සමාජ විද්‍යාව (ග්‍රාම සංවර්ධනය)
ග්‍රාම සංවර්ධනය යන සංකල්පය පැහැදිලි කරන්න.
හැදින්වීම
සංවර්ධනය පිළිබඳ කතිකාවත වඩාත් පුළුල්ව සාකච්ඡාවට බඳුන් වන්නේ විසිවන සියවසේ ස්වාධීනව තමන්ට ආවේණික මගක් ඔස්සේ ඉදිරියට ගමන් කරන්නේ කෙසේද නැතහොත් තම සංවර්ධන අභිමතාර්ථ සපුරා ගන්නේ කෙසේද යන්න පිළිබඳ සිතා බැලීමේදී සංවර්ධනය යන සංකල්පය සංකල්පය 1950 දශකය තුළ පුළුල්ව සාකච්ඡාවට බඳුන් වේ .ඊට සමගාමීව දෙවන ලෝක යුද්ධයෙන් පසුව ලෝකයේ බලවත් රාජ්‍ය නායකයන් සංවර්ධන විශේෂඥයින් ප්‍රතිපත්ති සම්පාදකයන් ඇමරිකාවේ බර්ටන් වුඩ්ස් නගරයට රස්සා දෙවන ලෝක යුද්ධයෙන් බිඳවැටුණු රටවල් නැවත නගා සිටුවන්නේ කෙසේද යන්න නැතහොත් එම රටවල් සංවර්ධනය කරන්නේ කෙසේද විමර්ශනය කරන්නට විය .එහිදී පැමිණි පොදු එකගතාවය වන්නේ එම රටවල් වල පවතින මූල්‍ය හිඟය සංවර්ධනයට බාධාවක් බවයි .එම නිසා ඔවුන්ට මූල්‍ය මූල්‍ය දාන ලබාදීමට අවශ්‍ දීමට අවශ්‍ය බවත් ඒ සඳහා ලෝක බැංකුව සහ ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල යන ආයතන ව්‍යුහයක් පිහිටුවා ඒ ඔස්සේ එම රටවල සංවර්ධනයට දායක විය යුතු බවයි .මෙවැනි පසුබිමක විසිවන සියවසේ මැද භාගය වනවිට ආරම්භ වූ සංවර්ධනය යනු විවිධ ආයතන ව්‍යුහයන් තුළින් ලබා දෙන ණය ආධාර ලබා ගනිමින් යම් රටක් දියුණුවීමට දියුණු වීමට දරන උත්සාහය යැයි යන පිළිගැනීම අදටත් ඒ ආකාරයෙන්ම වලංගුවේ .එමගින් යම් රටකට ස්වාධීනව නැගී ස්වාදීනව නැධීනව නැගී සිටීමට ඇති පැතිකඩ දුර්වල වූ විට ලෝකයේ බලවත් රාජ්‍යයන් හෝ විවිධ ආධාර ආයතන මගින් මූල්‍ය ආධාර ලබා ගනිමින් වෙනස් වීමට දරණ උත්සාහයක් ලෙස සංවර්ධනය සඳහන් කළ හැකිය .මේ අනුව සංවර්ධනය නමැති විෂය පථයෙහි පවත්නා තවත් අනු ශාඛාවක් ලෙස ග්‍රාම සංවර්ධනය පෙන්වාදිය හැකිය .රටක් සංවර්ධනය වීමට නම් ප්‍රධාන වශයෙන් ගම සංවර්ධනය විය යුතුයි .මේ අනුව සරල වශයෙන් ග්‍රාම සංවර්ධනය යනු ග්‍රාමීය ජනතාවගේ හැකියාවන් සහ අවශ්‍යතා මත පදනම්ව ඔවුන්ට ම පොදු වූ ගැටලු විසඳා ගැනීම සඳහා ග්‍රාමීය සමාජය තුළ ඇති ඇතිවිය යුතු සමාජ ,ආර්ථික ධනාත්මක පරිවර්තනයකි .මේ අනුව ග්‍රාම සංවර්ධනය මගින් ග්‍රාමීය ජනතාවට පුළුල් ප්‍රයෝජන හා වාසි ලබා දෙයි .මේ අනුව ග්‍රාම සංවර්ධනය හි ප්‍රධාන අරමුණු වන්නේ
- කෘෂි කාර්මික නිෂ්පාදනයන් වැඩි දියුණු කිරීම
- නව රැකියා අවස්ථාවන් උත්පාදනය කිරීම
- දුප්පත්කම සහ අසමානතාව අඩු කිරීම හෝ නැති කිරීම
- ග්‍රාමීය ජනතාවට ස්වශක්තියෙන් නැගී සිටීමට උදවු කිරීම
- ග්‍රාමීය ජනතාවගේ ජීවන තත්ත්වය නගා සිටුවීම
- ග්‍රාමීය යටිතල පහසුකම් වර්ධනය
- ග්‍රාමීය නිෂ්පාදන හා වෙළඳ පොලක් ඇති කිරීම
ආදී වශයෙන් කිහිපයක් නිදසුන් කොට පෙන්වා දිය හැකිය .මේ අනුව ග්‍රාම සංවර්ධනය යන පුළුල් වත්,බහුමානික වූත් ,සංකීර්ණ වූ සංකල්පයක් බව පැහැදිලි වේ .එනම් මූලික අරමුණු නම් ග්‍රාමීය දුගී ප්‍රජාව ගේ ජීවන තත්ත්වය ප්‍රමාණාත්මක හා ගුණාත්මක ව නගාසිටුවීම බව සඳහන් කළ යුතුය .ග්‍රාමීය සම්පත් හඳුනා ගනිමින් ඒවා කාර්යක්ෂමව හා ඵලදායි ව භාවිතව භාවිතයට ගනිමින් ග්‍රාමීය ප්‍රජාව ගේ ජීවන තත්ත්වය සමාජ ,ආර්ථික හා සංස්කෘතිමය වශයෙන් නගා සිටුවීම ග්‍රාම සංවර්ධනයේ අවසාන බලාපොරොත්තු වෙයි .මේ අනුව ගම සංවර්ධනය සුවිශේෂී අවස්ථාවක් ලෙස ලංකාවේ දක්නට ලැබෙන ග්‍රාම සංවර්ධනය පෙන්වා පෙන්වාදිය හැකිය .එනම් ගොවිජනපද ව්‍යාපාර ආරම්භ කිරීම ,ග්‍රාමීය සුබසාධන මධ්‍යස්ථාන ආරම්භය ,ගල්ඔය සංවර්ධන ව්‍යාපාරය ,හරිත විප්ලවය ,ගම පුළුල් කිරීමේ ව්‍යාපාරය ,සර්වෝදය , සත්‍යෝදය,ගම් උදාව ,කඩිනම් මහවැලි සංවර්ධන ව්‍යාපාරය ,ජනසවිය ,සමෘද්ධිය ,ගැමිදිරිය ,දිවි නැගුම ,ගැමි නැගුම ආදී ග්‍රාමීය සංවර්ධන ව්‍යාපෘතීන් ගණනාවක් නිදසුන් ලෙස පෙන්වා දිය හැකිය ..
- ග්‍රාම සංවර්ධනය යනු
ග්‍රාම සංවර්ධනය යනු කුමක්ද යන්න විමසා බැලීමේදී සංවර්ධනය යන සංකල්පය පුළුල් වශයෙන් සැලකීමේදී එහි අනු ක්‍රියාවලියක් ලෙස ග්‍රාම සංවර්ධනය හැඳින්විය හැකිය .ග්‍රාම සංවර්ධන ක්‍රියාවලියට සමස්තයක් ලෙස පරිපූර්ණ වූ ග්‍රාමීය සමාජයක් තුළ පූර්ණ වශයෙන් සිදුවන ප්‍රමාණාත්මක හා ගුණාත්මක ප්‍රමානාත්මක හා ගුනාත්මක දියුනුවක් ඇතිවේ .එම ක්‍රියාවලිය තුළ ග්‍රාමීය ජනතාවගේ ජීවිතයේ ගුණාත්මක ගුණාත්මක දියුණුවක් සෑම අංශයක් තුළම සිදුවිය යුතු බව පිළිගනු ලබයි .පුළුල් අර්ථයෙන් ගත් කළ ග්‍රාම සංවර්ධන සල ග්‍රාමසංවර්ධන බහුමානික සංකල්පයක් වන අතර ,එහි කෘෂිකාර්මික හා ඊට සමගාමී ක්ෂේත්‍ර වල සිදුවන්නාවූ ආර්ථිකමය සංවර්ධනයන්ද ,ග්‍රාමීය කර්මාන්ත හා අත්කම් ක්ෂේත්රයේ ද ,සමාජීය හා ආර්ථිකමය වශයෙන් යටිතල පහසුකම් වල වැඩි දියුණුවක් ද ,ප්‍රජා සේවාවන් හා ඔවුන්ගේ අවශ්‍යතා හා පහසුකම් වැඩිදියුණුව පදනම් කරගත් ග්‍රාමීය ප්‍රදේශ තුළ පුළුල් මානව සම්පත් සංවර්ධනයන්ද ,ඒ තුළ අන්තර්ගත වී තිබේ .මේ අනුව ග්‍රාම සංවර්ධනයට නිර්වචනයක් ලෙස
" ප්‍රපංචයක් ලෙස ගත්කල ග්‍රාම සංවර්ධන ක්‍රියාවලියේ අවසාන ප්‍රතිඵලය වන්නේ විවිධාකාරවූ භෞතික ,තාක්ෂණික ,ආර්ථික ,සමාජ හා සංස්කෘතික ආයතනික ව්‍යුහයන් අතර අන්තර් සම්බන්ධතාවක් ගොඩ නැගීමයි .උපාය මාර්ගයක් ලෙස මෙහි අපේක්ෂා වන්නේ ග්‍රාමීය ප්‍රදේශවල ජීවත්වන ග්‍රාමීය දුප්පත් ජනතාවගේ ආර්ථික හා සමාජ ජීවිතය වඩා යහපත් තත්ත්වයකට පත් කිරීමයි .මෙය බහු විෂයීය ක්‍රියාවලියක් වන අතර ඒ තුළින් කෘෂිකාර්මික ,සමාජයීය ,චර්යාමය ,ඉංජිනේරුමය හා කළමණාකරණ විද්‍යාව යන සියල්ලේ නියෝජනයන් ඇතිවිය යුතුය ."
(Singh,1999:20)
ඉහත නිර්වචනයට අනුව ග්‍රාම සංවර්ධනය පුළුල් අවකාශයක් ඇති සංකල්පයක් වන අතර විවිධ අංශවල ඒකාබද්ධතා වෙන් ඇති කරනු ලබන සංවර්ධන ක්‍රියාදාමයක් බව පැහැදිලි වෙයි .එම ක්‍රියාවලිය තුළ ඵලදායි කෘෂිකර්මාන්තයක් වෙනුවට මැදිහත්වීම මෙන්ම ඒ ආශ්‍රිත සේවාවන් වර්ධනය කිරීම ,ග්‍රාමීය කර්මාන්ත නගා සිටුවීම ,අපි ග්‍රාමීය අධ්‍යාපනය හා සෞඛ්‍ය සංවර්ධනයට මැදිහත්වීම වැනි අංග ඇතුළත් බව කිව යුතුය.
පසුගිය වසර කිහිපය තුළ විවිධ ජාත්‍යන්තර ආධාරක ආයතන සැලකිය යුතු දායකත්වයක් ග්‍රාම සංවර්ධනය වෙනුවෙන් යොදවා ඇති බව පැහැදිලි වේ .විශේෂයෙන් තුන්වන ලෝකයේ රටවල ග්‍රාම සංවර්ධනය වෙනුවෙන් මෙම ආයතන ප්‍රධාන වශයෙන් ආයතනික හා මුල්‍යම වශයෙන් විවිධ ව්‍යාපෘති මෙම රටවල ආරම්භ කරමින් ග්‍රාම සංවර්ධනය වෙනුවෙන් දායක වී ඇත .පසුගිය දශකය තුළ ලෝක බැංකුව මේ ආකාරයක ග්‍රාම සංවර්ධනය වෙනුවෙන් සිය දායකත්වය විවිධ අංශ ඔස්සේ පුළුල් පදනමකින් ලබාදී තිබේ .ලෝක බැංකුව නිර්වචනය කරන ආකාරයට,
"ග්‍රාම සංවර්ධනය යනු ,ග්‍රාමීය ප්‍රදේශවල ජීවත්වන ජීවත් වන දුප්පත් ග්‍රාමීය ප්‍රජාව ගෙ ආර්ථික හා සමාජ ජීවිතයේ වැඩ දියුණු කිරීම සඳහා නිර්මාණය කරගත් උපාය මාර්ගික වැඩපිළිවෙළකි .එමගින් සංවර්ධනයේ ප්‍රතිලාභ ග්‍රාමීය දුප්පතුන් අතර බෙදා දීමට මැදිහත් වේ .ග්‍රාම සංවර්ධනය මධ්‍යගත අරමුණු වන්නේ ග්‍රාමීය දුගීභාවය මුලිනුපුටා දමමින් ග්‍රාමීය ප්‍රදේශ වල ජීවත්වන අඩු ආදායම්ලාභී ග්‍රාමීය කම්කරුවන් සහ ගෘහ ඒකකවල තිරසාර ලෙස ඵලදායිතාව හා ආදායම් ඉහළ දැමීමයි .
