වාක්‍යය නිර්මාණය
සරල හා සංකීර්ණ වාක්‍යය.
පද කිහිපයක ඒකතුව වාක්‍යයක් ලෙස හැදින්වේ.සිංහලයේ වාක්‍ය වර්ග කිහිපයකි.පහත දක්වා අැත්තේ ඒම වාක්‍යය වර්ගයි.
පහත දැක්වෙන වාක්‍යය කියවන්න.
01.සමන් අලුයම පිබිදෙයි
02.සමන් උදයේ අාහාර ගනියි.
03.සමන් පාසල් යයි.
04.සමන් පොත පත උගනියි.
05.සමන් ගෙදර ඒයි.
06.සමන් දවල් අාහාරය ගනියි.
07.සමන් ක්‍රීඩාවට යයි.
08.සමන් රාත්‍රී අාහාර ගනියි.
09.සමන් පොත්පත් පාඩම් කරයි.
10.සමන් නිදාගනියි.
සමන් පිළිබද ලියවුනු වාක්‍යය දහයකි ඉහත අැත්තේ.ඒම වාක්‍යය සරල වාක්‍යය ලෙස හැදින්වේ.
ඒකම උක්තයකින් හා ඒකම අාඛ්‍යාතයකින් යුක්ත වන්නේ සරල වාක්‍යයයි.ඉහත දක්වන ලද වාක්‍යය සියල්ල පුනරුක්තියක් ෙනාමැතිව අලංකාර ලෙස මෙසේ ලිවිය හැක.
සමන් අලුයම පිබිද උදයේ අාහාර ගෙන අනතුරුව පාසල් යයි.ඒහිදී පොතපත ඉගෙන,අාපසු ගෙදර පැමිණ දවල් අාහාරයෙන් පසු ක්‍රීඩාවට යයි.ඉක්බිති රාත්‍රී අාහාර ගැනීමෙන් පසුව පොතපත පාඩම්කොට නින්දට යයි.
ඉහත දැක්වූ මෙම වාක්‍යය සංකීර්ණ වාක්‍යය යනුවෙන් හැදින්වේ.
ඒකම උක්තයක් හා විවිධ ක්‍රියා පදවලින්ද ප්‍රදාන අාඛ්‍යාතයකින් ද යුක්ත වනුයේ සංකීර්ණ වාකයයි.
මේ අනූව වාක්‍යක් සරල හා සංකීර්ණ යනුවෙන් ප්‍රධාන කොටස් දෙකකට බෙදේ.
- සංකීර්ණ වාක්‍යය.
මෙම වාක්‍යයද නැවත කොටස් තුනකට බෙදා දක්වනු ලැබේ.
සංකීර්ණ වාක්‍යය
සංහත වාක්‍යය
සංකුල වාක්‍යය
සංකීර්ණ වාක්‍යය.
- ඒක් ප්‍රධාන වාක්‍යයකින්ද අන්තර් වාක්‍යය ඒකක් හෝ කිහිපයකින්දයුක්ත වනුයේ සංකීර්න වාකයයි.
- උදාහරණ:
- මහරජ මේ මූසිල තෙම මාගේ ඒකම ශිෂ්‍යයාය.හේ වීණා ශිල්පයේ පරතෙරට ගියේය.ඔබට සේවය කිරීමටද කැමැත්තේය.ඒහෙයින් ඔහු සේවයට ගත මැනවයි ගුත්තිල පණ්ඩිතයෝ රජුට දැන්වූහ. මෙහි ගුත්තිල පණ්ඩිතයෝ රජුට දැන්වූහ යන්න ප්‍රධාන වාක්‍යය වන අතර අනිත් සියලු වාක්‍යය අප්‍රධාන හෙවත් අන්තර් වාක්‍යයි.
- පණ්ඩිතයන් වහන්ස,මෑ මාගේ විවහාක බිරිදය,අැය මට ප්‍රියය,මම අැයට ප්‍රිය වෙමි,අැය නොමැතිව මට ඒක් දිනක් වත් ගත කළ නොහැකිය,අැය මට ලබා දෙනු මැනවයි කාළගෝලයා අැවිටිලි කළේය.
- ඉක්බිත්තෙන් මහබෝසතාණන් වහන්සේ දුර්මුඛ වැ උන් රජ්ජුරුවන් වහන්සේට කිමෙක්ද දේවයන් වහන්සේ කනස්සලු සේක් දැයි විචාළ සේක.
- දුටුගැමුණු රජතුමා මේ මාගේ ව්‍යායාමය බුදුසසුනෙහි දියුණුවට මිස රජ සැප පිණිස නොවේ යැයි පැවසීය.
සංහත වාක්‍යය.
- ඒකම වාක්‍යයක සෑම අන්තර් වාක්‍යයක්ම සම ප්‍රධානත්වයෙන් සිටියි නම් ඒම වාක්‍යය සංහත වාක්‍යය ලෙස හැදින්වේ.
- උදාහරණ:
- කේවට්ටයා සිනාසෙයි.අඩයි.නන්දොඩයි.
- පියා මනාලයාගේ උගත්කමද,මව ධනවත්කමද,නෑයෝ නම්බුවද,මනාලිය ලස්සනද සොයති.පළමු උදාහරණයෙහි කේවට්ටයා විසින් කරනු ලබන ක්‍රියාවන් තුනක් දැක්වේ.ඒම ක්‍රියාවන් තුනම සමාන ප්‍රධාන ක්‍රියා ලෙස සැලකේ.දෙවන උදාහරණයේදීද සොයති යන ක්‍රියාව පියා,මව,නෑයෝ,මනාලිය යන සියල්ලන්ටම පොදුය.ඒම නිසා ඒ්වා සංහත වාක්‍යය යනුවෙන් හැදින්වේ.
- පියා නගරයට ද මව කුඹුරට ද පුතා පාසලට ද යති.
- මෙලොව හැම සත්වයෙක්ම උපදියි,වයසට යයි,මරණයෙන් අවසන් වෙයි.
සංකූල වාක්‍යය.
- අප්‍රධාන අන්තර් වාක්‍යයකින්ද සමාන ප්‍රධානත්වය අැති වාක්‍යය කිහිපයකින්ද(සංකීර්ණ හා සංහත යන දෙයාකාරයෙන්ම) යුක්ත වූ වාක්‍යය සංකුල වාක්‍යය ලෙස හැදින්වේ.
- උදාහරණ:
- නොකඩවා ජලය ලැබේ නම් ගොවියෝ සී සාති,වපුරති,සැප සේ ජීවත් වෙති.
- මම බණ අැසුයෙම් නම් බුදුන් සරණ යමි,දහම් සරණ යමි,සගුන් සරණ යමියි කුමාරයා කීය.
- දරුවෝ නීරෝගි වෙත් නම් දුවති,පනිති,ක්‍රීඩා කරති.
- ගග ගලා ගම යට විය.
