ප්‍රශ්නාවලි ක්‍රමය
දත්ත මූලාශ්‍ර ප්‍රාථමික දත්ත මූලාශ්‍ර සහ ද්විතීයික දත්ත මූලාශ්‍ර ලෙස ක්‍රම දෙකක් හඳුනාගත හැකිය. ප්‍රාථමික දත්ත ලබා දෙන මූලාශ්‍ර ප්‍රාථමික දත්ත මූලාශ්‍ර ලෙසද ද්විතීක දත්ත ලබා දෙන මූලාශ්‍ර ද්විතීක දත්ත මූලාශ්‍ර ලෙස ද හඳුන්වයි. මෙහිදී ප්‍රාථමික දත්ත ලබා ගන්නා විධි පිළිබඳ අවධානය යොමු කිරීමේදී මූලික තැනක් හිමි වන්නේ ප්‍රශ්නාවලි ක්‍රමයටයි.
ප්‍රශ්ණාවලිය මගින් දත්ත රැස් කිරීමේ දී ක්‍රම දෙකක් යටතේ දත්ත රැස් කළ හැකිය.
1. විමර්ශකයා විසින් පුරවන ලද ප්‍රශ්නාවලිය
2. තැපැල් මාර්ගික ප්‍රශ්නාවලිය
මීට අමතරව ප්‍රශ්නමාලා ක්‍රමය යටතේ සම්මුඛ සාකච්ඡාවකට භාජනය කිරීමෙන් සහ පරිගණක භාවිතයෙන් එනම් විද්‍යුත් තැපෑල හා අන්තර්ජාලය භාවිතයෙන් තොරතුරු ලබා ගැනීම සිදු කරයි.
අපේක්ෂිත අරමුණු වලට අනුකූලව පර්යේෂණ කාර්යයකට අවශ්‍ය තොරතුරු එකතු කිරීමට සකස් කර ගත් ප්‍රශ්ණ සමූහයක් ඇතුළත් ප්‍රශ්න ලේඛනයක් ප්‍රශ්න මාලාවක් ලෙස හඳුන්වයි. විස්තරාත්මක පර්යේෂණ වලදී දත්ත රැස් කිරීමේ ප්‍රධානතම මාධ්‍යය වන්නේ ප්‍රශ්ණාවලි ක්‍රමයයි. ප්‍රතිග්‍රාහකයාගේ සෘජුව දත්ත එකතු කිරීමේ මාධ්‍යයක් ලෙස ප්‍රශ්නාවලි කමය හැඳින්විය හැකිය. මෙම ක්‍රමය විශාල සංඛ්‍යාවකින් අඩු කාලයක් වැයකොට එකවර තොරතුරු ලබා ගැනීමට භාවිතා කළ හැකි ශිල්පීය ක්‍රමය ද වේ.
ඈත ප්‍රදේශයක සිටින ප්‍රතිග්‍රාහකයාන් සමූහයකින් තොරතුරු ලබා ගැනීමේ හෝ තැනින් තැන විසිරී සිටින ප්‍රතිග්‍රාහකයාන් සමූහයකින් තොරතුරු එකතු කිරීමට ඇති පහසු ම මාධ්‍ය ප්‍රශ්නාවලි ක්‍රමයයි.
ප්‍රශ්න මාලාව සකස් කිරීම දැඩි වෙහෙසක් ගෙන දෙන ඉතාමත් සැලකිල්ලෙන් කල කළ යුතු කාර්යයකි. සමීක්ෂණයකින් අනෙකුත් අංශ කොතරම් හොඳින් සැලසුම් කළත් භාවිතා කරන ප්‍රශ්නාවලිය දුර්වල එකක් නම් සමීක්ෂණයෙන් අපේක්ෂිත අරමුණු හොඳින් ඉටු කර ගත නොහැකි වේ. ප්‍රශ්නාවලිය මගින් ආවරණය වන ක්ෂෙත්‍රය පිළියෙල කරන ආකාරය, ඒ සඳහා අඩංගු කළ යුතු උපදෙස් හා අර්ථ දැක්වීම්, භාවිතා කරන වචන, ප්‍රශ්න අසන අනුපිළිවෙල ආදිය කෙරෙහි ද විශේෂ සැලකිල්ලක් දැක්විය යුතුය. ප්‍රශ්නාවලිය සකස් කිරීමේ දී න්‍යායාත්මක දැනුම පමණක් නොව ප්‍රායෝගික අත්දැකීම්, ව්‍යවහාරික බුද්ධිය, ක්ෂේත්‍රය පිළිබඳ දැනුම ඉතාමත් අවශ්‍ය වේ.