(Sinha,1998.98-99)
මෙම නිර්වචනයට අනුව ග්‍රාම සංවර්ධනය යනු ග්‍රාමීය ප්‍රජාව ගේ ජීවන තත්වය නගා සිටුවීම අපේක්ෂා කරගත් උපාය මාර්ගික වැඩපිළිවෙළක් බව පැහැදිලි වෙයි .ඒ තුළ කෘෂිකාර්මික අංශයේ නගාසිටුවීම මධ්‍යගත ක්‍රියාවලියක් බව දන්වා ඇත .නමුත් ග්‍රාම සංවර්ධනයේ කෘෂිකර්මාන්තය පමණක් සිදුවන සංවර්ධනයක් නොවන අතර ඒ තුළ ඵලදායි කෘශිකර්මාන්තයක් හා ඒ ආශ්‍රිත සේවාවන් හි ප්‍රමාණාත්මක හා ගුණාත්මක දියුණුවක් සිදු කරන අතර ඊට අමතරව ,ග්‍රාමීය කර්මාන්ත හා ඒ ආශ්‍රිත ක්‍රියාකාරකම් ,ග්‍රාමීය සෞඛ්‍ය හා අධ්‍යාපනය නගාසිටුවීම වැනි අංශ ද ඇතුළත් බව අවබෝධ කරගත යුතු වේ .ඉහත ලෝක බැංකු නිර්වචනය නිර්වචනයට අනුව ග්‍රාම සංවර්ධනයේ මූලික අරමුණ ප්‍රජාවට අවශ්‍ය දෑ පහසුවෙන් ලගා කර ගැනීමේ හැකියාව වර්ධනය කිරීම හා ග්‍රාමීය දුගී බව අවම කිරීම බවත් අනාවරණය කර ඇත .මේ තුළින් සංවර්ධනය පිළිබඳ නව ආර්ථික දැක්මක් ඉදිරිපත් කර තිබේ .එනම් ග්‍රාම සංවර්ධනය තුළ දුගී බව පිටු දැකීම ,අසමානතාව දුරලීම හා විරැකියාව අවම කිරීම අත්‍යවශ්‍ය බවයි .ග්‍රාමීය දුගී ප්‍රජාවට අවශ්‍ය පහසුකම් සපයා දෙමින් ග්‍රාමීයව ජීවත්වන දුර්වල ජන කොටස් වල ජීවන කොටස් වල ජීවන තත්ත්වය නගා සිටුවීමට ඉලක්ක පාදක කරගත් ප්‍රවේශයන් තුලින් ග්‍රාමීය පීඩාවට පත් ජනතාවට උදව් කිරීම මෙමගින් අපේක්ෂා කරයි .
එමෙන්ම තවත් නිර්වචනයක් ලෙස
"ග්‍රාම සංවර්ධනය යන්න පිළිබඳ පුළුල් නිර්වචනය ගොඩනගන රොබට් චෙම්බර්ස් (Robert chambers ) ,ග්‍රාම සංවර්ධනය යනු ග්‍රාමීයව ජීවත්වන දුප්පත් කාන්තාවන්ටත් ,පුරුෂයන්ටත් හා ඔවුන්ගේ දුවා දරුවන්ටත් ඔවුන්ට අවශ්‍ය කරන දෑ ලඟාකර ගැනීමට අවශ්‍ය නැත හොත් උපයා ගත හැකි පරිසරයක් නිර්මාණය කරන උපාය මාර්ගික වැඩසටහනකි .එමගින් ග්‍රාමීය ප්‍රදේශවල ජීවත්වන ජීවත් වන දුප්පත් ප්‍රජාවට උදව් කිරීමට මැදිහත්වීමක් සිදුකරන අතර එමෙන්ම ග්‍රාම සංවර්ධනය තුළින් ග්‍රාමීයව ජීවත්වන කුඩා ප්‍රමාණයේ ගොවීන්ට ,අඳ ගොවීන්ට හා ග්‍රාමීය ඉඩම් අහිමි ප්‍රජාවගේ ජීවන තත්ත්වය නගා සිටුවීමටත් ,ග්‍රාම සංවර්ධනයේ ප්‍රතිලාභ ලබා දීමටත් මැදිහත් වීමක් සිදුවේ ."
(Singh, 1999.20)
ග්‍රාම සංවර්ධනය පිළිබඳ ඉහත විග්‍රහය විමර්ශනය කරන විට එය විවිධාකාරයෙන් නිර්වචනය වී ඇති බව පෙනී යයි .කෙසේ වෙතත් මෙවෙතත් මෙම නිර්වචන පොදුවේ ගත් කළ එහි මූලික අරමුණ වන්නේ ග්‍රාමීය ප්‍රදේශවල බහුතරයක් වශයෙන් ජීවත්වන අඩු ආදායම්ලාභී ජනතාවට අවශ්‍ය අවස්ථාවන් සපයා දෙමින් ඔවුන් ් උන් තුළ ස්වයං තිරසාර භාවයක් ඇති කිරීම බව කිව යුතුය .
මේ අනුව ග්‍රාම සංවර්ධනය යනු කුමක්ද යන්න නිර්වචනය කිරීමට දරන ලද උත්සාහයන් ඉතා පුළුල් බව පැහැදිලි වේ .ජාතික සංවර්ධන ක්‍රියාවලිය තුළ ග්‍රාම සංවර්ධනය ක්ෂුද්ර සංකල්පයක් (Micro Concept ) වේ .නමුත් තනි අර්ථයෙන් ග්‍රාම සංවර්ධනය සැලකීමේදී එය සාර්ව සංකල්පයක් (Macro Concept) බව කිව හැකිය .මේ ආකාරයට ග්‍රාම සංවර්ධන පුලුල් වූත්,සාර්ව වූත් සංකල්පයක් ලෙස හදුනා ගැනීමේදී ග්‍රාම සංවර්ධනයේ ප්‍රධාන අරමුණු කිහිපයක් හදුනාගත හැකි වේ.
- ග්‍රාමීයව ජීවත්වන පිරිමි ,ගැහැණු ,තරුණ හා ළමුන් තුළ නිරෝගි බවක් හා යහපත් ආකල්ප වැඩි දියුණු කිරීම .
- ග්‍රාමීයව පවතින ඉඩම් හා ජල සම්පත් ප්‍රයෝජනයට ගනිමින් කෘෂි නිෂ්පාදනවල ඵලදායිතාව හා කාර්යක්ෂමතාව උපරිම කර ගැනීම .
- භාවිතයට ගෙන නොමැති මුඩු ඉඩම් හා අතිරික්ත ඉඩම් භාවිතයට ගත හැකි සේ කාර්යක්ෂමව ඉඩම් ප්‍රතිසංස්කරණ දියත් කිරීම හා ඉඩම් හිමියන්ට අවශ්‍ය ප්‍රමාණවත් කෘෂි යෙදවුම් සපයාදීම .
- කෘෂිකර්මාන්තය මූලික කරගත් ග්‍රාමීය කර්මාන්ත නගා සිටුවීම .
- ග්‍රාමීය මට්ටමේ පවතින රැකියා විවිධාංගීකරණය තුළින් විශාල වශයෙන් ඵලදායි රැකියා අවස්ථාවන් ග්‍රාමීය ප්‍රදේශවල ඇති කිරීම .
- ග්‍රාමීය දුගිබව පිටුදැකීම මූලික කරගනිමින් සංවර්ධනයේ ප්‍රතිලාභ ඒ වෙනුවට දායක වන්නේ ද යන්න සොයා බැලීම .
- ග්‍රාම සංවර්ධන වැඩසටහන් සඳහා එම වැඩසටහන් හඳුනා ගැනීමේදීත්,සූදානම් කිරීමේදීත් ,දියත් කිරීමේ දීත් ,උපරිම වශයෙන් ප්‍රතිලාභීන් සහභාගි කරගැනීම හා මැදිහත් කර ගැනීම .
- ග්‍රාමීය යටිතල යටිතල පහසුකම් එනම් ග්‍රාමීය මාර්ග ,ග්‍රාමීය ප්‍රවාහන ක්‍රම සහ ග්‍රාමීය විදුලි බලය සපයා දීම .
- ග්‍රාමීය දුගී ප්‍රජාව මුල්කරගනිමින් පවුල් සැලසුම් ක්‍රම හදුන්වා දීම අධ්‍යාපන හා සෞඛ්‍ය පහසුකම් නගා සිටුවමින් ග්‍රාමීය ජනගහන වර්ධනය පාලනය කිරීම .
(Sinha ,1998.99-100)
ග්‍රාම සංවර්ධනය ඉහත මූලික අරමුණු දෙස බලන විට එහි මූලික අරමුණ වන්නේ ය ග්‍රාමීය දුගී බව පිටුදකිමින් තිරසාර වූ ඵලදායිතාවක් හා ආදායමක් අඩු ආදායම්ලාභී ග්‍රාමීය පවුල් ඒකකවල ඇති කිරීමයි .එමෙන්ම කාර්මික හා සමාජයීය වශයෙන් ගුණාත්මක ජීවිතයක් ළඟා කර ගැනීමේ අවස්ථාවන් ග්‍රාමීය ප්‍රදේශවල වැඩි දියුණු කිරීම ද ඒ අතර වෙයි .
ග්‍රාම සංවර්ධනය තවදුරටත් හඳුනාගැනීමේ දී එය ක්‍රියාවට නැගිය යුතු වන්නේ කෙසේද ,එමෙන්ම ඒ සඳහා ග්‍රාමසංවර්ධන රාමුවක් ගොඩනඟා ගත යුතු වේ .එවැනි ග්‍රාම සංවර්ධන රාමුවක් නිර්මාණය කර ගනිමින් ග්‍රාමීය ප්‍රදේශ සංවර්ධනය කිරීමට යාමේදී පහත සඳහන් අවශ්‍යතා අනිවාර්යෙන් අනිවාර්යයෙන් සම්පූර්ණ විය යුතුය.
එනම්
- ආයතනික සංවර්ධනය එනම් ,ග්‍රාමීය ප්‍රජාවට උදව් කළ හැකි සේ ඒ සඳහා වැදගත් වන ආයතන ක්‍රියාකාරී සේ මැදිහත්වීම මෙමගින් වැදගත් වෙයි .
- ග්‍රාමීය යටිතල පහසුකම් සංවර්ධනයට හා සුභසාධනයට අවශ්‍ය ආයෝජන ඇති කිරීම .
- ග්‍රාමීයව පවතින ස්වභාවික සම්පත් ප්‍රයෝජනයට ගනිමින් ග්‍රාමීය ප්‍රජාව ගේ ආදායම් හා රැකියා අවස්ථා වැඩි දියුණු කිරීම .
- දුෂ්කර ග්‍රාමීය ප්‍රදේශ හඳුනාගෙන ඒවායේ ඇති නිෂ්පාදන වෙළඳපොලට ගෙන ඒමට හා ඒවා අලෙවි කර ගැනීමට අවශ්‍ය පහසුකම් සැපයීම .
- සම්පත් අරපිරිමැස්මෙන් ප්‍රයෝජනයට ගැනීම ,විශේෂයෙන් ග්‍රාමීයව පවතින ස්වභාවික සම්පත් තිරසාර සංවර්ධනයට අවශ්‍ය පරිදි ප්‍රයෝජනයට ගැනීම .
- ග්‍රාමීය ප්‍රජාව ගේ විශේෂයෙන් ග්‍රාමීය කාන්තාවන්ට යුක්තිය ,සාධාරණත්වය ,සමානාත්මතාව හා ආරක්ෂාව සම්බන්ධයෙන් අවධානය යොමු කිරීම.
(Behera,2006:86-87) යනුවෙනි.
ඉහත අරමුණු අනුව ග්‍රාම සංවර්ධනය ඉතා සංකීර්ණ ක්‍රියාවලියක් වන බව පෙනෙයි .ඒ තුළින් ග්‍රාමීය සමාජ ව්‍යුහය සැලසුම්ගත වෙනස් වීමක් අපේක්ෂා කරයි .මෙම වෙනස් වීම තුළ ග්‍රාමීය ආදායම රැකියා අවස්ථා ,ආදායම් බෙදීයාම ,ග්‍රාමීය සුභසාධනය ආදී අංශ ඇතුළත් වී ඇත .එලෙසම ග්‍රාම සංවර්ධනය ,සංවර්ධනය වෙමින් පවතින රටවල් මුහුණ දෙමින් සිටින ප්‍රබල අභියෝගයක් ද වේ .පොදුවේ ගත් කල මෙම රටවල ග්‍රාම සංවර්ධනය වෙත කරන ලද බාධාවන් ගණනාවක් හඳුනාගත හැකි වේ .ඒවා අතර ග්‍රාමීය ජනගහනය වර්ධනය වීම ,ඉඩම් ප්‍රතිසංස්කරණ නීතිරීති ,නූගත්කම ,ග්‍රාමීය ප්‍රජාව ගේ දුර්වල සහභාගිත්වය ,නිලධාරීන්ගේ ඇති දායකත්වය අඩු වීම ,වැඩසටහන් සැලසුම් කිරීමේ දී හා දියත් කිරීමේදී ඇතිවන දුර්වලතා සහ ග්‍රාමීය ණය වැඩසටහන් තුළ තුල ඇති දුර්වලතා ඒ අතර වැදගත් වේ.
