෙහි ජටාවක් දරන බැවින් ජටිල නම් විය. සංචාරක දිවියක් ගත කළ මොවුන් අතර ඇතැම් ජටිල නම් විය. සංචාරක දිවියක් ගත කළ මොවුන් අතර ඇතැම් පිරිස් ස්ථීර ආරාමවල වාසය කළ බවට ද සාධක හමු වේ. උරුවෙල් කාශප්‍ය, ගයා කාශප්‍ය, නදී කාශප්‍ය යන තුන් බෑ ජටිලයෝ ගංගා අසබඩ ආරාම තනාගෙන විශාල පිරිසක් පිරිවෙරාගෙන විසූ බව විනය මහා වග්ග පාලියේ සඳහන් වේ. ගංගා ජලයෙහි බොහෝ වෙලා ගිලී සිටිමින් කිමිදෙමින් ජනතාවගේ බහු සම්මානයට පාත‍්‍ර වූ පිරිසක් වශයෙන් ජටිලයන් හඳුනාගත හැකිය. ජාතක කථා පොතේ ද ජටිලයන් පිළිබඳ කතා පුවතක් දක්නට ලැබේ. ගිනි දෙවියන් පිදීම හා උදක පාරීශුද්ධිය මොවුන්ගේ මූලික ආගමික කාර්යන් ලෙස සැළකිය හැකිය.
පරිබ‍්‍රාජක
විවිධ දුෂ්කර ව‍්‍රතවල නිරත වූ ඒ සඳහා අජව‍්‍රත, ගෝ ව‍්‍රත ආදී විවිධ සත්ව චර්යා අනුගමනය කළ සංචාරක ජීවිතයක් ගත කළ නිරුවත් ශ‍්‍රමණ කණ්ඩායමක් පරිබ‍්‍රාජක නමින් හැඳින්වූ බව සුත්ත නිපාතයේ මාගන්දිය සූත‍්‍රයෙන් ප‍්‍රකට වේ. වච්ඡුගොත්ත, පොට්ඨ පාද, මහසකුලූදායි, චූල සකුලදායී, නිග්‍රෝධ පොතලී පුත‍්‍ර, අග්ගිවච්ඡුගොත්ත, දීඝනඛ වැනි බුද්ධකාලීන පරිබ‍්‍රාජකයින් ගැන සු.නි. අට්ඨක පරායන වග්ග, දී.නි, පොට්ඨපාද සූත‍්‍රය, ම.නි. චූල සකුළදායී , අග්ගිවච්චගොත්ත සූත‍්‍ර, සං. නි. කච්චායන ගොත්ත, අචේලකස්සප, අචේලක ආදී සූත‍්‍ර මෙන්ම එම නිකායනිහී අටුවා තුළින් තොරතුරු විශාල ප‍්‍රමාණයක් සපයාගත හැකිය. කිසියම් වාදයක් පිළිබඳව ප‍්‍රකට දැනුමක් ඇතිව ඒ පිළිබඳ ව වාද විවාද කරමින් පරිබ‍්‍රාජකයන් මෙන් ම පරිබ‍්‍රාජීකාවන් ගැන ද තොරතුරු ඒ තුළින් හමුවේ. සුන්දරී, ජම්බු, කුණ්ඩලකේශී වැනි පරිබ‍්‍රාජීකාවන් පිළිබඳ කතා පුවත් මීට නිදසුන් සපයයි.
