ශ‍්‍රි ලංකාවේ පාෂාණ සංකිර්ණවල පාෂාණ අන්තර්ගතය 01

උස්බිම් සංකිර්ණය ආශ‍්‍රිතව බහුල වශයෙන් කොණ්ඩලයිට් පාෂාණ විශේෂයෙන් දැක ගත හැකි වනු ලැබේ. මෙහි කාල නිර්ණය පිළිබඳ සඳහන් කිරීමේදී තැපොබෙනියානු ශ්‍රේණීයේ විපරීත පාෂණ වශයෙන් හඳුනා ගන්නා අතර ඉන්දියානු නැගෙනහිර ඝාට්ස් පාෂාණ පද්ධතින් සමඟ සමකාලීන තත්වයක් යටතේ දක්නට හැකි වනුයේය. විශේෂයෙන් සුදු පැහැති පුල්ලි සහිත වූ කළුගල් [Granite] විශේෂයක් වන තත් පාෂාණයේ තැනින් තැන ස්ඵටික හුණු ගල් අන්තර්ගත වීමක් ද දක්නට ලැබේ. මධ්‍ය කඳුකරයේ විශාල වශයෙන් මෙම වර්ගයට අයත් පාෂාණ දක්නට හැකිය. මෙයට අමතරව තිරුවාන [Quartzite]  පාෂාණයද දක්නට හැකිය. විශේෂයෙන් මධ්‍ය කඳුකරයේ විශේෂිත වූ ස්ථාන අශ‍්‍රිතව මෙම තිරුවාන පාෂාණය දක්නට හැකිය. මාතලේ, ගලහ, නාමල් උයන ආදී ස්ථාන ආශ‍්‍රිතව තිරුවාන පාෂාණයන් දක්නට හැකිය. මෙහිදී තත් තිරුවාන පාෂාණයේද විවිධ වර්ගයේ තිරුවාන දක්නට හැකිය. විශේෂයෙන් සුදු පැහැති තිරුවානා [milky quartzite], ලා දුඹුරු වන් තිරුවානා [smoky quartzite], රොස පැහැති තිරුවාන[rose quartzite], විනිවිද පෙනෙන තිරුවාන [celar quartzite] යනුවෙන් ප‍්‍රධාන වර්ග හඳුනා ගැනීමට හැකිය. තිරුවාන පාෂාණයේ මුලික වශයෙන් සිලිකා හා පේල්ස්පා අන්තර්ගතයක් දක්නට හැකිය. එහිදී තත් පාෂාණ වර්ණයන් බහුල වශයෙන් සුදු, රෝස, ලා දුඹුරු වැනි වර්ණයෙන් දක්නට හැකිය.

එසේම උස් බිම් සංකිර්ණයේ දක්නට හැකි බහුල පාෂාණය වනුයේ නයිස් පාෂාණයයි. නයිස් [Gneiss] වශයෙන් හඳුන්වන මෙම පාෂාණය විශාල වශයෙන් උස්බිම් සංකීර්ණයේ ව්‍යාප්ත වී ඇති බවක් දක්නට හැකි අතර නමුත් අනෙකුත් පාෂාණ සංකිර්ණයන්හීද මෙම පාෂාණය අන්තර්ගත වේ. විශේෂයෙන් චානෝකයිට් නයිස් [charnokitic gneiss], charnockitic biotite gneiss (CBG) වැනි පාෂාණ දක්නට හැකි අතර එහි අඩංගු ඛණිජ වශයෙන් ්‍Hornblende, Biotite  සහ Ribbon quartz හඳුනා ගත හැකිය.quartzofeldspathic gneiss, quartzite (QZ) and garnet biotite sillimanite gneiss (GBSG) වැනි නයිස් වර්ග බහුල වශයෙන් උස් බිම් සංකිර්ණයේ දක්නට හැකිය. විශේෂයෙන් නයිස් පාෂාණය විපරීත පාෂාණයට අයත් වනුයේය. මෙහි ඇති මූලික ඛනිජ වනුයේ මයිකා, ඔල්වියන්, යකඩ, මැග්නේසියම්, සිලිකා, ගානට් වැනි ඛනිජ සංයුතින්ය. විශේෂයෙන් උස්බිම් සංකීර්ණයේ දක්නට හැකි පාෂාණ වශයෙන් Garnet biotite sillimanite gneiss සහ Biotite gneiss හඳුනාගත හැකිය. එහිදී තත් පාෂාණයන්හී Quartz, Sillimanite, Ilmenite, Kyanite සහ Feldspar අන්තර්ගත වීමක් දක්නට හැකිය. එසේම Mafic granulites පාෂාණය ද මෙහි දක්නට හැකිය. මෙහි අන්තර්ගතය පිළිබඳ බැලීමේදී Garnet, cpx, opx, Pargasitic amphibole, Plagioclase, Quartz සහ Titanite වැනි ඛණිජ මෙම පාෂාණවල දක්නට හැකිය. පොදුවේ ගත් කළ Garnet-biotite-sillimanite-graphite gneiss, Grystalline limestone, Calc-gneiss, Guartzofeldspathic gneiss, Garnet-biotite gneiss, Garnet-bearing charnockitic gneiss  වැනි පාෂාන සංයුතියෙන් යුක්තව උස්බිම් සංකීර්ය පෙන්වා දිය හැකිය.

