රුසියන් ජාතිකයෙකු වූ විගෝස්ටිකි විසින් ඉදිරිපත් කරනු ලබන ඉගෙනුම් න්යාය ද මනෝ විද්යා ක්ශේත්රය තුළ ප්රචලිත වූ න්යායක් ලෙස දැක්විය හැකි ය.ඔහු විසින් ඉදිරිපත් කරන ලද න්යාය “සමාජ නිර්මාපි ඉගෙනුම් න්යාය“ ලෙස සළකනු ලැබේ. ඔහු එය සමීපත්වය හෙවත් ශිෂ්ය ඇසුර ආශ්රිත සංවර්ධනය ලෙස වඩාත් පුළුල් ලෙස අර්ථවත් කළේය. ශිෂ්යයා තමාගේ සමීපතයන් ඇසුරින් ස්වකීය සංවර්ධනයේ ඉහළම මට්ටමට ගමන් කරන බව විගොට්ස්කිගේ අදහසයි. ඔහු එය විස්තර කොට ඇත්තේ මෙසේය.
“තමන්ට ස්වෛරී ලෙස අත්කරගත හැකි ප්රශ්න විසදීමේ හැකියාවද, වැඩිහිටියකුගේ මග පෙන්වීම යටතේ හෝ වැඩි හැකියාවන්ගෙන් හෙබි සම වයස් සගයන්ගේ මග පෙන්වීම යටතේ හෝ අත්කරගනු ලබන ශක්ති සම්පන්න හැකියාවද අතර දෘෂ්යමාන වෙනසක් පවතී“(විගොට්ස්කි.1978-86)
ප්රශ්න විසදීමේදි ශිෂ්යයන් තනි තනිව ගන්නා උත්සාහයට වඩා සාමුහිකව හෝ වැඩි හිටියකුගේ මග පෙන්වීම යටතේ ගනු ලබන උත්සාහය සඵල වන බව පෙන්වා දෙයි. එමගින් දක්ෂතා දියුණු කරගැනීම, ධෛර්යය, තමන් පිළිබද අනන්යතාවය, අන්තර් පුද්ගල සබදතාවන්හි වර්ධනය හා තමන්ගේ දියුණුව සාදා ගත හැකි බව ඔහු අවධාරණය කරයි. පුද්ගල ආශ්රිත සංවර්ධනය ඉගෙනුමට උපකාරි වුවද විගොට්ස්කි පෙන්වා දී ඇත්තේ එහි යහපත් පැතිකඩ පමණි. අයහපත් දෙයක් වුවද පුද්ගල ආශ්රෙයන් ඉගෙන එහි දියුණුව කරාද යොමු විය හැකිය. මෙසේ ධනාත්මක හා සෘණාත්මක පැතිකඩවල් දෙකම අවබෝධ කරගෙන ශිෂ්යයා නිර්මාපි හැකියාවන් සදහා යොමු කරලීමට විගොට්ස්කිගේ න්යායන් ඉතා වැදගත් වේ.
ඉගෙනුම කෙරෙහි බලපානු ලබන සාධක ලෙස වැඩිහිටි, සම වයස්, යහපත්, උගත්, බුද්ධිමත් කාණ්ඩායම් දක්වන විගොට්ස්කි ඒවා සමාජ නිර්මාපි ලෙස හදුන්වයි. මෙලෙස හුදකලා නොවී සාමුහිකව, එකිනෙකා සම්බන්ධ වී ඉගෙනුම සිදු කිරීම සමාජ නිර්මාපි ඉගෙනුම් න්යායය ලෙස හදුන්වනු ලැබේ.
සමාජ නිර්මාපි ඉගෙනුම් න්යාය හා ඒ හරහා ඉගෙනීමේ සංවර්ධන අවස්ථාවන් මෙසේ දැක්විය හැකිය.
මෙම න්යායට අනූව අධ්යාපන කටයුතු සිදු කිරීමෙන් ලැබෙන ප්රයෝජන පිළිබදවද විගොට්ස්කි අවධාරණය කරනු ලබයි.
• සහයෝගිතාවයකින් කටයුතු කිරීමට හැකි වීම.
• නිර්මාපි ඉගෙනුම වර්ධනය වීම.
• සංවර්ධනාත්මක ව්යාපෘතීන්හි නිරත වීම.
• පර්යේෂණයන් සිදු කිරීම.
• රටේ සංවර්ධනයට ඇති ඉඩකඩ පුළුල් වීම.
විගොට්ස්කිගේ අදහස දැනුම පන්ති කාමරවලට බෙදීම සුදුසු නැති බවයි. ශිෂ්යයා විෂය කරුණු එක්රැස් කර සමස්තයක් ලෙස එළි දැක්වීම ඔහු අගය කරයි. මෙහදි විෂය මාලාව ඉතා වැදගත් තැනක් ගනී. දැනගැනීමට ලෝකයේ කරුණු බොහෝ ප්රමාණයක් තිබුණද ඒවා සියල්ල ඉගෙන ගැනීමට නොහැකිය. එම නිසා ඒවා ක්රමානුකූලව පිළිවෙලකට පෙළ ගස්වා ඉදිරිපත් කිරීමට ඔහුගේ න්යායෙන් මග පෙන්වයි. ශිෂ්යයන්ට ඉගෙනීමේදි විවිධ අභියෝගයන්ට මුහුණ දීමට සිදු වේ. ඒවා ජය ගැනීම සදහා නිපුණත්වය, දැනුම, කුසලතා හා ආත්ම විශ්වාසය යන ගුණාංග තිබිය යුතුය. විගොට්ස්කි විසින් ඉදිරිපත් කරන ලද මෙම ඉගෙනුම් කාර්යක්ෂමතා සංවර්ධනය තුළින් ශිෂ්යයාට අභියෝග ජය ගනිමින් හොද අධ්යාපනයක් ලැබීමටත් ගුරුවරයාට ශිෂ්යයාගේ ඉගෙනුම් සංවර්ධනය ඉහළ නැංවීමටද හැකියාව ලැබේ.