රසායනික බන්ධන
අයනික බන්ධන
විද්‍යුත් ඍණතා වෙනස අධික පරමාණු යුගලයක් අතර බන්ධනයක් ඇති වීමේ දී එක් පරමාණුවක සංයුජතා ඉලෙක්ට්‍රෝන වෙනත් පරමාණුවකට ලබා දී ඇති වන ධන හා ඍණ අයන අතර හට ගන්නා ස්ථිති විද්‍යුත් ආකර්ෂණය අයනික බන්ධනයක් ලෙස හැඳින්වේ. ඝන අවස්ථාවේ පවතින සෝඩියම් ක්ලෝරයිඞ් සැලැකූ විට එහි අයන, ස්ථිති විද්‍යුත් ලෙස ආකර්ෂණය වී නිශ්චිත රටාවකට ඇසිරී පවතී. එ බැවින් අයනික සංයෝගයක් ඝන අවස්ථාවේ පවතින විට අයනවලට සචලනය වීමේ හැකියාව නැත. අංශු පිහිටි ස්ථානවල ම සිට කම්පනය වීම පමණක් සිදු වේ. මේ අනුව අයනික ස්ඵටිකයක් විද්‍යුතය සන්නයනය නො කරයි. ද්‍රව අවස්ථාවේ පවතින සෝඩියම් ක්ලෝරයිඞ් සැලැකූ විට අයන වෙන් ව පවතී. අයනික සංයෝගයක් විලීන අවස්ථාවේ පවතින විට අයනවලට සචලනය වීමේ හැකියාව පවතින බැවින් විද්‍යුතය සන්නයනය කරයි.
අයනික අරය
අයන ගෝලාකාර යැ යි හා නිශ්චිත ප‍්‍රමාණයකින් යුතු යැ යි උපකල්පනය කර ඝන ස්ඵටිකයක පවතින අයනයකට පවරනු ලබන අරය අයනික අරය යි. ඝන සඵටිකයක අන්තර් න්‍යෂ්ටික දුර නිර්ණය කිරීමට x - කිරණ විවර්තනය යොදාගත හැකි ය. අන්තර් න්‍යෂ්ටික දුර අනුව අයනික අරය ගණනය කළ හැකි ය. සාමාන්‍යයෙන් සෘණ අයනයකට එහි උදාසීන පරමාණුවකට වඩා විශාල අයනිකඅරයක් පවතින අතර ධන අයනයකට එහි උදාසීන පරමාණුවට වඩා කුඩා අයනික අරයක් පවතී.
ධ‍්‍රැවීකරණය - කැටායනයක ධ‍්‍රැවීකරණ බලය හා ඇනායනයක ධ‍්‍රැවණශීලීතාව
පරිපූර්ණ අයනික සංයෝගයක් සැලැකූ විට ඒවායේ සංඝටක වන කැටායන හා ඇනායන සවිධි ඝන ගෝල වශයෙන් පවතින බව සැලැකේ. එහෙත් අයනික සංයෝගය සමන්විත වන කැටායනයේ හා ඇනායනයේ ස්වභාවය අනුව කැටයානය විසින් ඇනායනයේ ඉලෙක්ට්‍රෝන වලාව ආකර්ෂණය කරන අතර ම කැටායනයේ ධ‍්‍රැවීකරණ බලය ඇනායනයේ න්‍යෂ්ටිය විකර්ෂණය කරයි. ඒ හේතුවෙන් ඇනායනය විකෘතිවීම හෝ ඇනායනය ධ‍්‍රැවීකරණය වීම සිදු වේ. ධ‍්‍රැවණශීලීතාව හා ධ‍්‍රැවීකරණය වීමේ නැඹුරුතාව ධ‍්‍රැවීකරණයට ලක් වන ප‍්‍රමාණය නො සලකා හැරිය හැකි තරම් කුඩා නම් බන්ධනය අයනික ස්වභාවයෙන් පවතින අතර සැලැකිය යුතු ධ‍්‍රැවීකරණයක් සිදුවේ නම් බන්ධනයට එක්තරා ප‍්‍රමාණයක සහසංයුජ ලක්‍ෂණ හිමි වේ.