මෙම අභියෝග ග්‍රාම සංවර්ධනය දී අත්‍යවශ්‍යයෙන්ම පිටුදැකීම යුතුය .ග්‍රාම සංවර්ධනය ඇති කිරීමේදී එම බාධාවන් හඳුනාගනිමින් පහත සඳහන් ප්‍රතිකර්ම යෙදීම මෙම බාධාවන් පිටු දැකීමට හේතු වේ.
- ග්‍රාමීය ප්‍රජාව ගේ ස්වෛරීභාවය සහ සහභාගීත්වය ප්‍රවර්ධනය කිරීම.
- ග්‍රාමීය යටිතල පහසුකම් නගා සිටුවීම.
- ඉඩම් භුක්තිය හා ඉඩම් හිමිකාරිත්වය සම්බන්ධයෙන් පවතින ගැටළු වලට නව ඉඩම් ප්‍රතිසංස්කරණ හඳුන්වා දීම.
- පවුල් සැලසුම් ක්‍රම හඳුන්වා දෙමින් ග්‍රාමීය ජන ගහන වර්ධනය ජනගහන වර්ධනය පාලනය කිරීමට අවශ්‍ය පියවර ගැනීම.
- ස්වෙච්ඡා සංවිධාන ,රාජ්‍ය නොවන සංවිධාන (Non governmental organizations) දායක කරගනිමින් ග්‍රාම සංවර්ධනය වෙනුවෙන් එම ආයතනය දිරි ගැන්වීමයි.
- කෘෂි බෝග මූලික කරගත් නිෂ්පාදන හා කර්මාන්ත දිරිගැන්වීම.
- ග්‍රාම සංවර්ධන වැඩසටහන් වල දී සිදුවන අල්ලස් හා දූෂණ තත්ත්වයන් පාලනය කරමින් එම වැඩසටහන් මගින් තිරසාර ප්‍රතිලාභ ලැබෙන සේ ඒවා මෙහෙයවා පාලනය කිරීම.
ඉහත සමස්ත විග්‍රහය අනුව ග්‍රාම සංවර්ධනය යනු පුළුල් වූත් ,බහුමානික වූත්,සංකීර්ණ වූ සංකල්පයක් බව පැහැදිලි වේ .එහි මූලික අරමුණ ග්‍රාමීය දුගී ප්‍රජාව ගේ ජීවන තත්ත්වය ප්‍රමාණාත්මකව හා ගුණාත්මකව නගාසිටුවීම බව සඳහන් කළ හැකිය .ග්‍රාමීය සම්පත් හඳුනා ගනිමින් ඒවා කාර්යක්ෂමව හා ඵලදායීව භාවිතයට ගනිමින් ග්‍රාමීය ප්‍රජාවගේ ජීවන තත්වය සමාජ ,ආර්ථික හා සංස්කෘතිකමය වශයෙන් නගා සිටුවීම මෙමගින් බලාපොරොත්තු වේ ..
2.ශ්‍රී ලංකාව ඇසුරින් ග්‍රාම සංවර්ධන සංකල්පය
ශ්‍රී ලංකාවේ ග්‍රාම සංවර්ධන ඉතිහාසය විජය විජයාගමනයට පෙර දක්වාම දීර්ඝ වෙයි .වාර්තාගත ඉතිහාසය ඉතිහාසයට අනුව ,විජය සමඟ පැමිණි මුල් පදිංචිකරුවන්ට කුවේණිය හමුවූයේ ඇය කපු කටිමින් සිටියදීය .එසේනම් එවකට රෙදි විවීමේ නැතහොත් ඇඟලුම් සැකසීමේ කුඩා කර්මාන්තයක් මෙරට තිබුණු බව නිගමනය කළ හැකිය .ඉන්දීය නිදහස් සටනේ පුරෝගාමියකු වූ මහත්මා ගාන්ධි විසින් ඉන්දියාවේ ගම් දනවු සංවර්ධනය කිරීමටත් ,දේශීය රෙදිපිළි පරිහරණයෙහි ඇති වැදගත්කම භාරතීය ජනතාවට අවබෝධ කර දීමටත් ආරම්භ කරන ලද අත්යන්ත්‍ර ,කදාර් රෙදි නිපදවීම ගම්බදව ජනප්‍රිය වූවක් මෙන් ඈත අතීතයේ අතීතයේ දී තම තමන්ගේ ඇඳුම් පැළඳුම්,කෑම බීම ආදිය පිටරටින් ආනයනය නොකර මෙරටම නිපදවනු ලද බැව් පැහැදිලි වන්නේය .ගමනාගමන ,යාන වාහන ,යන්ත්‍රෝපකරණ ,විදුලිය ,පනිවිඩ හුවමාරුව වැනි පහසුකම් නොතිබුණු අතීතයේ ජනාවාස ඇති වූයේ ජලය ,සාරවත් පස ,තැනිතලා බිම ආදී භෞතික සම්පත් පහසුවෙන් ලබාගත හැකි කෘෂිකාර්මික ප්‍රදේශයක් මුල්කරගෙනය .මෙම ජනාවාස හැකිතරම් දුරට ස්වයංපෝෂණය කිරීම එකල තිබුණු ශිෂ්ටාචාරයේ වැදගත් අංගයක් විය .මෙම ස්වභාවික තත්ත්වය අනුව හැඩගැසුණු ජනතනු ජනතාව තම තමන්ගේ අවශ්‍යතාවයන් සඳහා ගමෙන් නගරයට සංක්‍රමණය කිරීමට සිදුවන්නට ඇත්තේ කලාතුරකිනි .විරැකියාව ,සංකීර්ණ අධ්‍යාපන පීඨ ,රෝහල් ,සිනමා ,බැංකු ,රජයේ කාර්යාල ආදී නවීන සමාජ ලක්ෂණ නොතිබුණු එකල ,නගර තිබුණේ අතළොස්සක් පමණි .පරිපාලනයේ කේන්ද්‍රස්ථානය වූ රාජධානිය හැරුණු විට වෙනත් නගර අතීතයේ තිබුණු බවට සාධක නැත .අනුරාධපුරය ,විජිතපුරය ,පුලතිසිපුරය ,පඬුවස්නුවර ,මාගම්පුර ,ජයවර්ධනපුර ,සෙංකඩගලපුර ආදී පුර,නුවර වශයෙන් හැඳින්වූයේ නගරයන්‍ ය.මේවා හැම එකක්ම රාජමාලිගාව පිහිටි ස්ථාන විය .ඉන් බැහැර නගර තිබුණේ නම් සමහර විට ඒවා ආගමික සිද්ධස්ථාන හෝ නැව් තොටවල් හෝ නොයෙකුත් ප්‍රදේශවලින් පැමිණි වෙළඳුන් විසින් පවත්වාගෙන ගිය සල්පිල් පැවති ස්ථාන හෝ විය හැක .වෙළහෙළදාම බොහෝ විට ස්ථිර ස්ථානගත කඩසාප්පු වැනි වෙළඳ සංකීර්ණ වලට වඩා සල්පිල් වැනි සංක්‍රමණය වන ජංගම වෙළඳසැල් වලට සීමා විය .ඒවාද උත්සව අවස්ථා ,පොහොය නිවාඩු වැනි ජනතාව කය වෙහෙසවා වැඩ නොකරන කාල සීමාවන් ට සීමා විය .තවද ඉඩම් අයිතිය රජුට පමණක් සීමා වූ වැඩවසම් යුගයක ග්‍රාමීය සංවර්ධනයක් මිස නගර සංවර්ධනයක් වූයේ යැයි සිතිය නොහැක .ස්වභාවික සම්පත්වල පිහිටීම අනුව සැකසෙන ලද පුරාණ ගම්මාන බොහෝදුරට ස්වයංපෝෂිත තත්ත්වයට සංවර්ධනය කෙරුණි .ගමට අවශ්‍ය කෑම බීම ,කෘෂි උපකරණ ,බේත් හේත් ආදිය ගමේම නිපැයුණු අතර ලූණු ,රෙදිපිළි වැනි තම පරිසරය තුළින් ලබාගත නොහැකි දේ පමණක් හුවමාරු ක්‍රමයට පිටින් ලබාගත් පැරන්නන්ගේ අවශ්‍යතාවයන් ද අද මෙන් සංකීර්ණ හෝ බහුල නොවීය .අත්තම් ක්‍රමය තුළින් අන්‍යෝන්‍ය සහයෝගයෙන් කටයුතු කිරීමත් පොදු කටයුතු වලට සාමූහිකව සහභාගී වීමත් පැරණි ගැමි සමාජයේ කැපී පෙනෙන ලක්ෂණයක් විය .මෙය මෑතක් වන තුරු ම ගම්බද ව දක්නට ලැබුණබවත් ග්‍රාම සංවර්ධන සමිති පිහිටුවීමෙන් පසු එනම් ,ඩොනමෝර් යුගයේ අවසාන කාලයේ රජයේ අනුග්‍රහයෙන් මෙම ක්‍රමය තවදුරටත් ප්‍රචලිත කිරීමට කටයුතු කරන ලද බවත් මෙහිලා සඳහන් කළ යුතුය .රජයේ යටතේ හෝ පෞද්ගලික සංවිධාන යටතේ හෝ රැකියා අපේක්ෂා නොකළ පැරැන්නෝ ,පියාගෙන් පුතුට උඩ මූර්තිය තුළින් සෑහීමකට පත් වූහ .විරැකියාව කුමක්දැ යි ඔව්හු නොදත්හ .වෘත්තීය සංවිධාන හෝ කම්කරු සමිති සමාගම් හෝ ඉල්ලීම් ,වැඩ වර්ජන ,තර්ජන ,ගර්ජන ,මර්දන හෝ පෙළපාලි හෝ නොතිබුණු පැරණි සමාජයේ පක්ෂ දේශපාලනය හෝ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී දේශපාලන හැඟීම් හෝ ගැටීම් නොතිබුණි .ඒකාධිපතියෙක් වුවද රජු රටවැසියන්ගේ ඉල්ලීම් වලට කන් දුන් අතර ,ඔවුන්ගේ සුභ සාධනය පිණිස කටයුතු කරන ලද හෙයින් ,අභ්‍යන්තර සාමය තහවුරු විය .විදේශීය ආක්‍රමණ ආක්‍රමණයන්ට අමතරව අභ්‍යන්තර අවුල් වියවුල් ,බල අරගල නිසා ගම් දනවු සංවර්ධනයේ ඇනහිටීමක් නොවීය.
දුර්වල සිංහල පාලකයන්ගේ කාල කාලසීමාවන් තුළ දකුණු ඉන්දියාවෙන් විටින් විට මෙහි පැමිණි ද්‍රවිඩ ආක්‍රමණිකයන්ගෙන් සිදුවූ ගැහැට ,කාල කෝලහල ,දේපොළ ,වෙහෙර විහාර විනාශ කිරීම් වැනි සාමය කඩවීම හැරුණු විට බොහෝ දුරට සාමකාමී පරිසරයක් තුළ ජීවත් වූ ලාංකික ජනතාවට අභාග්‍යසම්පන්න කාල පරිච්ඡේදයක් උදා වූයේ ක්‍රිස්තු වර්ෂ 1505 දී අහම්බෙන් සිදු වූ පෘතුගීසි ආගමනයෙන් පසුවය .ශතවර්ෂ පහළොවක් පමණ අඛණ්ඩව පැවැති බෞද්ධාගමික පරිසරයක් තුළ ජීවත් වූ සිංහල ජනතාව බලහත්කාරයෙන් හා උපක්‍රමයෙන් කතෝලික ආගමට හැරවූ පරංගි සුරාව ,ගෙරි මස් කෑම වැනි පරසිරිත් සිංහලයන් තුළ පතුරුවා සමාජය භේදභින්න කළහ .පෘතුගීසි ආක්‍රමණයෙන් ලංකාවේ මුහුදුබඩ පළාත්වල සිදුවු පළාත් වල සිදුවූ අභාග්‍ය සම්පන්න පළාත්වල සිදුවු අභාග්‍යසම්පන්න ඉරණම ප්‍රතිඵලය ඕලන්ද හා බ්‍රිතාන්‍ය ආක්‍රමණිකයන්ගෙන් පසුව රට තුළට ද ගලා ආවේය .එකම ලාංකික සිංහල ජනතාව භේදභින්න කළ බිතාන්‍ය මුහුදුබඩ පළාත් වල ජනයා පහත රට සිංහලයා නමින්ද රට තුළ හා කඳුකර පදිංචි ජනතාව උඩරට සිංහලයන් නමින්ද හඳුන්වන ලදී .මේ අනුව ශතවර්ෂ ගණනාවක් ම පැවති සාමකාමී පරිසරය සුණු විසුණු කර දමා අපරාධීනව පැවැති ස්වයංපෝෂිත ආර්ථිකය බිඳ දමා විදේශිකයන්ගෙන් යැපීමට මං සැලසූ නව ආර්ථික රටාව බිහි කරන ලද්දේ මෙන්ම යුරෝපීය බලවේගයන් විසිනි. . මුලින්ම ග්‍රාමීය සංවර්ධනය බිඳවැටුනේ මුහුදුබඩ පළාත් වල ය.ඉංග්‍රීසි ආධිපත්‍යයෙන් පසු එම බිඳ වැටීම මුළු රට තුළ ම ව්‍යාප්ත විය.විශේෂයෙන්ම,1818 දී පැනනැඟුණු උඩරට මහ කැරැල්ල මැඬපැවැත්වීමට ඉංග්‍රීසීන් විසින් ගන්නා ලද දරුණු පියවරවල් නිසා උඩරට පළාත්වල සිදුවූ විනාශය අති භයංකරය.වයස 16ට වැඩි පිරිමි නැසීමටත් ඵල දරන සියලු භෝග විනාශ කිරීමටත් කුඹුරු හා ගෙවල් දොරවල් ගිනි තැබීමටත් වාරිමාර්ග,වැව් අමුණු කඩා බිඳ දමා ගොවිතැන් පාළු කිරීමටත් ඉංග්‍රීසීන් විසින් කරන ලද නියෝග ක්‍රියාත්මක කිරීමෙන් සිදු වූ හානිය මෑතක් වන තුරුම එම ප්‍රදේශවල දක්නට ලැබුණි.
