පද්‍ය රසවින්දනය - 2 කොටස
පද්‍ය රසවිඳීමට අවශ්‍ය සාධක:
6.දෘෂ්ටි කෝණය
නිර්මාණකරුවා පද්‍ය රචනාව මගින් ආමන්ත්‍රණය කරන්නේ කුමන ආකාරයට ද යන්න මෙහි දී අදහස් කෙරේ.එනම් නිර්මාණකරුවා තමන්ගේ අනුභූතිය පාඨකයා වෙත විස්තර කරන විලාසය යි.
කාව්‍ය රචනාවේ දී බොහෝ විට නිර්මාණකරුවෝ උත්තම පුරුෂ දෘෂ්ටි කෝණයෙන් සහ ප්‍රථම පුරුෂ දෘෂ්ටි කෝණයෙන් තේමාව විස්තර කිරීමට පෙළඹී ඇත.
පද්‍ය රසාස්වාදයේ දී උක්ත කරුණු නිර්මාණය තුළ අන්තර්ගත වන්නේ කුමන ආකාරයට ද යන්න සටහන් කිරීම ඉතා වැදගත් ය.
7.සංකල්ප රූප
කාව්‍ය කිර්මාණකරණයේ දී රස නිෂ්පත්තිය සදහා නිර්මාණකරුවෝ විවිධ උපක්‍රම භාවිත කරති.ඒ අතර සංකල්ප රූප ප්‍රධාන තැනක් ගනී. භාෂාව භාවිතයෙන් රචකයා සිය වස්තු විෂය විස්තර කිරීමේ දී ඒ ආශ්‍රිත ව චිත්ත රූප සටහන් වීමක් පාඨකයා තුළ සිදු වේ නම් එය සංකල්ප රූප ජනිත වීම නම් වේ. මෙය සිදු වන්නේ භාෂාව භාවිත කිරීමේ අපුර්වත්වය කරණ කොට ගෙන ය.
8.කාව්‍යාලංකාර
පද්‍ය රසාස්වාදය කිරීමේ දී ශිෂ්‍යාගේ ප්‍රධාන අවධානය යොමු විය යුතු මූලික අංගයක් වන්නේ කාව්‍ය අලංකර ය. කවියා වස්තු විෂය තීව්‍ර කිරීම සදහා අලංකාර භාවිත කර ඇති ආකාරය සහ විශේෂයෙන් ම එම අලංකාර නිර්මාණය කෙරෙහි කෙතරම් උචිතානුචිත ද යන කාර්ණය සදහන් කළ යුතු ය. නිර්මාණකරුවෝ නිර්මාණයේ දී භාවිත කරන සුලභ අලංකාර කිහිපයක් පහත ආකාර වේ.
8.1 උපමාලංකාරය
කිසියම් දෙයක් විස්තර කිරීමේ දී බාහිර වස්තුවකට සමාන කර දැක්වීම උපමාවයි.
උදා:
දුනු කෙයියා මලක් වගේ දුරට පෙනෙන වා
වැටකෙයියා මලක් වගේ සුවද හමන වා
පසළොස්වක සද වාගේ එළිය ගෙනෙන වා
මගෙ අම්මා මට ජීවන සුවය සදන වා
8.2 රූපක අලංකාරය
පද්‍ය රචනයේ දී කිසියම් වස්තුවක් හෝ දෙයක් විස්තර කිරීමේ දී බාහිර වස්තුවකට සමාන කර දැක්වීමකින් තොරව එක හෙළාම බාහිර වස්ට්වට් ආරෝප්ණය ඉරීම මෙහි දී සිදු වේ.සමානාර්ථයේ නිපාත පද භාවිත නො වේ.
උදා:
අඩ සද නළල නිලුපුල් සදිසි දෙනු වන
සිකි පිලි වරළ රතදර වුවන සිසි වන
රන හස දෙදෙන සිහිනිග උකුළ පැතු රුන
සෙබවින් මෙ මා රුව වෙද මෙලෙසින් පෙ නෙන
8.3. උත්ප්‍රේක්ෂාලංකාරය
කවීන් කාව්‍ය රචනයේ දී බෙහෙවින් ම යොදා ගනු ලබන අලංකාරයක් වේ.. මෙහි දී සිදු වන්නේ අජීවී වස්තුවකට සජීවී බවක් හෙවත් ප්‍රාණවත් බවක් ආරෝපණය කර සජීවී බවක් කවියට ලබා දීම වේ.