සැලසුම් කරන ආකාරය අනුව ප්‍රශ්නාවලියක් මූලික වශයෙන් ක්‍රම දෙකකට සකස් කළ හැකිය.
i. ව්‍යුහගත ප්‍රශ්නාවලිය
ii. ව්‍යුහගත නොවන ප්‍රශ්නාවලිය
ව්‍යුහගත ප්‍රශ්නාවලි ක්‍රමයේ දී අසන ප්‍රශ්නය සමඟ ප්‍රතිචාරකයාට එම ප්‍රශ්නයට ගැළපෙන ප්‍රතිචාරය තෝරා ගැනීමට ප්‍රතිචාර කිහිපයක් දෙනු ලැබේ. මොහුගේ කාර්යය වන්නේ දී ඇති ප්‍රතිචාර අතරින් අභිමත ප්‍රතිචාරය තේරීමයි. පර්යේෂකයා යම් සීමාවන් තුළ අපේක්ෂකයාගේ පිළිතුර පාලනය කළ ද තොරතුරු විශ්ලේෂණය කිරීම මෙම ක්‍රමයේ දී ඉතා පහසු වේ. මේ හේතුවෙන් පර්යේෂණ කාර්යය සඳහා ව්‍යුහගත ප්‍රශ්නාවලි ක්‍රමය වඩාත් භාවිතා කරන බව පෙනේ.
ව්‍යුහගත නොවන ප්‍රශ්නාවලිය භාවිතා කිරීමේ දී පර්යේෂකයා ප්‍රශ්නය ඉදිරිපත් කරන අතර ප්‍රතිචාරකයා පිළිතුරු සැපයිය යුතුය. ප්‍රතිචාරකයාට නිදහස්ව ප්‍රතිචාර දැක්වීමට ඇති ඉඩ මෙහිදී වැදගත් වන අතර පර්යේෂකයා ප්‍රතිචාරකයා පාලනය කිරීමක් නොකරයි.
මේ නිසා ප්‍රශ්නයට නොගැළපෙන අනවශ්‍ය ප්‍රතිචාර දීමට ඔවුන් පෙළඹෙනු ඇත. පිළිතුරු වල විෂමතාව අධික නිසා ව්‍යුහගත ප්‍රශ්නාවලි ක්‍රමයේදී මෙන් නොව මෙම ක්‍රමයේ දී දත්ත විශ්ලේෂණය කිරීම පහසු නොවේ.
2. තැපැල් මාර්ගික ප්‍රශ්නාවලිය
ප්‍රශ්න මාලාවන් සකස් කොට එය තැපැල් මගින් ප්‍රතිග්‍රාහකයා වෙත යැවීම මෙහිදී සිදු කරයි. කෙසේ වුවද මෙම ක්‍රමයේ වාසි සහ අවාසි ද දැකගත හැකිය.
වාසි
- නම, ගම ආදිය සදහන් කිරීම අවශ්‍ය නැති නිසා පිලිතුරු ලබා ගැනීම පහසු වේ.
- අතිශය පෞද්ගලික තොරතුරු පවා ප්‍රකාශ කල හැකිය.
- අඩු පිරිවැයක් වැය වීම.
- අවාසි
ආපසු පිලිතුරු එවන සංඛයාව අඩු වීම - පිලිතුරු සැපයීම අදාල පුද්ගලයා අතින්ම සිදු නොවීමට ඉඩ තිබීම.
- පුද්ගලයෙකුගේ හැසිරීම් රටාව, භාෂා විලාශය ආදිය පිලිබඳ තොරතුරු මෙම ක්‍රමය මගින් ලබා ගත නොහැකි වීම.
- නිරවද්‍යතාව අඩු වීම
- කාලය සීමා කරගනිමින් කල නොහැකි වීම.
- ප්‍රශ්නමාලාව පිලිබද අවබෝධ කර දීමට නොහැකි වීම.