ක්‍රිස්තු වර්ෂ 1505 සිට 1815 දක්වා අවුරුදු 310ක් ලංකාවෙත් ලංකාවේ මුහුදුබඩ පළාත් ද එතැන් සිට 1948 දක්වා මුළු රටටම විදේශිකයන්ට අයත්ව තිබුණු කාලය තුළ ග්‍රාමීය ජනතාවට සිදු වූ යහපතක් නොමැත .මෑතක් වනතුරුම පැවති එම පරිපාලන ක්‍රමය වූයේ පරිපාලනය තුළින් ජනතාව සංවර්ධනය කිරීම නොව ,පරිපාලනය තුළින් ජනතාවගේ ආදායම රජයට බැර කර ගැනීමයි .එමෙන්ම ඉංග්‍රීසීන් විසින් මුඩුබිම් පනත යටතේ රජයට පවරා ගැනුණු ඉඩම් කෝපි,තේ හා රබර් වගාව සඳහා ඉංග්‍රීසි ජාතිකයන් වෙත ම සුළු මුදලකට ලබා දීමෙන් කඳුකර ග්‍රාමීය ජනතාව වතු ආධිපත්‍යය තුළ අතරමං විය .ගැමියන් විසින් පාරම්පරිකව නිදහසේ පරිහරණය කරන ලද ඔවුන්ගේ ගම් අවට තිබුණු ඉඩම් විශාල වතු යායවල් බවට පරිවර්තනය වීමෙන් එම වතු යායවල් තුළ හිරවී වතු පාලකයන් ගේ තාඩන පීඩන වලට ලක් වීමට ඔවුන්ට සිදුවිය.1815 සිට 1931දක්වා බ්‍රිතාන්‍ය පාලන කාලය තුළ සිදු වූ වැව් අමුණු පිළිසකර කිරීමේ ග්‍රාම සංවර්ධනය බ්‍රිතාන්‍යයන්ගේ අවශ්‍යතාවයන් මත සිදු වූවක් මිස ලාංකික ගැමි ජනතාවගේ සුබ සිද්ධිය සඳහා මූලික වශයෙන් සිදු වූවක් නොවන බැව් මින් පෙර ද සඳහන් කර ඇත .පෘතුගීසීන් හා ලන්දේසීන් විසින් මුහුදුබඩ පළාත්වල ආරම්භ කරන ලද පල්ලි පාසැල් මෙන්ම ඉන් මෑත කාලයේ රට අභ්‍යන්තරය පිහිටුවන ලද රෝමානු කතෝලික හා ක්‍රිස්තියානි මිෂනාරි පාසල් ද පිහිටුවන ලද්දේ තම ආගම ව්‍යාප්ත කිරීමේ පරමාර්ථයෙන් මිස ගැමි ජනතාවට අධ්‍යාපනය ලබා ලබාදී ඔවුන්ව යහපත් කිරීමේ චේතනාවෙන් නොවේ . එහෙත් එය උඩරට වතුකරයේ අවශ්‍යතාවයන් සඳහා සාදවන ලද මාර්ගවලින් ගැමියන්ට ද යහපතක් වූවා මෙන්ම වක්‍රව සිදු වූවක් මිස සෘජුව සිදුවූවක් නොවේ .රෝමානු කතෝලික හා ක්‍රිස්තියානි මිෂනාරීන් විසින් නගරබද මෙන්ම ගම්බදව ද පාසැල් පිහිටුවමින් ගෙන ගිය තම ආගම පැතිරවීමේ වැඩපිළිවෙළ තුළින් බ්‍රිතාන්‍යයන්ගේ ආධිපත්‍යයට තර්ජනයක් එල්ල වන්නට යන්නේ යන්නේ ය යන බියෙන් හා ඊට විරුද්ධ බලවේගයක් ඇති කිරීමේ අදහසින් මෙන්ම තමන්ට ස්වදේශකයින් ට සේවයක් කරන්නේය කරන්නේ ය යන හැඟීම ස්වදේශිකයන් තුළ ඇති කරවීමේ චේතනාවෙන්ද බ්‍රිතාන්‍යයන් විසින් ස්වභාෂා පාසල් නමින් සිංහල හා දෙමළ ගම් ප්‍රදේශවල සිංහල හා දෙමළ පාසල් ද,ද්විභාෂා පාසැල් නමින් සිංහල හා දෙමළ භාෂාවට අමතරව ඉංග්‍රීසි භාෂාව උගන්වන පාසල් ද අරඹන ලදී .රට පාලනය කිරීමේ පහසුව සඳහා සාදන ලද ප්‍රධාන පාරවල් ද වැවිලිකරුවන්ගේ පහසුව සඳහා සාදන ලද පාරවල් ද හැරුණු විට අනෙකුත් ගම්බද ප්‍රදේශ වලට මාර්ග පහසුකම් සැලසීම බ්‍රිතාන්‍ය සමයේ සිදු වී නැත .වර්තමාන යුගයේ ගම් දියුණු කිරීමට අවශ්‍ය ප්‍රවාහන පහසුකම් සැපයීම බ්‍රිතාන්‍ය පාලකයන්ගේ අවශ්‍යතාවයක් නොවීය .ග්‍රාම සංවර්ධනයට අදාළ සෞඛ්‍ය පහසුකම් සැලසීම අතින් ද තත්ත්වය මීට වෙනස් නොවේ .මහ නගර කීපයක බ්‍රිතා නගර කීපයක බ්‍රිතාන්‍ය යුගයේ පිහිටුවන ලද රෝහල් කිහිපය ද අතරින් පතර තිබුණ ජංගම බෙහෙත් ශාලා කීපයක්ද හැරුණු විට වෙනත් සෞඛ්‍ය පහසුකම් ග්‍රාමීය ජනතාවට නොතිබිණි .බ්‍රිතාන්‍ය පාලන යුගයේ අවසානය කාලය දක්වා එනම් 1931 ඩොනමෝර් ආණ්ඩු ක්‍රමය පටන්ගැන්ම දක්වා විදේශ ආධිපත්‍යයට මෙරට යටත්ව තිබුණ කාලසීමාව තුළ රජයේ අනුග්‍රහයෙන් ග්‍රාම සංවර්ධනයක් මේ රටේ නොතිබුණු බැව් ඉහතින් දැක්වූ කරුණුවලින් පැහැදිලි කරගත හැකිය .එක්දාස් නවසිය තිස් එකෙන් පසුව ලාංකික ගැමි ජනතාවගේ තත්ත්වය තත්ත්වය හාත්පසින්ම වෙනස් විය .නැතහොත් පැහැදිලි වෙනසකට මුල පුරන ලද්දේ ස්වයංපාලනය අර්ධ වශයෙන් ලැබුණු ඩොනමෝර් යුගයේය .ලාංකිකයන්ගේ ඉල්ලීමකින් තොරව සර්වජන ඡන්ද බලය ඩොනමෝර් කොමිෂන් සභාවේ නිර්දේශය නිසා ජනතාව මත පැට වීමෙන් පසුව දේශපාලන නිදහස් ඇවටිල්ල ගෙන ගිය මධ්‍යම පාන්තික ලාංකිකයන්ගේ නෙත් පෑදිණ .ලාංකික ගැමි ජනතාවගේ වාසනාවකට මෙන් ඩොනමෝර් කොමිෂන් සභාව විසින් සර්වජන ඡන්ද වරම නිර්දේශ කරන ලදී .එම කොමිෂන් සභාවේ අදහස වූයේ පාලන බලය ස්වදේශිකයන්ට පැවරීමට නම් එම සර්වජන ජන්දබලය ස්ත්‍රී පුරුෂ හෝ වෙනත් කිසිදු භේදයකින් තොරව ජනතාවට දිය යුතු බවයි .ගැමි ජනතාව කෙරෙහි පාලකයින්ගේ අවධානය යොමු වූයේ එතැන් සිටය .ඩොනමෝර් කොමිසන් සභා නිර්දේශයන් අනුව 1931 පිහිටුවන ලද රාජ්‍ය මන්ත්‍රණ සබාවේ විධායක කමිටු මගින් රට පාලනය ඇරඹුණ දා සිට ජනතා ඡන්දයෙන් බලයට පත් වූ මැති ඇමැතිවරු සිය ඇමතිකම් රැක ගැනීමට නම් ජනතාව ගැන සොයා බැලීම අවශ්‍ය බව අවබෝධ කර ගත්හ .කෘෂිකර්මය,ඉඩම් ,වාරිමාර්ග ,මං මාවත් ,සෞඛ්‍ය ,,අධ්‍යාපනය ,පළාත් පාලනය වැනි ගම්බද ජනතාවට සෘජුවම සම්බන්ධ වන සේවාවන් ලබා ලබාදීමට විධායක කමිටු ප්‍රධානීන් වන ඇමතිවරුන් වගබලා ගත් බව ඩොනමෝර් යුගය තුළ කරන ලද බව පැහැදිලි වේ .නටඹුන් වී ගිය වාරිමාර්ග පුනරුත්ථාපනය කිරීම මෙන්ම නව වාරිමාර්ග ක්‍රම ඇති කිරීමෙන් ද අස්වද්දන ලද අක්කර දහස් ගණනක් කුඹුරු ,ගොවිජනපද පිහිටුවීම ,ඉඩම් සංවර්ධන ආඥා පනත සම්මත කිරීමෙන් ඉඩම් නොමැති ලක්ෂ සංඛ්‍යාත ජනතාවට ඉඩම් ලබා දීම ,කෘෂිකර්ම පර්යේෂණ මධ්‍යස්ථාන පිහිටුවීම ,නිදහස් අධ්‍යාපනය ,ග්‍රාමීය ප්‍රදේශවල රෝහල් පිහිටුවීම වැනි සෞඛ්‍ය සේවාවන් හා ග්‍රාමීය ප්‍රදේශ වලට මං මාවත් සැපයීම ,සමුපකාර ව්‍යාපාරය ආරම්භ කිරීම වැනි පොදුජන සේවාවන් ඇති කිරීමෙන් නූතන ගාම සංවර්ධනයේ පදනම හෙවත් අඩිතාලම ඩොනමෝර් යුගයේදී දමන ලද බව සඳහන් කිරීම උචිත ය .ග්‍රාමීය ජනතාවගේ සුභ සිද්ධිය සඳහා විශාල වැඩ කොටසක් ඩොනමෝර් යුගයේදී යුගයේ දී කරන ලද නමුත් ග්‍රාම සංවර්ධනය නැමැති ලේබලය යටතේ වැඩ වැඩපිළිවෙළ ආරම්භ කෙරුණේ 1940 දී වාණිජ හා කර්මාන්ත දෙපාර්තමේන්තුවේ ශාඛාවක් හැටියට ග්‍රාමසංවර්ධන අංශයක් පිහිටුවීමෙනි.තෝරා ගන්නා ලද නොදියුණු ප්‍රදේශ වල පිහිටුවන ල ග්‍රාමීය සේවා මධ්‍යස්ථාන හා ඒවා භාර ග්‍රාම සංවර්ධන නිලධාරීන් මගින් ග්‍රාමීය ජනතාවට රජයෙන් දෙනු ලබන විවිධ ආධාර ,උපකාර හා සේවාවන් ගැන ඔවුන්ට අවබෝධයක් ලබාදී එම ආධාර හා උපකාර ඔවුන්ට ලැබෙන්නට සැලැස්වීමත් ග්‍රාමීය ප්‍රදේශ ප්‍රදේශවල ග්‍රාම සංවර්ධන සමිති නමින් සංවිධාන ඇති කිරීමත් ග්‍රාම සංවර්ධන අංශයේ ප්‍රධාන කර්තව්‍යය විය.