එසේම උස්බිම් ශ්‍රේණියේ පාෂණ සංයුතියටම අයත් යන කතරගම පාෂාණ සංයුතිය තුළ කොණ්ඩලයිට්, චානොකයිට් හා ස්ඵටික හුණුගල් පාෂාණ මිශ‍්‍රණය වූ සංකීර්ණ වූ පාෂාණ සංයුතියක් වශයෙන් හඳුනා ගත හැකිය. මෙය විජයානු ශ්‍රේණියේ දූපත් වශයෙන් පිහිටා ඇති පාෂාණ වන අතර බිබිළ, කතරගම, මොනරාගල වැනි ප‍්‍රදේශයන් ආශ‍්‍රිතව තත් පාෂාණ ව්‍යාප්තව ඇති බවක් දකන්ට හැකිය. විශේෂයෙන් උස්බිම් සංකීර්ණයේ පාෂාණ විපරීතකරණයට පත්ව ඇත්තේ ග‍්‍රැනුලයිට් පරිදර්ශ තත්වයන් යටතේය. ඒ අනුව ඒවා සාමානයෙන් 850^o C- 700^o C  යන උෂ්ණත්වයක් යටතේ ක‍්‍රිලෝ බාර් 05 - 10 අතර පිඩනය යටතේ මෙම විපරරීතකරණය සිදු ඇති බවක් දකන්ට හැකිය. විශේෂයෙන් උස්බ්ම් සංකීර්ණයට අයත් වන පාෂාණ සංයුතීන් ලංකාවේ නිරිත දිග කලාපයේ පාෂාණ යනුවෙන් වර්ගීකරණයට බඳුන් කරමින් හඳුන්වා දී ඇත. එහිදී තත් පාෂාණ ව්‍යාප්තිය උස්බිම් සංකීර්ණයට අයත් කොටසක් තුළම පිහිටා ඇති මුත් පාෂාණ වර්ගයේ විවිධත්ව හේතුවෙන් වර්ගීකරණයට බඳුන් කර ඇත. එහිදී පැරනි කොණ්ඩලයිට් පාෂාණයේ විපරීත අවසාදිත පාෂාණ වශයෙන් හඳුන්වන පාෂාණ තීරයක් පිළිබඳ අවිස්සාවේල්ල, ගම්පහ, දණ්ඩගමුව වැනි ප‍්‍රදේ්ශ අශ‍්‍රිතව දක්නට හැකි වනුයේය. එසේම චානෝකයිට් හා තත් ආශි‍්‍රත පාෂාණ වර්ගයන් අගලවත්ත, මතුගම, නාගොඩ වැනි ප‍්‍රදේශයන් තුළින් හඳුනාගෙන ඇත. මෙම චානොකයිට් පාෂාණ මධ්‍ය කඳුකරයේ ඇති චානෝකයිට් පාෂාණවලට වඩා කාලය හා සංයුතිය අතින් යම් ප‍්‍රමාණයකට වෙනස් බවකින් යුක්ත වන්නේය. එසේම සිංහරාජ වනාන්තර ආශ‍්‍රිතව දක්නට හැකි භාෂ්මික පාෂාණ තුළ බහුල වශයෙන් ඇම්පිබොල්ඞ් ඛණිජය අඩංගු වන නිසා වඩා දීප්තිමත් වූ කළු පැහැයකින් යුක්ත වන්නේය. එසේම මැග්නටයිට් ඛණිජය බහුල වීම හේතුවෙන් චුම්භක තත්වය ඉතා ඉහළ අගයකින් තත් පාෂාණ ආශ‍්‍රිතව දක්නට හැකි වනුයේය. මෙම පාෂාණ වර්ගය සිංහරාජ, රක්වාන කඳුකරයේ බටහිර බෑවුම වැනි ප‍්‍රදේශවල දැකගත හැකි පාෂාණ විශේෂයකි. ග‍්‍රැනටික් නයිස් පාෂාණය අළුත්ගම , අම්බලන්ගොඩ වැනි ප‍්‍රදේශවල ව්‍යාප්ත වී ඇති ආකාරයක් දක්නට හැකිය. දීප්තිමත් සුදු හා තළු වර්ණයෙන් යුක්ත පාෂාණයක් වන මෙම පාෂාණයේ මොනසයිට්, සීරීයම්, තොරියනනයට් වැනි ආර්ථික වටිනකමින් යුත්ත ඛණිජ වර්ග දැකගත හැකිය. ඉඳුරුව බේරුවල ඛණිජ වැලි ලබා ගන්නේ තත් පාෂාණ දිරාපත් වීම මඟින් ඇතිවන තත්වයන් මඟිනි.

