නාට්‍ය ප්‍රබේද සහ විශේෂ ලක්ෂණ - 01
නාට්‍ය ප්‍රබේද කිහිපයකි. එනම් :
- ලෝකධර්මී - (ස්වභාවික)
- නාට්‍යධර්මී - (ශෛලීගත)
- අර්ධ ශෛලීගත
01. ස්වභාවික නාට්‍ය
ස්වභාවික නාට්‍ය යනු ලෝකධර්මී නාට්‍ය සම්ප්‍රධායයි. මෙයට විරුද්ධ වන්නේ නාට්‍ය ධර්මී හෙවත් ශෛලීගත නාට්‍ය සම්ප්‍රධායයි. කතා ප්‍රවෘත්තිය අතිශයින්ම ස්වභාවික ආකාරයට ඉදිරිපත් කිරීම ස්වභාවික නාට්‍යවල ලක්ෂණයයි. නාට්‍ය නිශ්පාදකයාගේ සහ රචකයාගේ මුඛ්‍ය ලක්ෂණය වන්නේ ප්‍රේක්ෂකයා තුළ තත්ත්වානුරූප මායාවක් ඇති කිරීමයි. ඒ අනුව ප්‍රකෘති ජීවිතය හෙවත් සැබෑ ජීවිතය එපරිද්දෙන්ම ජදිරිපත් කිරීම ස්වභාවික නාට්‍යවල ලක්ෂණයකි. මෙම නාට්‍යවල චතුර්විධ අභිනය ස්වභාවික ලෙස යොදාගනී. නළු නිළියන් වේදිකාවට පැමිණෙන විට, වේදිකාවේ හැසිරෙන විට එදිනෙදා ජීවිතයේ සිදුකරන ආකාරයට සිදු කරන්නේ නම් එය ලෝකධර්මී ආංගික අභිනයයි. කිසියම් නළුවකු හො නිළියක එදිනෙදා කතා කරන ආකාරයෙන්ම වාචිකාභිනය ඉදිරිපත් කරන්නේනම් එය ස්වභාවික වාචිකාභිනයයි. සාමාන්‍ය ජීවිතයේ ප්‍රස්ථා පිරුළු , උපහැරණ මෙහිදී භාවිත කරයි නම් ඒ ස්වභාවික වාචිකාභිනයයි.
උදාහරණ : සකුන්තලා නාට්‍යයේ අනුෂයා සකුන්තලාගේ තොරතුරු පැවසීම ස්වභාවිකව සිදු කරයි.
සාමාන්‍ය ජීවිතයේදී සිදුකරන ආකාරයෙන්ම ක්‍රෝධය , වෛරය සිදු කරයිනම් එය ස්වභාවික තාත්ත්වික අභිනයයි.
උදාහරණ : කැළණි පාළම නාට්‍යෙය් රංඩුව තුළ පියා පුතාට වෙඩි තබන්න සැරසෙයි. නමුත් වෙඩි නොතියයි. වේදිකාව පිටුපස රතිඤ්ඤා පුපුරයි. පියා වෙඩි තබාගනී. එය ස්වභාවි ආකාරයෙන්ම නිරූපණය කිරීම එමගින් සිදුවේ.
ලෝකයේ මායාව එපරිද්දෙන්ම ඉදිරිපත් කිරීම ස්වභාවිකය. ස්වභාවික ලෙස හැගීම් නිරූපනය, ස්වභාවික චුම්භනය, සිනහවීම, කදුළු සැලීම සිදු වේ. මේ කරුණු අනුව ස්වභාවික හෙවත් ලෝකධර්මී නාට්‍ය ශෛලීගත නාට්‍යවලට වඩා අසීරු වේ.
ස්වභාවක නාට්‍යවල ආහාර්යය අභිනය සැළකීමේදී විවිධ භාණ්ඩ වේදිකාවට ගෙන ඒම සිදු කරයි. එනම් පුටු, මේස, පඩිපෙළවල්, ගෙවල් ආකෘති රංග භූමියට ගෙන එයි.
උදාහරණ : හුණුවටයේ නාට්‍යෙය් රෝගියා නෑවීම සදහා අවශ්‍ය බාණ්ඩ වේදිකාවට ගෙන ඒම.
නමුත් සමහර ස්ථානවල කිසිදු භාණ්ඩයක් නොගෙන ශෛලීගත නාට්‍යවල ආකාරයෙන්ම ස්වභාවික නාට්‍යවල ආහාර්යය අභිනය ඉදිරිපත් කරයි. බඩු භාණ්ඩ වේදිකාවට ගෙන ඒම මගින් නිරූලනය කරනුයේ ස්වභාවික සැබෑ ලෝකයේ මායාවකි. මෙහිදී වේදිකාව තිරයකින් මුවා කරනු ලැබේ. ඒ වේදිකාව නිර්මාණය පිණිසය. මෙම වේදිකා නිර්මාණය නරබන ප්‍රේක්ෂකයා හට නොපෙන්වයි. එම නිසා ජවනිකාවෙන් ජවනිකාවට මෙම නාට්‍යවලදී තිර භාවිත කිරීමට සිදු වේ. මෙම තිර භාවිතය හේතුවෙන් ස්වභාවික නට්‍ය පින්තූර රාමු රංග භූමියක් ලෙස හදුන්වයි. මෙම අනුව සළකන කළ ස්වභාවික නාට්‍යවල විශේෂත්වය නම් සැබෑ ලෝකයේ මායාව එපරිද්දෙන්මඑපරිද්දෙන්ම ඉදිරිපත් කිරීම නාට්‍ය රචකයාගේ මුඛ්‍ය පරමාරථය වීමයි.
02. අර්ධ ශෛලීගත නාට්‍ය
සරච්චන්ද්‍රයන්ගේ මනමෙ, සිංහබාහු යන නාට්‍ය දෙකම ශෙලීගත නාට්‍ය වේ. අර්ධ ශෛලීගත නාට්‍ය යනු ස්වභාවික හා ශෛලීගත නාට්‍ය සම්ප්‍රධායන් දෙකම මිශ්‍රව පැවතීමයි. ඒ අනුව නරිබෑනා , ජනේලය යන නාට්‍ය භාවෝත්සන්න අවස්ථාවන්හි ගීත යොදාගෙන තිබේ.
උදාහරණ 1 : නරිබෑනා නාට්‍යයේ ගම දුවගේ ගීතය
ඇහැල මලින් ගස් පිරිලා ..............
උදාහරණ 2 : නරියා - ඉතින් සැනහෙන්න - හොදින් පුළුවන්නෙ .....
එමෙන්ම ජයලත් මනෝරත්නයන්ගේ ගුරු තරුව නාට්‍යෙය් ඇතැම් තැනක ශෛලීගත නාට්‍ය වාචිකාභිනය පවතී.
උදාහරණ : සිසු පිරිස - මද රද බිද අධිමානේ
කොද තුළ සොද තුගු යානේ
ලූෂන් බුලත්සිංහල මහතාගේ තාරාවෝ ඉගිලෙති ස්වභාවික නාට්‍යයේද ඇතැම් තැනක ශෛලීගත වාචිකාභිනය පවතී.
උදාහරණ : මඩේ ලගින තාරාවත් නාවන්නද මං
මෙම උදාහරණ සැළකීමේදී අර්ධ ශෛලීගත නාට්‍ය යනු මොනවාදැයි හදුනාගත හැක.