එමෙන්ම 1948දී ග්‍රාම සංවර්ධන දෙපාර්තමේන්තුව යනුවෙන් වෙනම දෙපාර්තමේන්තුවක් පිහිටුවීය .ඒ වනවිට ග්‍රාම සේවා මධ්‍යස්ථාන හැත්තෑවක් පමණ පිහිටුවා තිබුණි .ග්‍රාම සංවර්ධන දෙපාර්තමේන්තුව පිහිටු වූ මේ පිහිටුවීමේ අරමුණ හැටියට පහත සඳහන් කරුණ සඳහන් කර ඇත
- ගමේ සංවර්ධන කටයුතු සඳහා ගැමි ජනතාවගේ ශක්තිය හා උද්යෝගය ලබා ගැනීම පිණිස ග්‍රාම සංවර්ධන සමිති ඇති කිරීම .
- ග්‍රාම සංවර්ධන සමිති හා රජයේ විවිධ ව්‍යාපෘති කටයුතු අතර සමීප සහයෝගීතාවක් ඇති කිරීම
- ද්වීගුණ කිරීම හෙවත් එකම විෂය දෙපාර්තමේන්තු දෙකක් හෝ කිහිපයක් විසින් කිරීම වැළැක්වීම හා රජයේ විවිධ දෙපාර්තමේන්තු අතර සම්බන්ධීකරණයක් ඇති කිරීම
යනාදී වශයෙනි වශයෙන් පෙන්වා දිය හැකිය .මේ අනුව මෙම කාලය තුළ ග්‍රාම සංවර්ධනය මූලික අදියර ලෙස ඉතා වැදගත් ප්‍රතිපත්ති දෙකක් ලියා වට නගන ලදී එනම්
- ගොවි ජනපද ව්‍යාපාරය ආරම්භ කිරීම
- ග්‍රාමීය සුබසාධන මධ්‍යස්ථාන ආරම්භ කිරීම
ගොවිජනපද ව්‍යාපාරය යටතේ වර්ෂ 1930 සිට 1980 අතර කාලය තුළ මේ රටේ ඉඩම් අහිමි ගොවි පවුල් තෝරා ගෙන ඔවුන්ට ඉඩම් ලබාදී නැවත පදිංචි කර වීමක් සිදුවිය .මෙම වැඩසටහන් වලට මූලික අරමුණ වූයේ තෙත් කලාපයේ ඇති අධික ජනගහන තදබදය අඩු කිරීම ,පැරණි වාරි කර්මාන්ත නැවත නගා සිටුවීම ,දේශීය ආහාර නිෂ්පාදනය වැඩි කිරීම හා ග්‍රාමීය යටිතල යටිතල පහසුකම් නගා සිටුවීම සහ තෝරාගත් ගොවි පවුල්වල ජීවන තත්ත්වය නගා සිටුවීම යනාදියයි .මෙරටේ ගොවිජනපද ව්‍යාපාරය ආරම්භ කිරීමේ ඉතිහාසය වර්ෂ 1890 සිට 1892 අතර කාලය දක්වා ඈතට දිව යන අතර 1892 දී යාපනය ප්‍රදේශයේ ජීවත් වූ දෙමළ පවුල් විසි හයක් කලාවැව ප්‍රදේශයේ පදිංචි කරවීම මෙහි ආරම්භයයි .එය අසාර්ථක උත්සාහයක් වූ අතර ,පසුව 1935 දී ගෙන එන ලද ඉඩම් සංවර්ධන ආඥා පනත මගින් ගොවිජනපද ව්‍යාපාරය සඳහා අවශ්‍ය නෛතික පදනම ගොඩනඟමින් එය විධිමත් කිරීමට පියවර ගෙන තිබේ .ඒ අනුව වර්ෂ 1930 දී කළුතර දිස්ත්‍රික්කයේ පස්දුන් කෝරලේ ගොවි ජනපදය ,1940 මිනිපේ යෝධ ඇල ජනපදය පිහිටු වීම විශේෂ වේ .කෙසේ වෙතත් වර්ෂ 1980 වන විට ප්‍රධාන ගොවිජනපද එකසිය හතරක් පිහිටුවා ගොවි පවුල් 100,611 පදිංචිකොට අක්කර 381,118 සංවර්ධනය කර ඇත .ග්‍රාමීය සුබසාධන මධ්‍යස්ථාන සුබසාධන මධ්‍යස්ථාන යටතේ තෝරාගත් දිස්ත්‍රික්ක 9 ක තෝරාගත් ගම් නවයක අත්හදා බැලීමක් ලෙස මෙය ව්‍යාප්ත කරන ලදී .වර්ෂ 1939 දී ආරම්භ කළ මෙම වැඩසටහන මගින් ග්‍රාමීය මාර්ග ,වාරිමාර්ග ක්‍රම ,ග්‍රාමීය පාසල් ,පොදු ළිං ආදිය වැඩි දියුණු කිරීම ආරම්භ කරන ලදී .නැවත වර්ෂ 1948 දී මෙම ග්‍රාමීය සුබසාධන මධ්‍යස්ථාන සංකල්පය වෙනස් කොට ග්‍රාම සංවර්ධන සමාජ යන ව්‍යුහය ඇති කරන ලදී .වර්ෂ 1952 වන විට කාන්තා සමිති පිහිටුවීමට දක්වා මෙය වර්ධනය වී තිබේ .මෙම ග්‍රාම සංවර්ධන සමිති මගින් ග්‍රාමීය යටිතල පහසුකම් සංවර්ධනය කරමින් ආර්ථික හා සමාජ සංවර්ධනයක් ළඟා කර ගැනීමට කර ගැනීමට අවධානය යොමු කරන ලදී .මෙම ග්‍රාම සංවර්ධන සමිති මගින් දියත් කළ වැඩසටහන් අතර
- ආගමික හා සංස්කෘතික කටයුතු
- කෘෂිකාර්මික ක්‍රියාකාරකම්
- ග්‍රාමීය සෞඛ්‍ය හා සනීපාරක්ෂාව නගාසිටුවීම
- දුගී බව පිටුදැකීමට ආදායම් ඉහළ දැමීම හා ජීවන තත්වය නගා සිටුවීමේ වැඩසටහන්
නිදසුන් ලෙස පෙන්වා දිය හැකිය .මේ අනුව නිදහසට පෙර ශ්‍රී ලංකාවේ දියත් වූ ග්‍රාම සංවර්ධන ක්‍රියාවලිය මෙලෙස පෙන්වා දෙන්නට පුළුවනි.
නිදහස ලැබීමෙන් පසුව ශ්‍රී ලංකාවේ ග්‍රාම සංවර්ධන ක්‍රියාවලිය
නිදහසින් පසු අවධිය තුළ මේ රටේ ආර්ථිකය ශක්තිමත් කර ගැනීමේ අරමුණින් සහ ප්‍රජාව ගේ ජීවන තත්ත්වය නගා සිටුවීම වෙනුවෙන් නව රජය මූලික අවධානයක් යොමු කරන ලදී .මෙම කාලය තුළ ප්‍රධාන සංවර්ධන සැලසුම් දෙකක් ඔස්සේ මුහුණ දී ඇති ප්‍රශ්නවලට විසඳුම් සෙවීමට උත්සාහ ගෙන ඇත .එනම්
- සය අවුරුදු ආයෝජන වැඩසටහන (1954/1955-1959/1960)
- දස අවුරුදු සංවර්ධන සැලැස්ම (1959-1968) යනුවෙනි .
මෙම සැලසුම් මගින් ජාතික සංවර්ධනය මූලිකව ඉලක්ක කරගනිමින් ආර්ථිකයේ මූලික අංශ නගාසිටුවීමට වැදගත් වන අංශ ගණනාවක් එනම් අපනයන බෝග ,යටිතල පහසුකම් ,සමාජ සේවය දියුණු කිරීමට අවධානය යොමු කර තිබේ .මීට අමතරව මෙම කාලය තුළ රටේ ප්‍රජාව ඉලක්ක කර ගනිමින් විවිධ සුබසාධන වැඩසටහන් දියත් කිරීම ද ඉතා වැදගත් වේ .විශේෂයෙන් දුගී ග්‍රාමීය ප්‍රජාව ප්‍රජාවගේ ජීවන තත්වය නගා සිටුවීමටත් ,දුගී බව පිටු දැකීමත් මෙම වැඩසටහන් වල මූලික අරමුණු වී තිබේ .නිදහස් අධ්‍යාපනය,නිදහස් සෞඛ්‍ය ප්‍රතිපත්ති ,ආහාර සහනාධාර වැඩසටහන් හා ප්‍රවාහන පහසුකම් ඇති කිරීම මේවා අතර ඉතා වැදගත් වේ .නිදහසින් පසු ශ්‍රී ලංකාවේ ශ්‍රී ලංකාවේ ග්‍රාම සංවර්ධන ක්‍රියාවලිය තවදුරටත් පරීක්ෂා කරන විට ඒ සඳහා හඳුන්වා දුන් විවිධ වැඩසටහන් ගණනාවක් දැකිය හැකි වේ .ඒ පිළිබඳ විමසා බැලීම තුළින් මෙරට ග්‍රාම සංවර්ධන ක්‍රියාවලිය පිළිබඳ පුළුල් අවබෝධයක් ලැබිය හැකි අතර එමෙන්ම ග්‍රාම සංවර්ධන සංකල්ප යනු කුමක්ද යන්න ද අවබෝධයක් ලබාගත හැකිය .එම වැඩසටහන් අතර
- ගල්ඔය සංවර්ධන ව්‍යාපාරය -1949
- හරිත විප්ලවය
- ගම පුළුල් කිරීමේ ව්‍යාපාරය
- ලංකා ජාතික සර්වෝදය ශ්‍රමදාන සංගමය (සර්වෝදය )
- සත්‍යෝදය ව්‍යාපාරය
ගල්ඔය යෝජනා ක්‍රමය මෙරට ක්‍රියාත්මක වූ ප්‍රථම බහුකාර්ය වාරි මාර්ග ව්‍යාපෘතියක් මෙන්ම නැවත පදිංචි කරවීමේ ව්‍යාපෘතියක් ලෙස හැඳින්විය හැකිය .අක්කර 42,000ක් අස්වැද්දීමට අපේක්ෂා කරන ලදී .මීට අමතරව ජල විදුලිය නිපදවීම ,පානිය ජල යෝජනා ක්‍රම සහ සීනි කර්මාන්ත ශාලාවක් ආරම්භ කිරීම ආදිය ද සැලසුම් කරන ලදී .නැගෙනහිර පළාත කේන්ද්‍රකර ගනිමින් ආරම්භ කෙරෙන මෙම ව්‍යාපෘතිය මගින් නව ජලාශයක් ඉදිකිරීමට යෝජිත අතර එමගින් වියළි කලාපයේ ජල අවශ්‍යතාව සම්පූර්ණ කිරීමටත් අපේක්ෂා කරනු ලබයි .විශේෂයෙන් සීනි ,උක් හා ගඩොල් කර්මාන්ත ප්‍රදේශය තුළ ඇති කිරීම මෙහි මූලික අරමුණ අරමුණු අතර වේ .ගල්ඔය සංවර්ධන මණ්ඩලය මෙහි සියලු වගකීම් ඉටු කරනු ලබන අතර ,ඒ මඟින් සියලුම මෙහෙයුම් කටයුතු සිදු කරන ලදී .ගල්ඔය සංවර්ධන මණ්ඩලය මගින් සියලු ඉදිකිරීම් නඩත්තු කටයුතු මෙන්ම ජනපදිකයින් ට අවශ්‍ය සියලු පහසුකම් සැපයීම එනම් නිවාස ඉදිකිරීම ,පොදු පහසුකම් සැපයීම ,ගොවි සංවිධාන ගොඩනැගීම ,වෙළඳපොළ පහසුකම් හා පුහුණු වැඩසටහන් ලබාදීම ආදිය ද සිදු කරන ලදී .
