ගංගා ඛාදනය මගින් ඇති කෙරෙන භූ රූප
ගංගාවක් ගාලායාමේ දී ගංගා පත්ළ දෙපස මෙන් ම නිම්නයදෙපස ද විවිධ වර්ගයේ භූ රූප නිර්මාණය වෙයි. මුල් දිය පහර වලින් කුඩා නිම්න ලක්ෂණ ඇති වෙයි.
ඒවා හදුනා ලනු ලබන්නේ ඇගිලි නමිනි.එයට වඩා ප්‍රමාණයෙන් විශාල නිම්න කදුකර ලෙස හදුන්වයි.දියත්ත ද දොරුව ද කැනියම ද නිම්න ලක්ණෙ ලෙස විස්තාරණය කරනු ලබයි.
ගංගාව ගලා බසින කදුකර ප්‍රදේශයේ බෝහෝ විට ඇති වන්නේ ඉතා යෞවන වී හැඩයේ නිම්නය.මේවා පත්ලයෙහි ගල්වන නිර්මාණය වී තිබීම දැකිය හැකිය.
එසේ ම දහර ඇලි නිර්මාණය ද බහුලය.දහර ඇලි යනු ගල්තලා මත පෙණපිඩු නගමින් ගලා යන වේගවත් ජල පහරවල්ය.මේවා බෑවුම් කඩවීම මගින් පෙන්වා දෙයි.
ගංගා පත්ල සමතලව ඛාදනය වීමෙන් නිම්න තලාව නිර්මාණය වෙයි. ආංශික සංඝර්ෂණය වැඩි ප්‍රදේශ වල නිම්න ආගාධ නිර්මාණය වනු දැකිය හැකිය.
බෑවුම් කඩවිස මගින් ඉතා උස් දඹ නිර්මාණය වී ඇත්නම් එ බදු තැන්වල දිය ඇලි නිර්මාණය වෙයි.ඇතැම් ස්ථාන වල ඇති බුරුල් පාෂාණ ප්‍රතිවිරුද්ධව ඛාදනය වීම නිසා ද දිය ඇලි නිම්න පළල්ව පැතිරෙයි.
ඒවා දැන් U ආකාර හැඩයක් දක්වයි .ගංගා වක් දගර ගැසීම නිසා දගර අවුරු නිර්මාණය වෙයි.නිම්නයේ අවගල ඉවුරේ දගර අවුරු නිර්මාණය වීම ද උත්තල ඉවුරේ ගං දඹ නිර්මාණය වීම ද සිදු වෙයි.
ගංගා වට ලැබෙන ජලය විටින් විට අඩු වැඩිවීම නිසා පවතින භූ රූප වෙනස් විය හැකිය. ගංගාව පිටාර ගැලීමේ දී ඉවුරු වලින් පිටතට ජලය ගලා යයි.
මෙම ජලය මෙසේ විටින් විට දෙපසට ගලා යාම නිසා වගුරු ප්‍රදේශ නිර්මාණය වෙයි.
මේවා හදුන්වනු ලබන්නේ පෑල වගුරු නමිනි.දෙපසට ගලා යන එම ජලය සමග රොන් මඩ ද පරිවහනය කෙරේ.
ජලය බැස ගිය ද මෙම රොම් මඩ යළිත් ගංගාව වෙත නොලැබෙන්නේ ඒවා එහි ම නිධිසාදනය වන බැවිනි.
ගංගාව වෙත එන මෙම රොම් මඩත් ගංගා වෙන් නිම්න දෙපස තැම්පත් කෙරෙන ද්‍රව්‍ය භාරයත් නිසා ගංගා දෙපස ස්වාභාවික ගං කණ්ඩි නිර්මාණය වෙයි.
ගංගාව ක්‍රමානුකූලව ද්‍රව්‍ය තැම්පත් කිරීම ඇරඹීම නිසා නිම්නයේ දෙපස ගං මළුව නිර්මාණය වෙයි.මෙය නිම්න තලාව මත තැම්පත් කරන ද්‍රව්‍ය මගින් නිර්මාණය වෙයි.
බොහෝ විට ගංගාව ගලන්නේ නිධිගත කළ මෙම ද්‍රව්‍ය මතය.වැඩි වර්ෂාවක් සමග ගංගාවට ලැබෙන අධික ජලයෙන් ගැලීම වේගවත් වී ගං මළුව කපා හරී.
විටින් විට මෙසේ නිර්මාණය වන මළු කපා හැරීම නිසා සංයුක්ත ගං මළුව නිර්මාණය වෙයි.
ගංගාවේ යාන්ත්‍රික ශක්තිය දෙපස ගං ඉවුරු වලට යොමුවෙයි. ඒ අනුව එක් නිම්න පාර්ශවයක් වැඩිපුර ඛාදනයට ලක් වෙයි.
එම පාර්ශවයේ හැපී ගලන ගංගාව අනෙක් පාර්ශවය වෙත යොමු වීමෙන් එම පාර්ශවය ද වැඩි පුර ඛාදනයට ලක් වෙයි.මෙසේ ගංගාවේ දගර නිර්මාණය ආරම්භ වී ගංගාව දගර ගංගාවක් බවට පත් වෙයි.
ඇතැම් දගර ඇති ස්ථානවල දිගින් දිගට ම ඉවුරු ඛාදනය කිරීම නිසා ගංගාවේ ගැලීම ප්‍රතිවිරුද්ධ දෙසට යොමු වෙයි. මෙ මගින් ගංගාව නම්ලබන්නේ දුනුවිල නමිනි.
ගංගාව දෙපස නිම්න කපාහැර තවදුරටත් නිම්නය පළල්කරමින් නිම්න තලාව ද පුළුල්කර ගනී. ගංගාව මෙම නිම්න තලාව මත දිගින් දිගටම කාලයක් පුරා පෑස්සීමෙන් තැනිතලාවක් නිර්මාණය කරයි.
මෙය මුළුමනින්ම තැනිතලා ලක්ෂණ නොදරන අතර එහි ඇත්තේ ප්‍රතිරෝධක පාෂාණ වශයෙන් ඉතිරි වු ශේෂ කදුය. ඇතැම් විට ශේෂ ලෙස ඉතිරි වු දෙගම් මැදි ප්‍රදේශ ද ඒ මත වෙයි.
ගංඟාව පර්යන්ත මට්ටමේ දී මුහුදට හෝ විල් තෙරකට ගලා බසී. පර්යන්ත මට්ටමට එළැඹෙන ගංඟාව ගෙනෙන භාරය වෙරළ ඉමේ තැන්පත් කරයි.
මෙම ද්‍රව්‍ය තැන්පත් කිරීමේ දී ප්‍රධාන ගංගාව අවහිර වීම නිසා ගංගාවේ ජල කද වෙන් වෙන් මාර්ග දිගේ ගලායයි. මෙසේ මාර්ග රාශියක් ඔස්සේ ගංගාව ගලායාමෙන් එය ත්‍රිකෝණාකාර ලක්ෂණයක් සාදයි.
එය ගංගා ඩෙල්ටාව නමින් හදුන්වයි. ඒ ඒ රූපාකාරය අනුව ඩෙල්ටා විවිධ නම් වලින් හදුන්වයි. උදා. කුරුළු පාද ඩෙල්ටාව.
