බලංගොඩ ආනන්ද මෛත්‍රීය මහානායක හාමුදුරුවෝ

බලංගොඩ, කිරිඳිගල උස්වත්තගේ නාරංගොඩ ආරච්චිගේ මෙතිසිහාමි නැතහොත් මද්දුමහාමි ආනන්ද මෛත්‍රීය හිමියන්ගේ පියා වන අතර මව හීන් මැණිකේ විය. උන්වහන්සේ 1896 අගෝස්තු මස 23 වන දින මෙලොව එළිය දුටුවහ. උන්වහන්සේගේ ගිහිනම වූයේ විලියම්ය. පින්වත් දරුවකු බිහිිකළ හීන්මැණිකේ සති දෙකෙන් කළුරිය කළාය. ඇය මියදින්නට පෙර, තම දරුවා තම ස්වාමි පුරුෂයාගේ අයියාගේ බිරිඳ වූ යශෝහාමිට භාර කළාය. මව මියගිය පසු දරුවා අම්මා තාත්තා කියා කීවේ ලොකු අම්මා හා ලොකු තාත්තා වන යශෝහාමි හා ඩිංගිරාලටයි. මේ දරුවාගේ කිරි මව වූයේ තලහපිටියරාළලාගේ මොහොට්ටිහාමිගේ බිරිය වූ පුංචිමැණිකේ මාතාවයි.

විලියම් දරුවා මූලික අධ්‍යාපනය ලැබුවේ බලංගොඩ කිරිඳිගල කතෝලික විදුහලෙන් හා බලංගොඩ රජයේ කුමාර විද්‍යාලයෙනි. අවුරුදු දහහතරේදී සිය ඥාතීන්ගේ ආශිර්වාදය මැද විලියම් දරුවා දෙණිහේනේ ශ්‍රී සීලානන්ද මහ තෙරුන් වහන්සේගේ අනුදැනුම මත පැවිදි දිවියට පත්වූයේ 1911 වර්ෂයේ මාර්තු මස 02 වන දිනයේ්ය. හෙතෙම පැවිදි බිමට ඇතුළු වීමෙන් පසුුව බලංගෛාඩ සරණවේසී යනුව‍ෙන් නම තබන ලදි.

උන්වහන්සේ පිරිවෙන් අධ්‍යාපනයක් නොලැබුවද තම ගුරු හාමුදුරුවන්ගෙන් නිසි බණ දහම් ඉගෙනගෙන 1916 වර්ෂයේ ජූලි 14 වන දින බලංගොඩ ඕලු ගඟ උදකක්ඛේප සීමා මාලකයේ දී අධිශීල සංඛ්‍යාත උපසම්පදාව ලැබූහ. පසුව සිය ගුරු වහන්සේ්ගේ නියමය පරිද්දෙන් බලංගොඩ සරණවේසි යන නාමය ඉවත් කොට බලංගොඩ ආනන්ද මෛත්‍රීය යන නාමය භාවිතයට ගත්හ. 1919 දී කොළඹ ආනන්ද විද්‍යාලයෙ භික්ෂූන් වහන්සේලාට පැවැත්වුණු පන්තියකින් ඉංග්‍රිසි දැනුම ලබා පසුුව ආනන්ද විද්‍යාලයේ් ගුරුවරයෛකු ලෙස කටයුතු කළහ. උන්වහන්සේ් ගමේ දුප්පත් ළමුන්ට මෙන්ම භික්ෂූන් වහන්සේලාටද ඉංග්‍රිසි භාෂාව ඉගැන්වීමට ධම්මානන්ද පිරිවෙණේ ඉංග්‍රීීසි පන්තියක් ආරම්භ කළ අතර එය 1943 වසර වනවිට ශ්‍රී ධම්මානන්ද විද්‍යාලය බවට පත්විය. පසුකාලයේදී එය බලංගොඩ මධ්‍ය මහා විිද්‍යාලය බවට පත් විය.

උන්වහන්සේ විසින් ලියන ලද ග්‍රන්ථ කිහිපයක් නම් බුද්ධ චරිතය, ශ්‍රීි ශාක්‍යමුදීන්ද්‍රාවධානය හෙවත් සිද්ධාර්ථ ගෞතම බුද්ධ චරිතය වැනි ඒවාය. තවද සිිංහල, පාලි , සංස්කෘත, ඉංග්‍රිසි යන භාෂාවලින් රවනය කරන ලද පොත්පත් 80කට ආසන්නව උන්වහනසේ් විසින් පරිවර්තනය කර ඇත. උන්වහන්සේගේ සේ්වය අගය කරමින් 1954 වර්ෂයේදී සබරගමු සද්ධම්මවංස නිකාය මගින් සංඝනාායක පදවියක් පිරිනමන ලදි. උන්වහන්සේට ලැබණු තනතුරු තානාන්තර හා ගෞරව නාම බොහෝය. ඒ්වාට නිදසුන් ලෙස අග්ගමහා පණ්ඩිත, සාහිත්‍ය සූරී, සාහිත්‍ය චක්‍රවර්තී, අභිරජ මහා රට්ඨගුරු යන ඒවා වේ.

ශ්‍රි ලංකා අමරපුර මහා සංඝ සභාවේ සභාපති පදවිය දස වසරක් දැරූ උන්වහන්සේ්ට උත්තරීතර මහානායක පදවිය පුදකළ අවස්ථාවේ එය භාර නොගෙන මෙසේ කියා සිටියහ. "මට දැන් වයස අවුරුදු අසූවක්. ඔය පදවිය වැඩ කරන්න පුලුවන් කෙකෙකුට දෙන්න" කියා අනතිමානීව ප්‍රතිකෂේප කල ආකාරයද අගය කලයුතු කරුණකි.

උන්වහන්සේ ශාසනයේ පැවැත්ම උදෙසා ධර්ම දේශනා පවත්වමින්, පොත්පත් ලියමින් මෙන්ම පුවත්පත් සඟරා ආදියට ලිපි සපයමින් වගේම කුළ දරුවන් බොහෝ්මයක් දෙනෙක් ශාසනයට එකතුතර ගෙන ශාසන රැක ගැනීමට කටයුතු කළහ. උන්වහන්සේ ධර්ම ප්‍රචාරණ කාර්යෙහි නිරතවෙමින් පුරා ශතවර්ශයකුත් වසර දෙකක් අප අතර වැඩ සිටියහ. දිවයින පුරා බෞද්ධයන්ගේ සිත් සතන් සංවේගයට පත් කරමින් 1998 අගෝස්තු මස 23 වන දින තම 102 වන ජන්ම දිනය සමරන්නට ආසන්නයේ්දි බලංගොඩ ආනන්ද මෛත්‍රීය මහා නායක ස්වාමීන්ද්‍රයාණන් වහන්සේ අපවත්වී වදාළහ.

ඉතාමත් දෂ්කර ගම් පියසක ඉපිද භාෂා ගණනාවක් ඉගෙනගෙන පොත්පත් රාශියක් රචනා කරමින්, දේශන පවත්වමින් දිවිගෙවූ උන්වහන්සේ අප ලෝකවාසී සියල්ලන්ටම මහඟු ආදර්ශයකි. උන්වහන්සේ විසින් අපට පෙන්වා දෙන ලද්දේ අපගෙ දියුණුව පවතින්නේ අප සතුව පවතින උත්සහය මත බවයි.

ඉතින් මගේ මේ ලිපිය හැම කෙනෙක්ටම අවශ්‍ය වෙයි කියල මම හිතනව ඉතින් මම මේ ලිපිය අවසාන කරන්නම් සිියලු දෙනාටම බුදු සරණයි!