සහසංයුජ බන්ධන
බන්ධන ඉලෙක්ට්‍රෝන යුගල පරමාණු දෙකට ම පොදු වන පරිදි තබා ගැනීමෙන් සහසංයුජ බන්ධන සෑදේ. සහසංයුජ බන්ධන සෑදීමේ දී පරමාණුක කාක්‍ෂික අතිච්ජාදනය වීම සිදු වේ. සහසංයුජ ලෙස බන්ධනය වූ පරමාණු දෙකක් අතර විද්‍යුත් සෘණතා වෙනස ශුන්‍ය නම් එය නිර්ධ‍්‍රැවීය සහසංයුජ බන්ධනයක් ලෙස හැඳින්වේ. එ සේ නො වන සහසංයුජ බන්ධන ධ‍්‍රැවීය සහසංයුජ බන්ධන වේ.
එකසර ඉලෙක්ට්‍රෝන යුගලක් පවතින පරමාණුක කාක්ෂිකයක් වෙනත් පරමාණුවකසංයුජතා කවචයේ හිස් කාක්ෂිකයක් සම`ග අතිච්ඡුාදනයෙන් බන්ධනයක් සෑදිය හැකිය. මෙ ලෙස සෑදෙන බන්ධනය දායක බන්ධනය ලෙස හඳුන්වනු ලැබේ. මෙහි දී එකසර ඉලෙක්ට්‍රෝන යුගලය දෙනු ලබන ප‍්‍රභේදය දායක කාණ්ඩය ලූවිස් භස්මය ලෙස ද බන්ධනය සෑදීම සඳහා ඉලෙක්ට්‍රෝන ලබා ගන්නා ප‍්‍රභේදය ප‍්‍රතිග‍්‍රාහක කාණ්ඩය ලූවිස් අම්ලයලෙස ද හඳුන්වනු ලැබේ
ලෝහක බන්ධනය
ලෝහ පරමාණුවල සංයුජතා කවචයේ පවතින ඉලෙක්ට්‍රෝන පරමාණුවට ලිහිල් ව බැඳී ඇත. එ බැවින් ලෝහ පරමාණුවල සංයුජතා කවචයේ ඉලෙක්ට්‍රෝන මුදා හරිමින් ධන අයන ලෙස පැවැතීමට නැඹුරුවක් ඇත. ඒ අනුව ලෝහ පරමාණුවලින් නිදහස් වන ඉලෙක්ට්‍රෝන ම`ගින් ඇති වන ඉලෙක්ට්‍රෝන සයුරේ ගිලී පවතින ධන අයනවලින් සමන්විත පද්ධතියක් ඇති වේ. ධන අයන සහ ඉලෙක්ට්‍රෝන සයුර ස්ථිති විද්‍යුත් වශයෙන් ආකර්ෂණය වී ලෝහක බන්ධන සෑදේ. නිදහස් ඉලෙක්ට්‍රෝන පවතින බැවින් ලෝහ විද්‍යුතය සන්නයනය කරයි.
ලෝහ අයනයේ තරම කුඩා වන විට, ලෝහ අයනයේ ආරෝපණය විශාල වන විට හා ලෝහක බන්ධනයට දායක කරන ඉලෙක්ට්‍රෝන සංඛ්‍යාව වැඩි වන විට ප‍්‍රබල ලෝහක බන්ධන ඇති වේ.
ලෝහක බන්ධන ප‍්‍රබල වන විට ලෝහයේ ද්‍රවාංකය ඉහළ යයි. සහසංයුජ බන්ධනවලින් බැඳුණු අණු තුළ හෝ අයනික පද්ධති තුළ හෝ ලෝහක දැලිස් තුළ හෝ පවතින ආකර්ෂණ, ප‍්‍රාථමික අන්තර්කි‍්‍රයා නම් වේ.
