නිෂ්ක්‍රාන්ත යමහල් ආශ්‍රිත භූ රූප.

1 ලාවා කේතු

2 ලාවා

අළු කේ‍තු

3 සංයුත්ත ලාවා අළු කේතු

4 කලදේරාව

5 ලාවා පුපුරු කේතු

6 කැදලි ගැසුනු කල්දේරාව

7 යමහල් මුඛ විල

8 උණු දිය උල්පත්

9 ගී සර

ලාවා කේතු

විදාරණය වන ලාවා මුඛය වටා තැම්පත් වී සිසිල් වී මෙන් නිර්මාණය වන කේතුවක හැඩය ගත් යමහල් ලාවා කේතු නම් වේ.

ලාවා අළු කේතු

විදාරණය වන යමහලක ගිනි පුපුරු ආදිය හා දැවෙන ලාවා කැබලි යමහල මතට කඩා වැටිමෙන් පුපුරු කේතු නිර්මාණය වේ.

සක්‍රීය යම හලක් පුපුරු කේතුවක් ලෙස හදුන්වයි.

ලාවා අළු කේතු

විදාරණය වන දැවෙන යමහලක අළු දුම් ආදිය අහසට නැග ආපසු යමහල මතට වැටීමෙන් අළුවලින් කේතුවක හැඩය ගත් යමහලක් නිර්මණය වෙයි.

එය අළු කේතුව නම් වේ. අළු කේතු වක බෑවුම අවතල හැඩය ගනී. මෙය ස්තර නොවේ.

සංයුත්ත ලාවා අළු කේතු

සංයුත්ත යමහලක් යනු ප්‍රධාන යමහල මත තවත් කුඩා යමහල් රාශියක් පිහිටි යමහලකි.

එ වැනි යමහලක ප්‍රධාන අළු කේතුවට තවත් කුඩා අළු කේතු රැසක් නිර්මාණය වූ  විට එය සංයුත්ත අළු කේතුව නම් වේ.

( සිසිලියේ එට්නා යමහල ඉතාලියේ ස්ට්‍රෝම්බෝලි  - මධ්‍යධරණියේ පහන් කනුව )

කල්දේරාව

අළු කේතුවක් හෝ යමහලක් පුපුරා යෑමෙන් එහි පහළ කොටස නොගැඹුරු ආවාටයක් මෙන් පිහිටි විට එය

කල්දේරාව නම් වේ. ( ඇමරිකාවේ ඔරිගන් හි ක්‍රේටර් විල 1898 දි සිදුවු ස්පෝටනයෙන් නිර්මාණය වු කල්දේරාව ක්‍රැකටෝව යමහල මෙය ස්පෝටනය වර්ගයේ නිර්මාණය වූ කල්දේරාව ක්‍රැකටෝව යමහල මෙය ස්පෝටනය වර්ගයේ කල්දේරාවකි.

එහි විශ්කම්භය 8 km කි.

කැදලි ගැසුනු කල්දේරාව

සංයුත්ත යමහලක් පුපුරා යෑමෙන් ප්‍රධාන කලදේරාව තුළ තවත් කුඩා කල්දේරා රාශියක් පිහිටි විට එය කැදලි ගැසුණු කල්දේරාව නම් වේ.

යමහල් මුඛ විල

යමහලට ලාවා ගලා අවසන් වු විට එහි මුඛය ජලයෙන් පිරී ගිය විට යමහල් මුඛ විල නම් වේ.

අයිස්ලන්තයේ , ග්‍රීන් ලන්තයේ මෙසේ ජලයෙන් හා ග්ලැසියර් වලින් පිරීගිය යමහල් මුඛ විල් රාශියක් දක්නට ඇත.

උණු දිය උල්පත්

යමහලක ලාවා ගලා අවසන් වූ පසු ඊට භූ ගත ජලය එකතු වී භූ තාපය නිසා එම ජලය උණුවී උණු දිය උල්පත් නිර්මාණය වේ.

අයිස්ලන්තය ග්‍රීන් ලන්තය නවසීලන්තය මෙවැනි උණු දිය උල්පත් දහස් ගණනින් දැකි ය හැක.

ශ්‍රී ලංකාවේ ද ත්‍රීකුණාමලයේ කින්නියා හීද අම්පාර , බදුල්ල , කෑගල්ල , මොණරාගල වැනි ප්‍රදේශ වල ද උණු දිය උල්පත් දැකිය හැක.

ගී සර

යමහලක ලාවා අවසන් වූ විට ඊට භූ ගත ජලය එකතු වී භූ තාපය නිසා ජලය උණු වී විශාල ජල කදක් ඉහළට විහිදී යයි නම් එය ගීසරයකි.

අධික පීඩනයකින් යුතුව වාෂ්ප සහිතව මෙසේ විදිනු ලැබේ.

ක්‍රියාකාරිත්වයේ ස්වභාවය අනුව යමහල් වර්ග 3 කි.

1 සක්‍රීය යමහල්

2 නිදන යමහල්

3 මළ යමහල්

1 සක්‍රීය යමහල්

වර්තමානයේ දී ද ලාවා අළු දුම් ආදිය ගලයි නම් එය සක්‍රීය යමහලකි. උදාහරණ ලෙස - අයිස්ලන්ත යේ කැටිලා ගිණිකන්ද.

1 නිදන යමහල්

වර්තමානයේ අක්‍රීයව පවතින කුමන මොහොතක හෝ පුපුරු ගොස් සක්‍රීය විය හැකි යමහල් නිදන යමහල් ලෙස හදුන්වයි. උදාහරණ ලෙස - ජපා නයේ ෆුජියාමා.

3 මළ යමහල්

නැවත කිසිදිනක ලාවා ගලා නොඑන සක්‍රීය නොවන යමහල් නිදන යමහල් නම් වේ