අයනික සමතුලිතතාව 1
අයනික සමතුලිතතාව
ඈත අතීතයේ පටන් ඇතැම් රසායනික ද්‍රව්‍ය අම්ල ලෙසත් ඇතැම් රසායනික ද්‍රව්‍ය භෂ්ම ලෙසත් හැඳින්වීමට මිනිසා පුරුදුව සිටියේය.
අම්ල ලෙස හැඳින් වූ ද්‍රව්‍ය වල විශේෂ ලක්ෂණය වූයේ ඇඹුල් රසයක් තිබීම,නිල් පැහැති ශාකමය ඩයි වර්ග රතු පැහැයට හැරවීම,විඛාදක ගුණයක් තිබීම සහ බොහෝ ද්‍රව්‍ය ඒවා තුල ද්‍රවණය වීමත්ය .භෂ්ම ලෙස හැදුන්වූ ද්‍රව්‍යවල ගුණ මීට ප්‍රතිවිරුද්ධ විය.ඒවා තිත්ත රසයෙන් යුක්ත වූ අතර රතු පැහැති ශාකමය ඩයි වර්ග නිල් පැහැයට හැරවිය.තව ද ඒවා ලිස්සන සුළු ස්වභාවයකින් යුක්ත විය.අම්ල ලෙස හැඳින් වූ ද්‍රව්‍ය භෂ්ම ලෙස හැඳින් වූ ද්‍රව්‍ය සමඟ ප්‍රතික්‍රියා කර වූ විට ඒවා එකිනෙක උදාසීන විය.
අම්ල ලෙස හැඳින්වූ ද්‍රව්‍යවල රසායනික හා භෞතික ගුණ බොහෝමයක් සමාන වූ නිසා "ආම්ලික ගුණය" ඇති කරවන කිසියම් පොදු දෙයක් ඒවා තුල තිබිය හැකි යැයි විද්‍යාඥයෝ විශ්වාස කළහ.
18 වන සියවසේ දී රසායන විද්‍යාව හා සම්බන්ධ පරීක්ෂණ බොහෝමයක් සිදු වූයේ දහනය ආශ්‍රිතව වන අතර දහන ක්‍රියාවන් සියල්ලේදී ම ඔක්සිජන් සම්බන්ධ වන බව ලැවෝයිසියර් දුටුවේ ය.ඒ නිසා සෑම අම්ලයක ම ඔක්සිජන් අඩංගු විය යුතු යැයි ද ආම්ලික ගුණයට හේතුවන්නේ ඔක්සිජන් අඩංගු වීම යැයි ද ලැවෝයිසියර් සහ ඔහුගේ අනුගාමිකයෝ විශ්වාස කළහ.ඔක්සිජන් යන වචනය ව්‍යුත්පන්න කරගෙන ඇත්තේ ද "අම්ල තනන්නා" යන පදයට අදාළ ග්‍රීක වචනය ඇසුරිනි.ලවෝයිසියර්ගේ මේ අදහස අනුව අම්ල ද්වයංගී ද්‍රව්‍ය වේ.
එනම් අමලයක් තුළ ඇත්තේ මූලද්‍රව්‍ය දෙකකි.එයින් එකක් ඔක්සිජන් වන අතර අනෙක අම්ල ඛණ්ඩකය වේ.උදාහරණයක් වශයෙන් සල්පියුරික් අම්ලය තැනී ඇත්තේ සල්පර් සහ ඔක්සිජන් මඟින් යැයි විස්වාශ කළහ.එහෙත් හයිඩ්‍රොක්ලෝරික් අම්ලය හා සම්බන්ධ කරන ලද පරීක්ෂණ මඟින් එහි ඔක්සිජන් අඩංගු නොවන බව පෙන්වා දීමට ඉංග්‍රිසි ජාතික රසායනඥයකු වූ හම්ප්‍රී ඩේව් 19 වන සියවසෙ හි මුල් භාගයේ දී සමත් විය.ඒ අනුව 1830 වන විට ඔක්සිජන් අඩංගු නොවන අම්ල වර්ග දහයකටත් වඩා සොයා ගැනීමට විද්‍යාඥයෝ සමත් වූහ.