කඩුගන්නාව සංකිර්ණයට අයත් වන පාෂාණ පිළිබඳ අධ්‍යයනය කිරීමේදී නයිස් වර්ගයේ පාෂාණ අන්තර්ගත වන බවක් දක්නට හැකිය. මෙම සංකිර්ණය ආශ‍්‍රිතව දක්නට ලැබෙන නයිස් පාෂාණයේ තද කළු පැහැයෙන් යුක්ත සුදු පුල්ලි අඩුවෙන් පිහිටි පාෂාණයක් වනුයේය. මෙම පාෂාණ පිහිටා ඇත්තේ ග‍්‍රී ලංකවේ මෙම කාලාපයට අවේණික වශයෙනි. මෙහිදී විශේෂයෙන් මධ්‍ය කඳුකරයේ උස්බිම් සානුව තුළම වෙනම පාෂාණ සංයුතියක් වශයෙන් මෙම පාෂාණ දක්නට හැකිය. විශේෂයෙන් කඩුගන්නාව, නාවලපිටිය, දොලොස් බාගේ කඳු, අලගල්ල කඳු, මහනුවර ආදී ප‍්‍රදේශයන් හී තත් නයිස් පාෂාණය දක්නට හැකිය. මෙහි දැනට හඳුනාගෙන ඇති පාෂාණ වශයෙන් biotite gneiss (BG), garnet biotite gneiss (GBG), ආදී පාෂණ දක්වා ලීමට හැකිය. මෙම පාෂාණයන්හී අන්තර්ගත ඛණිජ පිළිබඳ අධ්‍යයනයේදී මූලික වශයෙන් ගානට් (Garnet) මිනිරන් [Biotite], Kyanite, Spinel , Plagioclase, Amphibole  වැනි පාෂාණ අන්තර්ගත වේ. සාමානයෙන් 750^o C- 583^o C යන උෂ්ණත්වයක් යටතේ මෙම පාෂාණ නිර්මාණය වී ඇති අතර කිලෝ බාර් 5 පමණ පිඩන තත්වයක් ද මේ සඳහා යෙදී ඇති බවක් පෙන්වා දෙනු ලැබේ.

වන්නි සංකිර්ණයේ අන්තර්ගත පාෂාණ සංයුතිය පිළිබඳ අධ්‍යයනයේ දී Hronblende bearing gneiss පාෂාණය හඳුනා ගැනීමට හැකි වනුයේය. ප‍්‍රාග් කේම්බී‍්‍රය යුගයට අයත් වන තත් පාෂාණය රතු හා කළු පැල්ලම් සහිතව දක්නට හැකිය. මෙහි රතු පැහැයෙන් යුක්තව පාෂාණය දක්නට හැකි වුනයේ තත් පාෂාණයේ පෙරස් හා ඔක්සයිඞ් බහුල වශයෙන් අන්තර්ගත වීම හේතු වෙනි. මෙහි කළු පැහැය ගෙන ඇත්තේ පාෂාණයේ දක්නට හැකි බයෝ ටයිඞ් හා හොන්ඞ්බෙල්ට් බහුල වීම හේතුවෙනි. උතුරු මැද හා වයඹ පළාත් ආශ‍්‍රිත බහුල වශයෙන් ව්‍යාප්ත වී ඇති අතර අනුරාධපුර , වව්නියාව, මාන්කුලම් ආදී ප‍්‍රදේශවල මෙම පාෂාණ සහිතව කුඩා අවශේෂ කඳු හා ගල්තලාවන් දක්නට හැකි වනුයේය. විශේෂයෙන් වන්නි කලාපයටම අයත්වන තොනිගල නයිස් පාෂාණය ද වැදගත් කමින් යුක්ත වූ පාෂාණ වර්ගයකි. තොනිගල, ගල්ගමුව, වාරියපොළ, යාපහුව වැනි ප‍්‍රදේශයන්හී තත් පාෂාණයේ ව්‍යාප්තිය දක්නට හැකි අතර මෙම පාෂාණය ඔර්ඩොවිසියන් යුගයට අයත් පාෂාණයක් වශයෙන් හඳුනා ගතු ලැබේ. මෙම පාෂාණය ගිරා නයිස් යනුවෙන් හඳුන්වන අතර මෙහි අන්තර්ගතය වශයෙන් මිග්මැටීටස් හා ගැනැයිට් වර්ග ද දක්නට හැකි වේ. මෙම පාෂාණයන් ද යම් තරමකට රෝස පැහැයකට හුරුබවකින් යුක්ත වන අතර එහි අන්තර්ගත ඔක්සයඞ් වර්ග හේතුවෙන් එලෙස වර්ණයට බඳුන්ව ඇත. මෙම පාෂාණයට සමාන වූ පාෂාණ සංයුතීන් පානදුර, හොරණ, කඩුවෙල වැනි ප‍්‍රදේශයන්ගෙන් දක්නට හැකි බව භූ විද්‍යා සමීක්ෂණ දෙපාර්තුමෙන්තුව සඳහන් කරනු ලැබේ.