රසායනික කර්මාන්ත 6
.....................සබන් නිෂ්පාදනය....................
කාර්මික සබන් නිෂ්පාදනය පියවර හතරකින් යුක්ත වේ. මෙහිදී ශාක හෝ සත්ත්ව තෙල්, මේදය , හෝ ඒවායේ මේද අම්ල ද ජල ද්‍රාව්‍ය අකාබනික භෂ්ම ද අමුද්‍රව්‍ය ලෙස යොදා ගැනේ. මෙහිදී භෂ්මය ලෙස සෝඩියම් හයිඩ්‍රොක්සයිඩ් යොදා ගැනීමෙන් ලැබෙන සබන් රෙදි සේදීම සඳහා ද පොටෑසියම් හෝ ඇමෝනියම් හයිඩ්‍රොක්සයිඩ් යොදා ගැනීමෙන් ලැබෙන සබන් මෘදු සබන් ලෙසද භාවිතා වේ. දැන් අපි කාර්මික සබන් නිෂ්පාදනයේ පියවර හතර ගැන විමසා බලමු.
01.මෙහි පළමු පියවර සැපොනීකරණය නම් වේ. මෙහිදී ඉහත සඳහන් කළ තෙල්, මේදය , හෝ ඒවායේ මේද අම්ල සෝඩියම් හයිඩ්‍රොක්සයිඩ් සමඟ මිශ්‍ර කර තාපයට භාජනය කෙරේ. මෙවිට දීර්ඝ දාම කාබොක්සිලික් අම්ලවල ලවණ ලෙස සබන් ලැබේ. මෙහිදී සිදුවන ප්‍රතික්‍රියාව පහත පරිදි දැක්විය හැකිය.
02.ග්ලිසරීන් (ග්ලිසරෝල්) ඉවත් කිරිම, කාර්මික සබන් නිෂ්පාදනයේ දෙවන පියවරයි. ග්ලිසරීන්, සබන් වලට වඩා වටිනා ද්‍රවණක් බැවින් ඉන් වැඩි කොටසක් වෙන් කරගෙන විවිධ කාර්යයන් සඳහා යොදා ගනී (මෙම කාර්යයන් පසුව සඳහන් කෙරේ.) කොටසක් සබන්වල ඉතිරි වන්නට හරී. ඒ සබන්වල මෘදුබව පවත්වා ගැනීම සඳහා ය. ග්ලිසරෝල් හි ව්‍යුහය ඉහත පෙන්වා ඇත.
03.කාර්මික සබන් නිෂ්පාදනයේ මීළඟ පියවර ලෙස පිරිසිදු කිරීම දැක්විය හැකිය. මෙහිදී ඉහත භාවිතා කළ භෂ්මය ඉතිරිව පවතී නම් එය සිට්රික් වැනි දුබල අම්ලයක් මගින් උදාසීනිකරණයට ළක් කෙරේ. ඉන්පසුව ඉතිරිව ඇති ජලය ප්‍රමාණයෙන් තුනෙන් දෙකක් ඉවත් කර පිරිසිදු සබන් ලබා ගැනීම සිදු කරයි.
04.කාර්මික සබන් නිෂ්පාදනයේ අවසන් පියවර ලෙස නිමාව සඳහන් කළ හැකිය. මෙහිදී සුවඳ කාරක, වර්ණක හා සංරක්ෂක එකතු කර වෙළඳපළට යැවීමට සුදුසු පරිදි කැට හෝ දඬු බවට පත් කිරීම සිදු කරයි. මෙහිදී සබන්වල පෙණ හටගැනීම සඳහා දුම්මල ස්වල්පයක් ද එක් කරනු ලැබේ.
සබන් වල අඩංගු RCOO-Na+ ප්‍රතිශතය, මුළු මේදමය ද්‍රව්‍යය ලෙස (TFM Value) හැඳින්වේ.
සබන් නිෂ්පාදනයේ අතුරුඵලය වන ග්ලිසරෝල් හි ප්‍රයෝජන පහත දැක්වේ.
*රූපලාවන්‍ය නිෂ්පාදන සඳහා ග්ලිසරෝල් යොදා ගැනේ.
*සමේ තෙතමනය ආරක්ෂා කර ගැනීම සඳහා ප්‍රතිකාර ක්‍රමවලදී සඳහා ග්ලිසරෝල් යොදා ගැනේ.
*TNG වැනි ස්ඵෝටක නිෂ්පාදනය සඳහා ග්ලිසරෝල් යොදා ගැනේ.
*රථ වාහන රේඩියේටර් වල සිසිලන කාරකයක් ලෙස ග්ලිසරෝල් යොදා ගැනේ.
කඨින ජලයෙන් රෙදි සේදීමේ දී සබන්වල ශෝධන ක්‍රියාව ආරම්භ වීම සඳහා යම් කාලයක් ගතවේ. මීට හේතුව කඨින ජලයේ මැග්නීසියම් සහ කැල්සියම් අයන පවතින බැවින් එම අයන අවක්ෂේප වීමෙන් අනතුරුව සබන්වල ශෝධන ක්‍රියාව ආරම්භ වීමයි. මෙහිදී උඩු මණ්ඩියක් දක්නට ලැබෙනුයේ ඒ නිසාය. එම අයන අවක්ෂේප කරවා ගැනීම සඳහා ද යම් සබන් ප්‍රමාණයක් වැය වන බැවින් කඨින ජලයෙන් රෙදි සේදීමේ දී වැඩියෙන් සබන් වැයවේ. තවද සබන් වල ශෝධන ක්‍රියාව සිදු කරනුයේ ජලයේ පෘෂ්ඨික ආතතිය අඩු කිරීමෙන් බව මතක තඩා ගැනීම වැදගත් වේ.
සබන් නිෂ්පාදනය ආශ්‍රිත ගැටළු............
- කාර්මික සබන් නිෂ්පාදනය පිළිබඳව අසා ඇති පහත ප්‍රශ්ණ සඳහා පිළිතුරු සපයන්න.
I . කාර්මික සබන් නිෂ්පාදනයේ ප්‍රධාන අමුද්‍රව්‍ය සඳහන් කරන්න.
Ii . කාර්මික සබන් නිෂ්පාදනයේ පියවර කෙටියෙන් විස්තර කරන්න.
Iii . කාර්මික සබන් නිෂ්පාදනයේ දී ලැබෙන අතුරුඵලය කුමක් ද? එහි ව්‍යුහ සූත්‍රය සඳහන්
කරන්න.
Iv . එහි ප්‍රයෝජන දෙකක් සඳහන් කරන්න.
V .සබන්වල සේදීමේ ක්‍රියාවට බාධා පමුණුවන ක්‍රියාවක් සඳහන් කර ඊට දායක වන අයන
අයන හඳුනා ගන්න.
Vi . සබන්වල TFM අගය ලෙස හැඳින්වෙන්නේ කුමක්දැයි සඳහන් කරන්න.
vii . පහත වගන්තිය සත්‍ය හෝ අසත්‍ය යන වග සඳහන් කරන්න.
“ ළදරු සබන් ලෙස භාවිත කරනුයේ සෝඩියම් හයිඩ්‍රොක්සයිඩ් භාවිතයෙන් නිෂ්පාදනය
කෙරෙන සබන් වේ. “