උදා:
දිසාවෙනැයි මේ හිරු එන්නේ පායා
හැරී සිටිත් සූරිය කත් ගසේ මල්
රැසුයි දිලෙන්නේ ලණු මෙන් ඇදීලා
මගුල් ගෙයක් දෝ ලොව ම මේ වෙලාවේ
8.4 ස්භාවෝක්ති අලංකාරය
වස්තු විෂයට අදාළ පරිසර තත්ත්වය පවත්නා ස්වරේපයෙන් ම විස්තර කිරීම වේ. මෙහි දී භාහිර වර්ණනා නො මැත.පවතින තත්ත්වය එලෙසින් ම දැක්වීම සිදු වේ.
උදා:
ගොඩ මඩ දෙක ම සරුසාරය පලබරය
කටු රොද ගම්මාන තරමක පිටිසරය
ඒ ගම මැදින් ගලනා ගග මනහරය
කඩ මණ්ඩිය පිහිටියේ ගම කෙළවරය
8.5. අතිශයෝක්ති අලංකාරය
ස්භාවෝක්ති අලංකාරයට ප්‍රතිවිරුද්ධ අලංකාරය යි. එනම් පවත්නා තත්ත්වය ඉක්මවා ප්‍රකාශ කිරීම මෙම අලංකාරයේ දී සිදු වේ.
උදා:
ටැම් ගන කසුන් මය
බිතු දුල පිළි මැණික් මය
බිම නිල් මැණික් මය
යෙහෙක් නම් ලොව එසබ දැක් මය
9.කාව්‍ය භාෂාව
කාව්‍ය භාෂාව යනුවෙන් හදුනා ගැනෙන්නේ පද්‍ය රචකයා විසින් කාව්‍ය නිර්මාණය කිරීමේ දී යොදා ගනු ලබන භාෂාවේ ස්වරූපය යි. එය වස්තු විෂය විස්තර කිරීමට යොග්‍ය විය යුතු ය.රචකයා ලබන අත්දැකීම අනුව ඔහු නිර්මාණකරණයට තෝරා ගනු ලබන භාෂාව තීරණය කෙරේ.
නිදසුනක් ලෙස ළමා පද්‍ය නිර්මාණකරණයක් සිදු කරන්නේ නම් නිර්මාණකරුවා විසින් බහුශ්‍රැත භාෂාවක් යොදා ගැනීම සුදුසු නැත. ඒ සදහා අවශ්‍ය වන්නේ සරල සුගම බස් වහරකි.
උදා:
කිරි සුදු හාවා
පැන පැන ආවා
එළවළු කොටු වේ
දලු කොළ කෑවා
එමෙන් ම රචකයාගේ වස්තු විෂය ගැමි ජීවිතය ඇසුරු කර ගත් එකක් නම් ඔහු ඒ සදහා උපයෝගි කර ගත යුතු වන්නේ ග්‍රාම්‍ය භාෂාවකි.
උදා:
ඇවිද ළදු දෙණි කැලෑ බිම්වල
රැගෙන විත් තුන් හිරිය පන් කොළ
යොදා කුකුල් සායම් රතු හා කොළ
වියා නෙක් විසිතුරු රටා පැදුරු
රටාවක් බව මේ මහා විශ්වය
කුඩා කළ සිට ම මට
කියා දුන් අම්මා ඔබය
එමෙන් ම වස්තු විෂයේ ස්වරූපය අනුව විවිධ ව්‍යවහරයන් රචකයා යොදා ගන්නා ආකාරය හදුනා ගත හැකිය.පද්‍ය රස වින්දනයේ දී ශිෂ්‍යා අවධාරණය කළ යුතු වන්නේ කවියා විසින් යොදා ගෙන ඇති භාෂා රටාව නිර්මාණයේ සාර්ථකත්වයට කොයි තරම් දුරට යෝග්‍ය වනවා ද යන්න පිළිබදව වේ.
10.ජීවන දෘෂ්ටිය
සාහිත්‍ය වූ කලී ආනන්දයෙන් පටන් ගෙන දැනුමෙන් අවසන් වන්නකි.ඕනෑම සාර්ථක නිර්මාණයකින් ම සහෘදයන්ට ජීවිත අවබෝධයක් ලබා දිය යුතුම ය. සාහිත්‍ය නිර්මාණයක කාර්‍යය වන්නේ එයයි.පද්‍ය රසවින්දනයේ දී මෙම කරුණු පිළිබද සදහන් විය යුතු ය. පද්‍ය රසාස්වාදයේ දී ඉහත සදහන් කර ඇති නිර්ණායක ඇතුළත් වන සේ තමාගේ රස වින්දනය සිදු කළ යුතු වේ..වස්තු විෂය විස්තර කරමින් එය සාර්ථ්කව ඉදිරිපත් කිරීම සදහා ඉහතින් දක්වා ඇති උපක්‍රම රචකයා කෙතරම් දුරට උපයුක්ත කර ගෙන ඇති ද යන්න විමසා බැලීම රසවින්දනයේ දී සිදු වේ.
