පද්ධතියක් යනු හදුනා ගනිමු
පද්ධතියක් යනු වස්තු හෝ / සහ උප ලක්ෂණ වල ව්‍යුහගත කුලකය කි.
එහි ඇති වස්තු හා සහ උප ලක්ෂණ කමක් ද? මෙය උදාරණයක් මගින් පැහැදිළි කළොත් ගංගා පද්ධතියක් ගතහොත් එහි ඇති වස්තු හා උප ලක්ෂණ නම් ගං මළු, පාෂාණ උද්ගත, නිම්න, බෑවුම් ,උස, ගංගා ඕඩය, ආදියයි.
මේවා ද්‍රව්‍ය හෙවත් ස්කන්ධ මගින් සෑදුණු දේවල්ය.එසේ ම මෙම ගංගා පද්ධතිය ක්‍රියාත්මක වන්නේ ශක්තිය මගිනි. එහි ඇති ශක්තිය නම් ගංගාවේ ඇති චාලක ශක්තිය යි.මේසේ ඕනෑම පද්ධතියක ද්‍රව්‍ය හා ශක්තිය අන්තර්ගත වෙයි.
ඉහත දක්වන ලද වස්තු සහ උප ලක්ෂණ වල නිරතුරුව විචලනය ඇතිවෙ යි. හෙවත් අනවරතයෙන් වෙනස්වෙ යි.ද්‍රව්‍ය ද ශක්තිය ද වෙනස්වෙ යි.
ඒ අනුව පද්ධතියක ඇති විචල්‍ය ද හදුනාගත හැකිය.ඒවා සමහර විට සංචරක ලෙස ද හදුන්වයි. පද්ධතියක වස්තු හා උප ලක්ෂණ හදුනාගත හැකි අතර ම විචල්‍ය ද හදුනාගත හැකිය.
පද්ධතියක ඇති තවත් විශේෂ ලක්ෂණයක් නම් මෙම වස්තු හා උප ලක්ෂණ එකිනෙක අන්තර් ලෙස සම්බන්ධ වී පැවතීමයි. එම අන්ත සම්බන්ධතා වල කිසියම් රටා ද හදුනාගත හැකිය.
පද්ධතියක් පහත සදහන් අයුරින් විග්‍රහ කළ හැකි බව මේ අනුව පෙනේ. ඒවා නම්,
අ) පද්ධතියක වස්තු හා උප ලක්ෂණ ඇත. වස්තු නම් පාෂාණ උද්ගත, ගං දඹ ,ආදිය යි.
ආ) පද්ධතියක ශක්තිය හා ද්‍රව්‍ය පවතී. ශක්තිය චාලක ශක්තිය විය හැකිය. ද්‍රව්‍ය වලට උදාහණයක් නම් වැලි පාෂණා සුන්බුන්.
ඇ) උප ලක්ෂණ ද ද්‍රව්‍ය ද විචලනය වෙ යි. නිරතුරුවම වෙනස් වෙයි.ඒ අනුව ව්චලන ඇත.
ඈ) වස්තු හා උප ලක්ෂණ එකිනෙක අන්තර් ගත ලෙස බැදී පවතී. ඒ අනුව අන්තර් සම්බන්ධතා ඇත.
චාලක ශක්තිය මගින් ගං මළු කපාදමන අතර ඒ මගින් යටින් තිබූ පාෂාණ මතු කර ඒවා පාෂාණ උද්ගත ලෙස සිටී.
ගංගා ඕඩය නිරන්තරව වෙනස් වීමට ලක් වෙයි.චාලක ශක්තිය අඩුවුව හොත් ගංගාව මගින් ගෙනයනු ලබන භාරය තැන්පත් වී හැඩපළු ඇතිකරයි.මේ අනුව ශක්තිය අඩුවැඩි වීමෙන් එහි ඇති භූ රූප වෙනස් වෙයි.
මෙහි ඇති එක් භූ රූපයක් වෙනස් වීමෙන් අනෙකුත් භූ රූප ද වෙනස් වෙයි.මෙයින් පැහැදිළි වන්නේ ගංගාව ව්‍යූහගත කුළකයක් බවයි.එහි ඇති වස්තු හා උප ලක්ෂණ එකිනෙක බැදී ඇති බවයි.එම ශක්තියත්, ද්‍රව්‍යත් අන්‍යොන්‍ය අයුරින් ක්‍රියාත්මක වී භූ රූප නම් ප්‍රතිඵලය දෙනු ලබයි.
පෘථිවිය සමස්තයක් ලෙස ගත් කළ ද එයට කිසියම් ප්‍රමාණයක ශක්තියක් ලැබේ.ඒ සූර්ය ශක්තියයි.එසේම පෘථිවියේ අති මහත් වූ ද්‍රව්‍ය ස්කන්ධයක් ද පවතී. ඒ වායුව, පාෂාණ, ජලය ආදියයි.සූර්ය ශක්තිය ද මෙම ද්‍රව්‍ය ස්කන්ධ ද එකිනෙක අන්තර් ක්‍රියා පවත්වමින් සමස්ථ පෘථිවිය ම පද්ධතියක් ලෙස හැසිරේ.
මෙම උදාහරණය මගින් පැහැදිළි වන්නේ ස්වභාව ධර්මය හෙවත් යාතාර්ථය ඉතා සංකිර්ණ බවය.
එය ක්‍රියාත්මක වන්නේ නියමයන්ට අනුවය. උදාහරණයක් ලෙස දැක් වුවහොත් අපගේ හිසට උඩින් කැරකැවෙන ව්දුලි පංකාව ක්‍රියාත්මක වන්නේ කිසියම් නියමය වලට අනුවය.
එහි පරිපථය අවබෝධකළ හොත් පංකාව භ්‍රමණයවනනේ කෙසේදැයි තේරුම් ගත හැකිය.
පෘථිවිය නම් වූ සංකිර්ණ යථාර්තය අවබෝධ කළ හැක්කේ එහි ඇති පරිපථ තේරුම් ගැනීමෙනි.
පද්ධති වර්ග
පද්ධති යන සංකල්පය භූගෝල විද්‍යාවට පමණක් සීමා වූවක් නොවේ.
එය විවිධ විද්‍යාවල යොදවා වෙනස් ආකාරයෙන් යොදවා ගනී.භෞතිත විද්‍යාව ,ඉන්ජිනේරු විද්‍යාව , උද්භිද විද්‍යාව ආදි විද්‍යා ක්ෂේත්‍ර වල මෙම සංකල්පය යොදාගනී.
ඇතැම් පද්ධති නියමය ලෙස ද හදුන්වන මෙය පෘථිවියේ බොහෝ දෑ විවරණය කිරීම සදහා යොදවා ගැනේ.
ක්‍රියාකාරීත්වය අනුව පද්ධති වර්ග තුනකි
1 රූප විද්‍යාත්මක පද්ධතිය
2 ක්‍රියාවලී ප්‍රතිචාරක පද්ධතිය
3 ව්ඤ්ජර පද්ධතිය
4 පාලනය කළ පද්ධතිය
