කාන්තාර ප්‍රදේශ වල ජලය මගින් නිර්මාණය වන භූ රූප
කාන්තාර ප්‍රදේශ වල කාලාතුරකින් ඇතිවන අධික වර්ෂාව හේතු කොට ගෙන සමස්ත භූ දර්ශනයම වෙනස්කම් වලට ලක් කර යි. පස නිරාවරණය වී ඇති හෙ යින් වේගවත් වර්ෂාව හේතු වෙන් පාෂාණ සුන් බුන් සියල්ලම ගසාගෙන යයි. කදු මුදුන් වල සිට පහළට රූරා එන පාෂාණ කැබලි , බොරළු හා වැලි යනාදිය මේ සමග ගසාගෙන එන අතර මේ නිසා විවිධ භූ රූප ලක්ෂණ මෙම ප්‍රදේශවල නිර්මාණය වේ. මේ සදහා කාන්තාර ප්‍රදේශ වල සිදුවන අධික වාෂ්පීකරණය ද බලාපායි. මෙම ක්‍රියාවලිය නිසා ඇති වන භූ රූප නම්.
- වාඩි ( මළදොළ )
- දියපාර
- ඇගිලි
- දියළු අවාන් ( ගිරි පාද ගැටි )
- බහඩා
- වියළි නිම්න
- ප්ලායා විල් ( ෂොට්ස් )
- සලපිල
වාඩි
කදුර හෙවත් වාඩි වශයෙන් ද හදුන්වන මෙම භූ රූප ලක්ෂණය නම් වියළි තත්ත්වයේ පවතින තාවකාලික නිම්නයයි. මේවා කලාතුරකින් කාන්තාර වලට වසින වර්ෂාව නිසා ගංගා බවට පත් වෙයි. වාඩි ඉතා දළ බෑවුම් සහිත කඩතොලු නිම්න විශේෂයකි. වර්ෂා කාලයේ දී වාඩි ඛාදයට ලක් වීම එයට හේතුවයි. වාඩි ආශ්‍රිතව ජලය ඉක්මනින් වාෂ්පීකරණය වන නිසා එහි භාරය එම භු රූපය ආශ්‍රිතවම නිධි සාදනය වීම බහුලව දැකිය හැකිය.
දියපාර හා ඇගිලි
ධාරානිපාත වැසි , කාන්තාරය මත හදිසියෙන් හෝ ඉදහිට වැටීම නිසා කුඩා දිය පාරවල් ( නොගැඹුරු ඇලි ) සෑදි ඒවා හෑරීමට පත්වෙයි. මේවා ඇගිලි ක්ෂේම බිම් වේ.
දියළු අවාන්
කාන්තාර වල සීමිත කාලයක ගලන ගංගා ඒවා අවසන් වන ස්ථානයේ හෝ බොහෝ විට අතර මගදි වැලි වැටි නිසා ගැලීම බාධා වූ ස්ථාන වල පිටාර ගැලීම හේතු කොට ගෙන ගංගා භාරය අවානක් මෙන් තැම්පත් වීම දියළු අවාන් නම් වේ භූ රූප ලක්ෂණ වේ. මෙම දියළු තැනිතලා කාන්තාර ප්‍රදේශ වල සරුසාර බිම් හෙවත් ක්ෂේම බිම් ලෙස සැකකේ.
බහඩා
දියළු අවාන් රාශියක් එකට එකතු වී මෙන් භූ රූප නිර්මාණය වේ.එය බහඩාව වේ. එකම නිම්නයක් ආශ්‍රිතව දියළු අවාන් ගණනාවක් සමීපව පිහිටා තිබීම බහාඩ නම් භූ ලක්ෂණය යි. දියළු අවාන් වලින් රැගෙන එන ජලය සමස්ත බහාඩාව පුරාම බොහෝ දුරට සාමන ලෙස පැතිරීමක් දක්නට ලැබේ.
වියළි නිම්න
වර්ෂා කාලයේ දී පමණක් ජලය ගලා ගොස් අවුරුද්දේ වැඩි කාලයක් වියළි තත්ත්වයේ පවතින නිම්නයක් ලෙස මේවා දැකිය හැකිය. මෙම නිම්න වල පැහැදිළිවම ඛාදනය වූ ඉවුරු දැකිය හැකිය. ඊට හේතුව වැලි සහිත භූමිය ඉතා පහසුවෙන් ගලන ජලයෙන් සිරස්ව ඛාදනය වන හෙයිනි. එමෙන්ම ගංගා භාරය ලෙස විශාල ප්‍රමාණයෙන් වැලි ප්‍රවාහනය වන නිසා වර්ෂාව නැවතුන පසු ක්ෂණිකව තැම්පත් වූ වැලි සංචිත නිම්නයේ විවිධ ස්ථාන වල දැකිය හැකිය.
ප්ලායා විල්
අධික ලවණ තට්ටු වලින් යුත් මෙම විල් සමූහ වශයෙන් එකම නිම්නයක දැලිසක් මෙන් පිහිටයි.මෙම විකාන්තාර වල සීමිත කාලයක ගලන දිය පහරවල් මගින් දීර්ඝ කාලයක් හෑරීගිය ස්ථාන පසුව විල් වශයෙන් දක්නට ලැබේ.මේවා ජලය රහිත හෝ සහිතව තිබිය හැකිය.ල් ලවණ විල් ලෙස ද ඇතැම් විට හදුන්වනු ලැබේ. වාර්ෂා කාලයේ දී මේවා ජලයන් පිරී පවතී. නමුත් වියළි කාලයේ දී ඉතා ඉක්මනින් සිදීයයි. ජලය තිබෙන කාලයේ හැකි තරම් ඉක්මනින් ජලය භූමිය තුලට කාන්දු විමට දක්වන ප්‍රවනතාවය නිසා මේවායේ පත්ලෙහි අධික ලෙස ජලය මගින් සෑදුනු සිදුරු තිබේ.
සලපිල
ශුෂ්ක ප්‍රදේශවල කදුවැටියක පාමුල සලවිල නිර්මාණය වේ. තුනී ජීර්ණාවශේෂ වලින් වැසුණු මඩ සහිත පාෂාණ තලාවක් ලෙස සලපිල හැදින්විය හැකිය.
සලපිල උත්තල ස්වරූපයකින් යුක්ත වේ.