ශ්‍රී ලංකාවේ ග්‍රාම සංවර්ධන ක්‍රියාවලිය තුළ තවත් වැදගත් ක්‍රියාදාමයක් ලෙස හරිත විප්ලවය ද පෙන්වා දිය හැකිය .පසුගිය දශක 5 ට පමණ පෙර ලෝකයේ දියුණු වෙමින් පවතින රටවල් තම කෘෂිකාර්මික ක්ෂේත්‍රයට නවීන තාක්ෂණය හඳුන්වා දෙමින් තම කෘෂි නිෂ්පාදන ඉතා වේගයෙන් ඉහල දමළ දමා ගැනීමට දරන ලද උත්සාහය මෙම හරිත විප්ලවය මගින් විග්‍රහ කරයි .මෙහි මූලික අරමුණ වූයේ තම ප්‍රජාව ගේ ආහාර අවශ්‍යතා ඉහළ දමා ගනිමින් රට කුෂිකර්මාන්තය අතින් ඉහළ නිෂ්පාදන ඵලදායිතාවක් වෙත රැගෙන ඒමත් ඒ තුළින් ස්වංපෝෂිත තත්ත්වයකට රට පත් කිරීම ය .මෙම වැඩසටහන මඟින් කෘෂි කර්මාන්තයේ නවීකරණය කොට නවීන තාක්ෂණය ,බීජ ,පොහොර වැනි දෑ හඳුන්වාදීමත් සිදුවිය .උසස් ඵලදායිතාවයක් ඇති බීජ හඳුන්වා දීම මෙහි ප්‍රමුඛ වැඩපිළිවෙළකි .ආසියාතික රටවල් අතරින් ජපානය මෙහිදී මූලිකව වැදගත් වේ .ඊට අමතරව 1959 1959 දී තායිලන්තය හා පිලිපීනය සහල් පිළිබඳ පර්යේෂණ කරමින් නව බීජ වර්ග හඳුන්වා දීමට පියවර ගනු ලැබීය .ජාත්‍යන්තර සහල් පර්යේෂණ ආයතනය පිලිපීනයේ පිහිටුවා ඇති අතර ,එමගින් වැඩි අස්වැන්නක් සහිත බීජ වර්ග හඳුන්වා දීම සිදු කරයි .හරිත විප්ලවයේ බලපෑම දේශීය කර්මාන්තය වෙනුවෙන් වර්ෂ 1970 පමණ වනවිට ශ්‍රී ලංකාවට ඇති කර තිබේ .මේ රටේ කෘෂිකාර්මික පර්යේෂණ ආයතන විවිධ බීජ වර්ග ජාන තාක්ෂණය හා මුසු කරමින් හඳුන්වා දී ඇති අතර එමගින් දේශීය කෘෂිකර්මාන්තය පිබිදීමක් ඇති කර තිබේ .හම්බන්තොට ,බෝඹුවල ,මහ ඉලුක්පල්ලම ,ගන්නෝරුව වැනි ප්‍රදේශවල කෘෂිකාර්මික පර්යේෂණ ආයතන පිහිටුවා " වී " ඇතුළු වෙනත් භෝග පිළිබඳ පර්යේෂණ සිදු කොට ඒවා ගොවීන්ට හඳුන්වා දීම එමගින් සිදුකරයි.සංවර්ධිත රටවල ක්‍රියාත්මක වන කෘෂිකාර්මික නිෂ්පාදන ක්‍රම වලට සමගාමීව ,සංවර්ධනය වෙමින් පවතින රටවල කෘෂිකර්මාන්තය නගා සිටුවීම සඳහා නවීන බීජ වර්ග ,පොහොර ,කෘමිනාශක ,වාරි හා කෘෂි යන්ත්‍ර සූත්‍ර හඳුන්වා දෙමින් ග්‍රාමීය කෘෂිකර්මාන්තය නගා සිටුවීමට මෙය ඉතා වැදගත් විය .මෙම හරිත විප්ලවය සැබැවින්ම දේශීය වශයෙන් තම කෘෂි නිෂ්පාදන වල ඵලදායිතාව ඉහළ දැමීමට ප්‍රබල හේතුවක් වූ අතර එම නිසා සැලකිය යුතු ලෙස අස්වැන්න ඉහළ යාම හේතු කොටගෙන කෘෂි නිෂ්පාදනයට අපනයන වෙළඳපොළක් ද නිර්මාණය වී තිබේ .කෙසේ වෙතත් හරිද හරිත විප්ලවය දේශීය කෘෂිකර්මාන්තය නගා සිටුවීමේ දී සාධනීය ලක්ෂණ පෙන්නුම් කළ ද එහි නිශේධනාත්මක බලපෑම්ද කල්යත්ම ගොඩනැගෙන්නට විය .විශේෂයෙන් ග්‍රාමීය ජෛව විවිධත්වයට හා පරිසර පද්ධතියට එය අහිතකර බලපෑම් ඇති කරන්නට විය .කෘෂි කර්මාන්තය වෙනුවෙන් පොහොර වර්ග ,කෘමිනාශක භාවිතය නිසා විවිධ අහිතකර බලපෑම් නිර්මාණය වී තිබේ .විශේෂයෙන් භූගත ජලයට හානි කරවීම ,විවිධ ලෙඩ රෝග ඇතිවීම ,කල්යත්ම කෘෂි නිෂ්පාදන වල ඵලදායිතාව අඩුවීම ,නියඟය වර්ධනය වීම ,ඉඩම් වල නිසරු බව ඇතිවීම හා ඉඩම් පරිභෝජන රටාවන් වෙනස් වීම ,ජනගහනය අඩු වීම ,ජන සංක්‍රමණ නිර්මාණය වීම හා සාම්ප්‍රදායිකව පැවැති සාම්ප්‍රදායික ව පැවති කෘෂිකාර්මික සාම්ප්‍රදායිකව පැවැති කෘෂිකාර්මික අභිචාරවිධි යටපත් වීම වැනි දෑ මේ අතර වේ .මේ අනුව ග්‍රාම සංවර්ධනය වෙනුවෙන් ක්‍රියාවට නැගුණු හරිතවිප්ලවය මුල් කාලීනව සාධනීය ප්‍රතිඵල ගෙන දෙනු ලැබුව ද ක්‍රමයෙන් එය අහිතකර තත්ත්වයක් නිර්මාණය කිරීමට හේතු වූ බව කිව හැකිය .
ගම පුළුල් කිරීමේ ව්‍යාපාරය
ශ්‍රී ලංකාවේ ග්‍රාම සංවර්ධන ක්‍රියාවලිය විමර්ශනය කරන විට වර්ෂ 1960 දශකය තුළ තුළ ආරම්භ කළ ගම පුළුල් කිරීමේ ව්‍යාපාරයට ද වැදගත් තැනක් හිමිවේ .මෙමගින් ග්‍රාමීයව ජීවත් වන ඉඩම් අහිමි පවුල් තෝරාගෙන ඔවුන්ට රජය යටතේ පවතින කුඩා ඉඩම් කැබලි බෙදා දී ඔවුන් පදිංචි කරවීය .මෙමගින් ඉඩම් ලබා දීමේදී වර්ෂ 19271929 කාලයේ ඉඩම් කොමිසමේ නිර්දේශ මත සිදුවිය .රජය සතුව පවතින සංවර්ධනය කර නොමැති ඉඩම් තෝරා ගෙන ඒවා කුඩා ඉඩම් කැබලි ලෙස බෙදා වෙන් කොට ගැමියන්ට ලබා දෙන ලදී .ලබාදුන් ඉඩම් කොටසේ ප්‍රමාණය රජය සතු ඉඩම් ප්‍රමාණය මත තීරණය විය .ඊට අමතරව ඉඩම් කොමිසම තීරණය කළ කොන්දේසි ඉඩම් ලබාදීමේදී සැලකිල්ලට ගෙන තිබේ .මේ ආකාරයට බෙදා දුන් ඉඩම් ගැමියන්ට කුඹුරු හා ගෙවතු වශයෙන් ලබා දුන් අතර ඇතැම් විට ඉඩම් කොටසේ සාමාන්‍ය ප්‍රමාණය අක්කර දෙකක් පමණ වූ බව සඳහන් වේ .වියළි කලාපය ආශ්‍රිතව රජය සතු ඉඩම් හා ග්‍රාමීය ව පවතින අනවසර ඉඩම් ව්‍යාපෘතිය සඳහා භාවිතා කරන ලදී.මෙම වැඩසටහන සාර්ථක ප්‍රතිඵල ගෙන ඒමෙන් ග්‍රාම සංවර්ධනය සඳහා සැලකිය යුතු දායකත්වයක් ලබාදී තිබේ .1962 පමණ වන72 පමණ වන විට ඉඩම් අක්කර 160,000 ක් පමණ ඉඩම් අහිමිව සිටි දේශීය පවුල් 125,000 ක් අතර බෙදා දී තිබුණි .ගොවිජනපද ව්‍යාපාරය මෙන් මෙම වැඩසටහන ද මූලිකව සාර්ථක ලක්ෂණ පෙන්නුම් කළ අතර ක්‍රමයෙන් පදිංචිකරුවන් අතර විවිධ ගැටුම් නිර්මාණය වන තත්ත්වයන් උදා විය .විශේෂයෙන් පදිංචිකරුවන් තෝරා ගැනීමේදී විවිධ මැදිහත්වීම් ඇතිවීම ,පදිංචිකරුවන්ගේ විවිධ කුල නියෝජනය වීම ,විවිධ සංස්කෘතීන්ට අයත් පදිංචිකරුවන් වීම වැනි හේතු මෙහිදී වැදගත් විය .විශේෂයෙන් නව පදිංචිකරුවන් වීම හේතුකොටගෙන මෙම නව පදිංචිකරුවන් හා පාරම්පරිකව ජීවත් වූ ප්‍රජාව අතර විවිධ ගැටුම් නිර්මාණය වීම සිදු වීම මෙහි අසාර්ථකත්වය සෘජු බලපෑමක් ඇති කරන ලදී .
මෙම කාලය තුළ ශ්‍රී ලංකාවේ ග්‍රාම සංවර්ධන ක්‍රියාවලිය විමර්ශනය කරන විට සිවිල් සමාජ සංවිධාන මේ රටේ ග්‍රාම සංවර්ධනය වෙත නැඹුරු වීම වැදගත් ලක්ෂණයකි .රජය මැදිහත් වී ඇති කරන ලද ඇතැම් ග්‍රාම සංවර්ධන වැඩසටහන් අපේක්ෂිත ප්‍රතිඵල ගෙන දීමට අපොහොසත් වූ බව පෙනී යයි .නිදසුනක් ලෙස ග්‍රාම සංවර්ධන සමිති ,ග්‍රාමීය යටිතල පහසුකම් සංවර්ධනයට දායක වුවත් එමගින් රැකියා අවස්ථා වැඩි දියුණු නොවීම දුර්වලතාවයකි .ඇත්තම වැඩසටහන් ග්‍රාමීය යටිතල පහසුකම් නගාසිටුවීමට ප්‍රමාණවත් වුවත් ,ග්‍රාමීය දුගීභාවය පිටුදැකීමට ප්‍රමාණවත් නොවුනි .මෙවැනි පසුබිමක රාජ්‍ය නොවන ඇතැම් සිවිල් සංවිධාන බිහි වූ අතර එමගින් ග්‍රාම සංවර්ධනයට අවශ්‍ය ක්‍රියාමාර්ග ගෙන තිබුණි .මෙවැනි සිවිල් සංවිධාන කිහිපයක් මෙහිදී වැදගත් වේ .
ලංකා ජාතික සර්වෝදය ශ්‍රමදාන සංගමය
දේශීය හා ජාත්‍යන්තරව ප්‍රසිද්ධියට පත් සර්වෝදය මේ රටේ ග්‍රාම සංවර්ධනය වෙනුවෙන් පුළුල් දායකත්වයක් සැපයූ එවැනි සංවිධාන ව්‍යුහය කි .සර්වෝදය ව්‍යාපාරය වර්ෂ 1958 දී එවකට කොළඹ නාලන්දා විද්‍යාලයේ විද්‍යා ගුරුවරයකු වූ ඒ.ටී.ආරියරත්න මහතාගේ සංකල්පයක් මත නිර්මාණය වුවකි .මහත්මා ගාන්ධි ,විනෝබා භාගේ හා ජයප්‍රකාශ් නාරායන් වැනි අයගේ දර්ශනය මත සර්වෝදය ව්‍යාපාරය ගොඩනැගී තිබේ .සර්වෝදය ව්‍යාපාරය පුද්ගලයා ,පවුල ,ගම ,නගරයේ හා දේශය මුල්කරගත් සංවර්ධන ක්‍රියාදාමයක නිරත වේ .මේ අතරින් ග්‍රාමෝදය සංකල්පය ඉතා වැදගත් අතර ,එමගින්ඟින් ගම නගාසිටුවීම කේන්ද්‍ර කර ගනිමින් විවිධ වැඩසටහන් ක්‍රියාත්මක කරනු ලබයි .මෙම වැඩසටහන් අතර පිරිසිදු හා අලංකාර පරිසරයක් ගොඩනඟා ගැනීම ,ප්‍රමාණවත් තරම් පානය කිරීමට සුදුසු ජලය සැපයීම ,ප්‍රමාණවත් ඇඳුම් හා ආහාර හා පෝෂණය සැපයීම ,නිවාස පහසුකම් සැපයීම ,සෞඛ්‍ය පහසුකම් සන්නිවේදන පහසුකම් ,අධ්‍යාපන පහසුකම් හා සංස්කෘතිමය අවශ්‍යතා තෘප්තිමත් කිරීම ප්‍රධාන වේ .
