ගජමන් නෝනා කිවිඳිය
ගජමන් නෝනා කිවිඳිය
දකුණු පළාතේ බෙලිඅත්ත නගරයේ දෝන ප‍්‍රැන්සිස්කු ද සේනාරත්න පෙරුමාල් මහතාට හා මිලාගිරියේ කොන්දගමගේ දෝන ප‍්‍රැන්සිනා ග්‍රේරු යන ලන්දේසි දෙමාපිය යුවළට දාව 1746 මාර්තු මස 10 වැනි දින දෝන ඉසබෙල් කොර්නේලියා නමින් ඇය මෙලොව එළිය දුටුවාය. කොළඹ බම්බලපිටියේ උපත ලැබුව ද පසු කලෙක මාතර වල්පල ආශි‍්‍රත වේරගම්පිට ගමට පැමිණ වේරගම්පිට ඓතිහාසික රජමහා විහාරය අසල තුප්පහිගෙවත්ත යන ස්ථානයේ නිවසක ජීවත් වූවාය.
සිරිලක සාහිත්‍ය භාෂාව හා බුදු දහම යන ක්ෂේත‍්‍රයන්හි ඉමහත් ප‍්‍රවීණත්වයක් දැරූ කීර්ති ශී‍්‍ර කරතොට ධම්මරාම නායක හිමියන් ගෙන් ඇය පාලි, සංස්කෘත හා බුද්ධාගම හැදෑරුවාය. එසේම ප‍්‍රකට කිවිවරයකු වූ ඇගේ මාමා කෙනෙකු වන පත්තායමේ ලේකම් ඇසුරින් ද ඕ තම කවිත්වය දියුණු කර ගත්තා ය.
පසුව ගාල්ලේ තල්පෙආරච්චි මහතා සමඟ විවාහ විය. කෙටි කලකින් ඔහු මිය ගිය පසු නැවතත් මාතර මුහන්දිරම්වරයකු සමඟ විවාහ වූවාය. කරතොට නාහිමි ඇසුරෙන් ප‍්‍රගුණ කළ භාෂා ඥාණයත් නිසඟ කවි ශක්තියත් වැඩි දියුණු කරගත් ඇය ස්වාභාව ධර්මය ඉතා මනහරව වර්ණනා කර තිබෙන දෙනිපිටියේ නුගරුක මුල සම්බන්ධ පද්‍ය පන්තිය ද, දැඩිතර ශෝභමාලය, පියාගේ මරණය, සමරසේකර ගුණවර්ධන ගජනායක අවමගුල් වර්ණනාව, තිලකරත්න මුදලිට සෙත් පැතිම, මාතර දිසාපති ජෝන් ඩොයිලි ගෙන් ආධාර ඉල්ලා යැවු සංදේශය ආදි අලංකාර ප‍්‍රකට පද්‍ය පන්ති රැසක් හා විවිධ සිද්ධීන් අළලා ඇති වූ සංවාද කවි රැසක් ද රචනා කර ඇත. උපතින් හිමි වූ තමාගේ නිසග කවි ශක්තියත් අධ්‍යාපනයෙන් ප‍්‍රගුණ කළ දැනුමත් ඇතිව සිංහල කාව්‍ය ක්ෂේත‍්‍රයට පිවිස ඉමහත් සේවයක් කළා වූ ඇය මිය යන විට ඉතා දුක්ඛිත ජීවිතයකට පත් වූවාය.
සිය දරුවන්ට පවා ආහාරයක් දීමට වත්කමක් නොමැති වූ ඇය මාතර හම්බන්තොට දිසාපතිවරයා වන ජෝන් ඩොයිලි මහතාට කාව්‍යමය සංදේශයක් යවමින් ජීවත් වීමට ආධාර පැතුවාය. ඇයට ජීවත් වීමට ආධාර කළ හම්බන්තොට දිසාපතිවරයා මාතර හම්බන්තොට ප‍්‍රධාන මාර්ගයේ නෝනාගම මංසන්ධිය ඇතුළු ඒ අවට ගම්මානය ගජමන් නෝනාට ගම්වරයක් ලෙසින් පවරා දෙන ලද්දේය. මෑත යුගයේදී නෝනාගම මංසන්ධියේ ඇය වෙනුවෙන් ප‍්‍රතිමාවක් ද ඉදි කර ඇත. එම ස්ථානයට නෝනාගම හන්දිය යැයි නම තබන ලද්දේ ද ඇය සිහිපත් කිරීම සඳහා ය. මෙරට පද්‍ය සාහිත්‍ය තුළ අමතක නොවන නාමයක් අති කළ ගජමන් නෝනා කිවිඳිය 1814 දෙසැම්බර් මස 15 දින අවසන් හුස්ම හෙළීමට සූදානම් ව මරණ මංචකයේදී ද කවියක් ලිව්වාය.
සකවසිනෙක් දහස් සත්සිය සතිස් වස
වකලද තෙළෙස් උඳුවප් අවගුරු දවස
නෙක ගුණ දෝන ඉසබෙල් පෙරුමල් දිගැස
සකපුර පැමිණ දිවසිරි සැප විඳින ලෙස