1850 වන විට ඩෙවි සහ අන් අය විසින් කරන ලද පරීක්ෂණ නිසා සෑම අම්ලයක ම හයිඩ්‍රජන් තිබිය යුතු යැයි පිළිගැනීමක් ඇති වී තිබුණි.එසේම බොහෝ සංයෝගවල හයිඩ්‍රජන් අඩංගුව තිබුණ ද ආම්ලික ගුණ දක්වන්නේ ඉන් සමහරක පමණක් වීම නිසා අම්ල තුල පවතින හයිඩ්‍රජන්වල ස්වභාවය සෙවීමට පරීක්ෂණ සිදු කළහ.
ආහිනියස් වාදය
19 වන සියවසේ අග භාගයේ දී ස්වන්ටේ ආහීනියස් සහ විල්හෙල්ම් ඔස්වල්ඩ් ෆැරඩ්ගේ විද්‍යුත්විච්ජේදනය හා සම්බන්ධ නිරීක්ෂණ ඇසුරින් අම්ල,භෂ්ම සහ ලවණ ලෙස හැඳින් වූ ද්‍රව්‍ය විද්‍යුත්විච්ජේද්‍යයන් වන බව පෙන්වා දුන්හ.අම්ල ලෙස හැඳින් වූ ද්‍රව්‍ය ජලයේ දී විඝටනය වී H+ අයන ද භෂ්ම ලෙස හැඳින් වූ ද්‍රව්‍ය ජලයේ දී විඝටනය වී OH- අයන ද ලබා දෙන බව ඔව්හූ තවදුරටත් පෙන්වා දුන්හ.
ඒ අනුව 1884 දී ආහිනීයස් විසින් ජලයේ දී H+ ලබා දෙන ද්‍රව්‍ය අම්ල ලෙස ද ජලයේ දී OH- අයන ලබා දෙන ද්‍රව්‍ය භෂ්ම ලෙස ද අර්ථ දක්වන ලදී.
හයිඩ්‍රජන් ක්ලෝරයිඩ් වායුව ජලයේ දිය වී H+ අයන සහ Cl- අයන ලබා දෙයි.
ඒ නිසා ආහිනියස් වාදයට අනුව එය අම්ලයකි.
සොඩියම් හයිඩ්‍රොක්සයිඩ් ජලයේ දිය කළ විට Na+ හා OH- අයන බවට විඝටනය වේ.
ඒ නිසා ආහිනියස් වාදයට අනුව සොඩියම් හයිඩ්‍රොක්සයිඩ් භෂ්මයකි.
ආහීනියස් වාදයේ වැදගත් කමක් වූයේ ජලීය මාධ්‍යයේ දී අම්ල සහ භෂ්ම මඟින් ලවණ සෑදෙන අන්දම පහදා දිය හැකි වීම ය.
ආහිනියස් වාදයේ දුර්වලතා
ආහිනියස් වාදය ජලීය මාධ්‍යයට පමණක් සිමා වී පවතී. ඇතැම් ද්‍රව්‍ය ජලය නැති විට පවා ලවණ සාදයි.එය ආහිනියස් වාදය මගින් පැහැදිලි කල නොහැකිය.
ජලීය මාධ්‍යයේ දී භාෂ්මික ද්‍රව්‍ය ලෙස ක්‍රියාකරන කැල්සියම් ඔක්සයිඩ්,ඇමෝනීයම් වැනි ද්‍රව්‍ය සතුව හයිඩ්‍රොක්සිල් කාණ්ඩ නොමැති වීම නිසා ඒවායේ භාෂ්මික ගුණය ආහිනියස් වාදය මඟින් පැහැදිලි කළ නොහැකි ය.
මේ කරුණු අනුව ආහිනියස් වාදය අම්ල-භෂ්ම සම්බන්ධයෙන් පරිපූර්ණ වාදයක් නොවීය.