සත්‍යෝදය ව්‍යාපාරය
සත්‍යෝදය ව්‍යාපාරය ප්‍රධාන වශයෙන් වතු ආශ්‍රිතව ජීවත් වන ජනතාවගේ ජීවන තත්ත්වය නගා සිටුවීම අපේක්ෂා කරගත් ව්‍යාපාරයකි .වර්ෂ 1972 දී මෙම ව්‍යාපාරය ආරම්භ කරන අතර ,එමගින් වතු ආශ්‍රිත ජනතාව මුහුණ දුන් ගැටලු වලට මැදිහත්වීමක් සිදු කරනු ලැබීය .එක්දාස් නවසිය හැට දෙකේදී හැත්තෑ දෙකේ දී හඳුන්වා දුන් ඉඩම් ප්‍රතිසංස්කරණ පනත හේතුකොටගෙන වතු ආශ්‍රිතව ඇති වූ ගැටලු වලට මෙම සංවිධානය විසඳුම් සෙවීමට මැදිහත් වේ .
වතු ජනතාව ඉලක්ක කර ගනිමින් මෙම සත්‍යෝදය ව්‍යාපාරය විවිධ වැඩසටහන් දියත් කර තිබේ .ඒවා අතර සෞඛ්‍ය ,මානව අයිතීන් හා වෘතීය වෘත්තිය සංගම් පිළිබඳ දැනුවත් කිරීමේ වැඩසටහන් සිදු කිරීම ,හැකියාවන් වර්ධනය කිරීම හා සවිබලකරණය ,ළමුන් සඳහා ළදරු පාසල් හා දියර කිරි ලබාදීම ,මාතෘ හා ළමා සායන ,ගෙවතු වගා වැඩසටහන් ,ක්ෂුද්ර මූලය ණය සැපයීම ,ජලය හා සනීපාරක්ෂාව ,නිවාස ,ක්‍රීඩා හා නිර්මාණශීලී කටයුතු හා සංස්කෘතික හා ආගමික ක්‍රියාකාරකම් ඒ අතර වේ.
1977 සිට 2000 දක්වා අවධිය තුළ සිදුවූ සංවර්ධනය ක්‍රියාකාරකම්
1977 න් පසුව ශ්‍රී ලංකාවේ නිර්මාණය වන්නේ එතෙක් පැවැති සමාජ ව්‍යුහයට මුළුමනින්ම වෙනස් වූ සමාජ ,ආර්ථික ,දේශපාලනික විපර්යාසයන් පදනම් කරගත් සමාජ ව්‍යුහයකි .1977 දී බලයට පත්වන නව රජය ආර්ථික ලිහිල් භාවයක් ඇති කරමින් විවෘත ආර්ථික ප්‍රතිපත්තියක් මත ක්‍රියා කිරීමත් ,දේශපාලනික වශයෙන් පැවැති පැවති තත්ත්වයට වඩා නව ව්‍යවස්ථාවන් ඔස්සේ නව පාලන ව්‍යුහයක් ආරම්භ කිරීමත් මෙහිදී කැපී පෙනෙයි .විශේෂයෙන් පෞද්ගලික අංශය ප්‍රසාරණයත්,අපනයන ප්‍රවර්ධනය කිරීමත් මෙහිදී සුවිශේෂී ලක්ෂණ ලෙස දැකගත හැකිය .නව රජය ග්‍රාම සංවර්ධනයේ දී පැවැති තත්ත්වය සැලකිය යුතු පරිවර්තනයන් සිදු කරමින් ඉදිරියට කරගෙන යාමට උනන්දු විය .ප්‍රාදේශීය දේශපාලන බලය දිස්ත්‍රික් ඇමතිවරුන්ට පැවරුණු අතර ප්‍රාදේශීය සංවර්ධන සහ දිස්ත්‍රික් සංවර්ධන සභා බවට පරිවර්තනය කොට සංවර්ධන සැලසුම් ආරම්භ කිරීම ,මුදල් ප්‍රතිපාදන ලබා දීම ,සම්පත් බෙදා දීම ,මෙම දිස්ත්‍රික් සංවර්ධන සභා යටතට පමුණුවන ලදී .මෙම කාලය තුළ ඍජු ලෙස ග්‍රාම සංවර්ධන ඉලක්ක කර ගනිමින් විවිධ වැඩසටහන් ගණනාවක් දියත් කර තිබේ .
ඒකාබද්ධ ග්‍රාම සංවර්ධන වැඩසටහන් -1979
ඒකාබද්ධ ගාම සංවර්ධන වැඩසටහන් වර්ෂ 1979 දී දියත් කරන ලදී .මෙම ව්‍යාපෘතිය ප්‍රධාන උප ව්‍යාපෘති තුනක් පදනම් කරගෙන විදේශ ආධාර ඇතිව ක්‍රියාත්මක විය .ඒ අනුව ග්‍රාමීය ප්‍රදේශ මුල්කරගෙන මහවැලි ව්‍යාපාරයත් ,නගරය මුල්කරගෙන නාගරික සංවර්ධනය ,නිවාස හා නිදහස් වෙළෙඳ කලාප ඇති කිරීමේ අතර වේ .මෙම ව්‍යාපෘතියේ මූලික අරමුණු කිහිපයක් විය .ඒ අතර කලාපීය වශයෙන් ඇති අසමානතා දුරලීම ,ආර්ථික අවස්ථා වැඩි දියුණු කිරීම තුළින් ග්‍රාමීය ප්‍රජාව ගේ ජීවන තත්ත්වය නගා සිටුවීම ,දේශීය කර්මාන්ත දිරිගැන්වීම ,අන්තර් දිස්ත්‍රික් විෂමතාවන් පිටුදැකීම ,ආර්ථික වර්ධනයක් වැඩිදියුණු කිරීම ,සම්පත් උපයෝගී කරගනිමින් දිස්ත්‍රික්කයන් දියුණු කිරීම ඒ අතර ප්‍රධාන වේ .ලෝක බැංකු ආධාර යටතේ කුරුණෑගල දිස්ත්‍රික්කය මුල්කරගෙන පළමු ව්‍යාපෘතිය ආරම්භ කරන ලදී .උතුරු හා නැගෙනහිර දිස්ත්‍රික්කය හැරුණු විට ක්‍රමයෙන් සෙසු දිස්ත්‍රික්ක 15 ක ව්‍යාපෘතිය පසුව ආරම්භ කරන ලදී .මෙම ග්‍රාම සංවර්ධන ව්‍යාපෘති මගින් ග්‍රාමීය ප්‍රජාවට සාධනීය ප්‍රතිඵල ගෙන දුන් බව සාක්ෂි ඇතුව තහවුරු වී තිබේ .විශේෂයෙන් දුගී පවුල් වල නිෂ්පාදන ඵලදායිතාව වැඩි වීම ,ආදායම් තත්ත්වය ඉහළ යාම හා රැකියා අවස්ථා වර්ධනය වීමත් මේ තුළින් සිදුව තිබේ .එමෙන්ම මෙම ව්‍යාපෘතිය තුළින් ග්‍රාමීය මාර්ග ,ඇළ මාර්ග ,බෝක්කු ඉදිකිරීම වැනි දෑ සිදු කළ අතර ඒ තුළින් දුප්පත් ග්‍රාමීය ප්‍රජාවට උඩුකුරු සචලතාවයට පත්වීමට හැකිව තිබේ .නමුත් ඇතැම් ව්‍යාපෘති අපේක්ෂිත ප්‍රතිලාභ ලබාගත නොහැකි මට්ටමට පත් වූ බව ද හඳුනාගත හැකි වේ .මෙම ව්‍යාපෘතිය සෘජුවම ග්‍රාමීය දුගී ප්‍රජාව වෙත අවධානය යොමු කළ අතර සමාජ සුබසාධන ප්‍රවේශයන් ඔස්සේ අඩු ආදායම් ලාභී පවුල් වල ජීවත් වන තත්ත්වය මේ නිසා සංවර්ධනය වීමත් සිදුව තිබේ .විශේෂයෙන් ග්‍රාමීය දුගී ජනතාවගේ පහසුකම් වර්ධනය කිරීම නිසා ගුණාත්මක ග්‍රාමීය ජීවිතයක් ඔවුන්ට ළඟා කර දීමට මෙම ව්‍යාපෘති දායක වූ බව කිව යුතුය .
කඩිනම් මහවැලි සංවර්ධන ව්‍යාපාරය
1977 දී බලයට පත් නව රජය හඳුන්වා දුන් ප්‍රධාන සංවර්ධන ව්‍යාපෘතියක් ලෙස කඩිනම් මහවැලි සංවර්ධන ව්‍යාපෘතිය දැක්විය හැකිය .වියලි කලාපයට අවශ්‍ය ජලය සපයමින් එම ප්‍රදේශ අස්වැද්දීම ටත් ,ඊට අමතරව ජල විදුලිය නිපදවීම ද මෙමගින් අරමුණු කරන ලදී .මහවැලි සංවර්ධන ව්‍යාපාරය මෙරට ඉඩම් සංවර්ධනයටත් ,ජනපදකරණය ටත් ඉතා වැඩදායි ව්‍යාපාරයක් විය .වියලි කලාපයට අවශ්‍ය ජලය සැපයීමෙන් ඉඩම් හෙක්ටයාර් 364,000 අස්වැද්දීමටත් ,ගොවි පවුල් 150,000 ක් පමණ පදිංචි කරවීමටත් ,ඊට අමතරව මෙගාවොට් 508 ජල විදුලියක් නිපදවීමටත් ව්‍යාපෘතියට හැකි විය .මේ ආකාරයට කඩිනම් මහවැලි සංවර්ධන ව්‍යාපාරය තුළින් කෘෂි නිෂ්පාදන වල වර්ධනයක් ඇතිකිරීම ,ජල විදුලිය නිපදවීම ,රැකියා අවස්ථා බිහි කිරීම හා ඉඩම් අහිමි ගොවි පවුල් නැවත පදිංචි කොට ජනාවාස ඇති කිරීමටත් එමෙන්ම ගංවතුර පාලනය කිරීම වැඩ අරමුණු ජය ගත හැකි වූ බව කිව යුතුය .
ගම් උදාව
1980 දශකයේ හඳුන්වාදුන් ග්‍රාම සංවර්ධනය ඉලක්ක කරගත් වැඩසටහනක් ලෙස ගම් උදාව සඳහන් කළ හැකිය .මෙම වැඩසටහන මගින් ආදර්ශ ගමක් නිර්මාණය කිරීමත් ,ඊට අමතරව නිවාස දසලක්ෂයක් ඉදිකිරීමටත් මූලික වශයෙන් සැලසුම් කරන ලදී .නිවාස ඉදිකිරීමේ දී නිවාස අහිමි පවුල් තෝරාගෙන රජය මැදිහත් වී තාක්ෂණික සහාය හා මූල්‍යම ආධාර ලබා දෙමින් ඒවා ඉදි කිරීමට පියවර ගනු ලැබීය .ගම් උදා සංකල්පය රට සංවර්ධනය කිරීමට නම් ගම සංවර්ධනය කළ යුතුයි යන ගාන්ධිතුමාගේ "ග්‍රාමරාජ්" සංකල්පය මත ක්‍රියාවට නඟන ලද්දකි .මෙම සංකල්පය යටතේ මාර්ග ඉදිකිරීම ,බස් පර්යන්ත ඉදිකිරීම හා වැඩිදියුණුව ,විදුලිය ,ජලය හා සනීපාරක්ෂක පහසුකම් සැපයීම ,දේශීය පරිපාලන මධ්‍යස්ථාන ආරම්භ කිරීම වැනි කටයුතු ද ඊට අමතරව නව ආගමික මධ්‍යස්ථාන ,වෙළෙඳපොළ පහසුකම් නගා නගාසිටුවීම වැනිදෑ ආරම්භ කරන ලදී .තෝරාගත් ප්‍රදේශයක ගම් උදාව ප්‍රදර්ශනයක් ලෙස පැවති අතර එය අධ්‍යාපන හා වෙළඳ ප්‍රදර්ශනයක් ලෙස ග්‍රාමීය ප්‍රජාවගේ පුළුල් සහභාගීත්වයක් යටතේ පවත්වනු දෙයක් විය .
