නියැදියක් තේරීම කුමන ක්රමයට කරනු ලැබුව ද එය විද්යාත්මක ක්රමයක් විය යුතුය. විද්යාත්මක නියැදියක ඇති මූලික ලක්ෂණ වන්නේ එම නියැදිය සංගහනය අඩංගු සෑම ගුණාංගයකින්ම යුක්ත වීමයි. විද්යාත්මක නොවන නියදි ක්රම ලෙස හඳුන්වන්නේ පුද්ගල අභිමතය අඩංගු වන නියැදි ක්රමයන්ය.
කිසියම් නියැදියක් විද්යාත්මක වීමට නම් එම නියැදිය තේරීමට පුද්ගල අභිනතිය ඇතුළත් නොවිය යුතු අතර අපක්ෂපාතී බවක් තිබිය යුතුය. එසේම කිසියම් නියැදියක් විද්යාත්මක නම් එම ක්රමය භාවිතයෙන් පුද්ගලයන් දෙදෙනෙකු විසින් තෝරනු ලබන නියැදිය සමාන විය යුතුය. නියැදිය තේරීම විද්යාත්මක වූ විට එම නියැදිය භාවිතයෙන් කරනු ලබන ඇස්තමේන්තුවල නිරවද්යතාව වැඩි වන අතර නියැදුම් දෝෂයද අවශ්ය වෙසෙසියා මට්ටම් යටතේ සකස් කළ හැකිය. නියැදියක් භාවිතයෙන් ඇස්තමේන්තු කරන පරාමිතීන් ඇසුරින් සංගහන පරාමිතීන් සඳහා ඇස්තමේන්තු සකස් කිරීම නියැදි සමීක්ෂණයකින් අපේක්ෂා කරන නිසා බොහෝ දුරට 100% ක නිරවද්යතාවයෙන් යුක්ත වන ලෙස නියැදියෙන් තොරතුරු රැස් කළ යුතුය.
1. වියදම අඩුවීම
සාමාන්යයෙන් සම්පූර්ණ සංගහන යක් හැදෑරීමට වඩා සංග්රහයෙන් ලබා ගන්නා කොටසක් හැදෑරීමට යන වියදම අඩුය.
උදාහරණ: පවුල් 500 තොරතුරු ලබා ලබා ගැනීමට යන වියදම පවුල් 1000 කින් තොරතුරු ලබා ලබා ගැනීමට යන වියදමට වඩා අඩු වේ.
නියැදියක් අධ්යයනයේ දී පුහුණු පුද්ගලයන් යොදා ගැනීමට සිදු වීම, නියැදිය තේරීම සඳහා යන වියදම ආදී අමතර වියදම් සිදුවීම යන පොදු කාර්යය පිරිවැය කුඩා ඒකක ප්රමාණයක් අතර බෙදී යයි.
2. ඉක්මනින් ප්රතිඵල ලබා ගැනීමට හැකි වීම
නියැදියක් තෝරා ගෙන අධ්යයනය කිරීමේදී දත්ත රැස්කර සාරාංශ කර ප්රතිඵල ලබා ගැනීම සඳහා ගතවන කාලය අඩු වේ.
3. පුළුල් ක්ෂේත්රයක් යටතේ තොරතුරු ලබා ගැනීමට හැකි වීම
සමහර සමීක්ෂණවලදී සංගහන ඒකකයන් ගෙන් තොරතුරු ලබා ගැනීම සඳහා විශේෂ පුහුණුවක් ඇති පුද්ගලයන්ගේ හෝ විශේෂ උපකරණ වල සේවය ලබා ගැනීමට සිදු වේ. සම්පූර්ණ සංගහනයකදී මෙවැනි දී මෙවැනි දෑ අවශ්ය තරම් ලබා ගැනීමට අපහසු නිසා තොරතුරු ලබා ගැනීම අනිවාර්යයෙන්ම නියැදියට සීමා කිරීමට සිදුවේ.
නියැදි සමීක්ෂණයක දී කුඩා ඒකක සංඛ්යාවක් පරික්ෂා කරන නිසා ඉතා ගැඹුරින් හා සවිස්තරාත්මකව තොරතුරු රැස් කළ හැකි වේ.
4. නිරවද්යතාවයෙන් උසස් වීම
සම්පූර්ණ සංගහනයක් හදාරනවාට වඩා නියැදියක් හැදෑරීමේ දී හොඳ පුහුණුවක් ඇති දක්ෂ පුද්ගලයන්ගේ සේවය ලබා ගත හැකි වීම, ක්ෂේත්ර කටයුතු මනාව අධීක්ෂණය කළ හැකි වීම, දත්ත සැකසීම පිළිබඳ අවශ්ය වැඩ ප්රමාණය අඩුවීම වැනි හේතු නිසා නියැදි සමීක්ෂණයකින් ලැබෙන ප්රතිඵල සම්පූර්ණ සංගහනය හැදෑරීමෙන් ලැබෙන ප්රතිඵල වලට වඩා නිරවද්යතාවයෙන් වැඩි ය.
5. සමීක්ෂණයේ දී සංගහන ඒකක විනාශයට භාජනය වන විට නියැදීම අනිවාර්ය කටයුත්තක් වීම
එනම් සමහර සමීක්ෂණවලදී සංගහන ඒකකයන් ගෙන් තොරතුරු ලබා ගැනීම සඳහා ඒවා විනාශයට භාජනය කිරීමට සිදු වේ. මෙවැනි අවස්ථාවල දී සමීක්ෂණ කටයුතු අනිවාර්යයෙන්ම නියැදියකට සීමා කිරීමට සිදුවේ.
උදාහරණ: බල්බ, පතොරම්, ටයර්, පිඟන් වැනි දෑ සමීක්ෂණයක දී සමීක්ෂණයක දී විනාශ කිරීමට සිදු විය හැකිය.
නියැදියක් තෝරා ගැනීමට බලපාන හේතු මෙලෙස කරුණු වශයෙන් ඉදිරිපත් කළ හැකිය.
1. මුළු සංගහනයම පරීක්ෂාවට භාජනය කළ නොහැකි අවස්ථාවල නියැදියක් තෝරා ගැනීම වඩා යෝග්ය වේ.
2. කාලය සහ ශ්රමය ඉතිරි කර ගැනීම සඳහා
3. සංගහනය සඳහා පුහුණු ශ්රමිකයින් විශාල සංඛ්යාවක් යෙදවීමට සිදුවීම වළක්වා ගැනීම සඳහා
4. නිරවද්යතාවයෙන් ඉහළ තොරතුරු ලබා ගැනීම සඳහා.
5. ඉක්මනින් අවශ්ය තොරතුරු ලබා ගැනීම සඳහා
6. විනාශකාරී පරීක්ෂණ වැළැක්වීම සඳහා
7. දෝෂ අඩු කර ගැනීම සඳහා
සංගහනයට සාපේක්ෂව නියැදි සමීක්ෂණයක දී ඉහත වාසි අත්කර ගත හැකි නිශ්චිත අවශ්යතා කීපයක් තෘප්ත වන්නේ නම් පමණි.