ජනසවිය වැඩසටහන
ග්‍රාම සංවර්ධනයේ දී වැඩි අවධානයක් යොමුවූ කේෂ්ත්‍රයක් වූයේ ග්‍රාමීය දුගී බව පිටු දැකීමයි .පැවති රජයන් විවිධ ග්‍රාම සංවර්ධන වැඩසටහන් මගින් මේ සඳහා විසඳුම් සෙවීමට උනන්දු වුවත් ඒ සඳහා සාර්ථක උත්සාහයක් මෙම කාලය තුළ බලයට පත්වන නව රජය දරනු ලබයි .දුගී බව පිටුදැකීම ස්ථිරසාර වැඩපිළිවෙළක් ඇති කිරීමට මෙම නව රජය මැදිහත් වේ .එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස මෙම කාලය තුළ නව වැඩසටහනක් වශයෙන් ජනසවිය වැඩසටහන ආරම්භ කරයි .1989 වර්ෂයේ වර්ෂයේදී එක්සත් ජාතික පක්ෂ රජයේ හඳුන්වාදුන් දුගීභාවය පිටුදැකීමේ ප්‍රධාන වැඩසටහන වූයේ ජනසවිය වැඩසටහනයි .මෙම වැඩසටහන ප්‍රධාන අරමුණු දෙකක් පැවති අතර එනම් කෙටිකාලීනව ආදායම් සැපයීම හා දිගුකාලීන අරමුණු වූයේ රැකියා උත්පාදනයයි.වැඩසටහන මගින් මානව සම්පත් සංවර්ධනය ,ආදායම් උත්පාදන ක්‍රියාවලීන්,යටිතල පහසුකම් නගා සිටුවීම යනාදිය මූලික කරගෙන තවදුරටත් ක්‍රියාත්මක විය .ඊට අමතරව මෙම වැඩසටහන මගින් අංශ ගණනාවක් ඔස්සේ වැඩසටහන් ක්‍රියාත්මක විය .ඒ අතර අඩු පොලිය යටතේ ණය පහසුකම් සැපයීම ,පෝෂණ වැඩසටහනක් ,යටිතල පහසුකම් නගා සිටුවීම සහ කුඩා ප්‍රමාණය කර්මාන්ත නගා සිටුවීම ප්‍රධාන වේ .ව්‍යාපෘතිය මගින් කුඩා ප්‍රමාණය කර්මාන්ත ස්වයං රැකියා ලෙස ගෘහීය මට්ටමින් ආරම්භ කිරීමට රජයේ අනුග්‍රහය දක්වන ලදී .වසර දෙකක කාලයක් සඳහා ප්‍රතිලාභී පවුල් ඒකකයන් තෝරා ගනු ලැබීය .තෝරාගත් ප්‍රතිලාභී පවුල් ඒකකයකට මසකට රුපියල් දෙදහස් පන්සියයක් ලබා දුන් අතර එය පරිභෝජනය හා ඉතුරුම් වශයෙන් කොටස් දෙකකින් සපයන ලදී .පරිභෝජනය සඳහා තෝරාගත් පවුල් ඒකකයට රුපියල් 1458 ක් ද ,ඉතුරුම් සඳහා රුපියල් 1042 පමණ මසකට ලබා දෙන ලදී .මාසික ආදායම රුපියල් 700 ට අඩු පවුල් ප්‍රතිලාභීන් ලෙස තෝරා ගනු ලැබීය .ආරම්භක අවස්ථාවේදී සියලුම ආහාර මුද්දරය ලාභීන් ඇතුළුව මිලියන 2.3 ක් ප්‍රතිලාභීන් වශයෙන් හඳුනාගෙන ප්‍රතිලාභ ලබා දෙන ලදී .වසර දෙක අවසන් වූ පසු එක් ප්‍රතිලාභී පවුල් ඒකකයක රුපියල් 25000 ක පමණ මුදලක් ඉතුරුම් වශයෙන් පවතින අතර ඒ ස්වයං රැකියාවක් ආරම්භ කිරීම සඳහා යෙදවීමට දිරිගන්වන ලදී .මෙම මුදල ප්‍රතිලාභී පවුල් වලට භාවිතයට ගත නොහැකි විය .එමගින් මාසිකව ලැබෙන පොලිය අදාළ පවුල් ඒකකයට ලබා දෙන ලදී .පරිභෝජනය සඳහා වෙන් කළ රුපියල් 1458 මුදල ජනසවිය ආහාර මල්ල මිලදී ගැනීමට වෙන් කළ අතර එහි අත්‍යවශ්‍ය භාණ්ඩ ඇතුළත් කර තිබූ අතර සමුපකාර සමිති රටපුරා ඇති කොට එමගින් එම මිලදී ගැනීම් සඳහා ඉඩකඩ සපයන ලදී .මෙම වැඩසටහන දුගිබව පිටු දැකීමේ ී බව පිටු දැකීමේ වැඩසටහනක් ලෙස බොහෝ දෙනාගේ පැසසුමට ලක්විය .එහි සාර්ථක ප්‍රතිඵල පැවති බවත් ,මේ නිසා ග්‍රාමීය ප්‍රජාව ප්‍රජාවගේ පෝෂණ අවශ්‍යතා වැඩි දියුණුවක් මෙන්ම ග්‍රාමීය සමාජයේ දියුණුවක් ද ක්‍රියාවට නැඟී තිබේ .
සමෘද්ධි වැඩසටහන
1994 දී බලයට පත්වන නව රජය දුගිබව පිටුදැකීමේ පිටු ී බව පිටු දැකීමේ වැඩසටහනක් ලෙස සමෘද්ධි වැඩසටහන හඳුන්වා දෙනු ලැබීය .විරැකියාවට විසඳුමක් ලෙස ද තරුණ ප්‍රජාව සංවර්ධන ක්‍රියාදාමයට සම්බන්ධ කර ගැනීම ද මෙම වැඩසටහන ප්‍රධාන අරමුණු අතර වේ .දුගීභාවය ,විරැකියාව හා තරුණ ප්‍රජාව ඉලක්ක කර ගනිමින් ග්‍රාමීය හා පවුල් මට්ටමින් වැඩසටහනක් දියත් කරනු ලබයි .
මූලික අවස්ථාවේ දී රටම ආවරණය වන පරිදි පවුල් 12,000,000 ක් සමෘද්ධි පවුල් ලෙස තෝරා ගනු ලැබීය .ඒ අතර පවුල් 100,000ක් මාසික ආදායම රුපියල් හත්සිය ට අඩු අය වශයෙන් හඳුනාගෙන ඔවුන්ට මාසිකව රුපියල් දාහක මුදලක් ලබා දී ඇත .ඉතිරි පවුල් 1,100,000 සඳහා මසකට රුපියල් 500ක මුදලක් ලබා දෙන ලදී .සමෘද්ධි වැඩසටහන යටතේ අංශ ගණනාවක් ක්‍රියාත්මක විය .එනම් සමෘද්ධි සහනාධාර වැඩසටහන් ,සමෘද්ධි බැංකු සංගමය ,කෘෂිකාර්මික සංවර්ධන ,සමාජ ආරක්ෂණ වැඩසටහන් ,ණය වැඩසටහන් ,ප්‍රජා සංවර්ධන ව්‍යාපෘති ,සමාජ සංවර්ධන වැඩසටහන් ,සත්ත්ව පාලනය හා ධීවර කර්මාන්තය ආශ්‍රිත වැඩසටහන් හා රැකියා හා ආදායම් උත්පාදන වැඩසටහන් ඒ අතර වේ .වර්තමානයේ දීත් මෙම සමෘද්ධි වැඩසටහන මේ රටේ දුගී බව පිටුදැකීමේ වැඩසටහන් ලෙස ක්‍රියාත්මක වේ .කෙසේ වෙතත් අධික මෙහෙයුම් වියදමක් දැරීමට සිදු වීමත්,ප්‍රතිලාභීන් තෝරා ගැනීමේදී ගැටලු මතු වීමත් ,ග්‍රාමීය සමාජය දේශපාලනීකරණය වීමත් වැනි කරුණු මත එය දුර්වල තත්ත්වයකට පත්ව තිබේ .
ග්‍රාම සංවර්ධන ක්‍රියාකාරකම් වසර 2000 සිට මේ දක්වා
මෑතකාලීන ග්‍රාම සංවර්ධන ක්‍රියාවලිය විමසා බලන විට වසර 2005 දී බලයට පත් නව රජය හඳුන්වා දුන් වැඩසටහන් ඉතා වැදගත් වේ .ග්‍රාමීය දුගී බව ඉලක්ක කර ගනිමින් රාජ්‍ය අංශයේ රැකියා ප්‍රවර්ධනය ,ගෘහාශ්‍රිත කර්මාන්ත නගා සිටුවීම ,ඇතැම් ආයතන පෞද්ගලීකරණය මුදවාලීම ,පොහොර සහනාධාර ක්‍රියාත්මක කිරීම ,වී අලෙවි මණ්ඩලය නැවත ස්ථාපිත කිරීම ,පාසල් ළමුන්ට දිවා ආහාර ලබාදීම ,ළදරු පාසැල් ළමුන්ට නිල ඇදුම් ලබාදීම වැනි වැඩසටහන් රැසක් ඒ අතර වේ .මෙම නව රජය ග්‍රාම සංවර්ධනය ඉලක්ක කර ගනිමින් මූලික වශයෙන් ඉතා වැදගත් ව්‍යාපෘති ගණනාවක් ආරම්භ කරන ලදී . ඒ අතර
- ගැමිදිරිය ප්‍රජා සංවර්ධන හා ජීවන තත්ත්වය නගා සිටුවීමේ ව්‍යාපෘතිය 2004
- ගම නැගුම ව්‍යාපෘතිය 2006
- දිවි නැගුම ව්‍යාපෘතිය 2011
මෙම ව්‍යාපෘති තුළින් සෘජුවම ග්‍රාමීය ප්‍රජාව ඉලක්ක කර ගනිමින් විවිධ ප්‍රතිලාභ ගාමීය ප්‍රජාව වෙත සැපයීමට අවශ්‍ය පියවර ගනු ලැබීය .විශේෂයෙන් මෙම ව්‍යාපෘති මගින් තෝරාගත් ප්‍රජාවට සමාජ සජීවිකරණ වැඩසටහන් ආරම්භ කිරීම,හැකියාවන් වර්ධනය කිරීම ,ග්‍රාමීය කර්මාන්ත නගා සිටුවීම ,ව්‍යාපාර ආරම්භ කිරීමට මූල්‍ය ප්‍රතිපාදන ලබාදීම වැනි දෑ මෙන්ම ගම නැගුම වැනි ව්‍යාපෘති මගින් ග්‍රාමීය යටිතල පහසුකම් වැඩි දියුණු කිරීම එනම් මාර්ග ,විදුලිය ,ජලය ,සනීපාරක්ෂාව ,වාරිමාර්ග මෙන්ම ග්‍රාමීය කෘෂි නිෂ්පාදන වැඩි දියුණු කිරීම හා ඒවාට වෙළඳපොළක් නිර්මාණය නිර්මාණය කිරීම වැනි ක්‍රියාකාරකම් වැදගත් වේ .දිවි නැගුම ව්‍යාපෘතිය යටතේ ග්‍රාමීය ගෙවතු දස ලක්ෂයක් ඇති කිරීම අරමුණු කරගනිමින් රට ආහාර අතින් ස්වයංපෝෂිත කිරීම අපේක්ෂා කර ඇත .
මේ අනුව ශ්‍රී ලංකාවේ ග්‍රාම සංවර්ධන ක්‍රියාවලිය පිළිබඳ ඉහතින් සමස්ථ විග්‍ත විග්‍රහය දෙස අවධානය යොමු කරන විට ග්‍රාමීය ප්‍රජාව ඉලක්ක කර ගනිමින් විවිධ වැඩසටහන් දියත් කර ඇති බව පැහැදිලි වේ .එමෙන්ම ශ්‍රී ලංකාවේ මෙම ග්‍රාම සංවර්ධන ක්‍රියාවලිය නිදසුන් කොට ගනිමින් "ග්‍රාම සංවර්ධන සංකල්පය "යනු කුමක්ද පිළිබඳ පුළුල් අවබෝධයක් ලබාගත හැකිය.....
සාරාංශ
සංවර්ධනය යන සංකල්පය පුළුල් වශයෙන් සැලකීමේදී එහි අනු ක්‍රියාවලියක් ලෙස ග්‍රාම සංවර්ධනය සඳහන් කළ හැකිය .ග්‍රාම සංවර්ධන ක්‍රියාවලියට සමස්තයක් ලෙස පරිපූර්ණ වූ ග්‍රාමීය සමාජය තුළ පූර්ණ වශයෙන් සිදුවන ප්‍රමාණාත්මක හා ගුණාත්මක දියුණුවක් ඇතුළත් වේ .එම ක්‍රියාවලිය තුළ ග්‍රාමීය ප්‍රජාව ගේ ප්‍රජාව ගේ ජීවිතයේ ගුණාත්මක ගුණාත්මක දියුණුවක් සෑම අංශයක් තුළම සිදුවිය යුතු බව පිළිගනු ලබයි .පුළුල් අර්ථයෙන් ගත් කල ග්‍රාම සංවර්ධනය බහුමානික සංකල්පයක් වන අතර ,එහි කෘෂිකාර්මික හා ඊට සමගාමී ක්ෂේත්‍ර වල සිදුවන්නා වූ ආර්ථිකමය සංවර්ධනයක්ද ,ග්‍රාමීය කර්මාන්ත හා අත්කම් ක්ෂේත්රයේ ද ,සමාජීය හා ආර්ථිකමය වශයෙන් යටිතල පහසුකම් වල වැඩිදියුණුවක් ද ,ප්‍රජා සේවාවන් හා ඔවුන්ගේ අවශ්‍යතා හා පහසුකම් වැඩි දියුණුව පදනම් කරගත් ග්‍රාමීය ප්‍රදේශ තුළ පුළුල් මානව සම්පත් සංවර්ධනයත් ද ග්‍රාමීය සංවර්ධනය තුළ අන්තර්ගත වේ.
ආශ්‍රිත ග්‍රන්ථ නාමාවලිය
හෙට්ටිගේ එස්.ටී, ග්‍රාම සංවර්ධනය හා සමාජ බලවේග
හදාරගම සමන්,රස්නායක සුසන්ත.සංවර්ධන සමාජ විද්‍යාව
